Ông Tân cười rõ tươi, nói với chúng tôi, tôi phải đi bằng hai tay, nhưng cũng cố gắng không "thua chị kém em" trong mọi công việc. Đoạn, ông chống vững tay phải xuống đất, tay trái đang kẹp cứng một chiếc dép nhựa, giơ lên mà rằng: Không cố gắng làm sao mà nuôi các con nên người được.
Nếu bạn đã từng đi qua nhiều danh lam thắng cảnh của đất nước, hãy thử một lần dừng chân ghé lại và cảm nhận vẻ đẹp mộc mạc đầy quyến rũ của làng chài Phước Hải, huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Giữa cung đường uốn lượn một bên là biển, một bên là núi, mùa mưa thì cây cỏ xanh rì, mùa xuân thì ngập tràn trong sắc hoa anh đào nở rộ, ở đó có một làng chài nhỏ bé đã tồn tại suốt trăm năm...
Đó là đôi chân trần của Cilmúp Ha K’Riêng, người bưu tá dân tộc Cơ Ho được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới. Thuở còn làm việc trong ngành bưu điện huyện Lạc Dương (Lâm Đồng), trong suốt hành trình 13 năm không nghỉ, đôi chân trần của anh đã làm nên kỳ tích, khi từng lội bộ vượt rừng một chặng đường được cộng lại bằng năm vòng chu vi trái đất. Còn giờ đây, ngày 6 tháng 4 năm 2021, đôi chân ấy đã hoàn toàn dừng bước, người Anh hùng đã về với cõi Yàng sau nhiều tháng năm dài chiến đấu với bệnh tật…
Rừng, tiếp rừng. Núi, rồi lại qua núi. Suốt dọc đường đi vẫn là thăm thẳm màu xanh hoang sơ và kỳ vĩ của đại ngàn. Hai mươi năm rồi đó, hôm nay tôi được trở lại với những người bạn người Chill (một nhánh dân tộc Cơ Ho) buôn K’long K’lanh Anh hùng - căn cứ qua hai cuộc kháng chiến (thuộc xã Đạ Cháy, huyện Lạc Dương, Lâm Đồng) dưới chân dãy Bidoup - một trong ba đỉnh núi cao nhất được mệnh danh là “nóc nhà”, là “điểm tựa tâm linh” của vùng đất Tây Nguyên…
Bao đời nay, người dân thôn bản Mù, xã Tú Xuyên, huyện Văn Quan, tỉnh Lạng Sơn chỉ quen với ánh sáng mặt trời, mặt trăng. Nhà nào sang lắm thì có ánh đèn “vàng vàng, đùng đục” từ điện năng lượng mặt trời. Ấy thế mà những người già khi đã ở cái cái tuổi gần đất xa trời, lại được nhìn thấy ánh đèn sáng choang từ điện lưới. Bọn trẻ con thì mừng hơn cả, vì có điện, chúng có thể học bài vào ban đêm mà không phải chịu cảnh tù mù. Có đèn điện rồi có tivi, có cả điện thoại nữa… Điện về, tri thức cũng về theo.
Kể từ khi quốc lộ 16 chạy dọc theo biên giới Việt - Lào được đầu tư xây dựng, bà con các bản, làng nằm ngang lưng trời ở các huyện Kỳ Sơn, Tương Dương, Quế Phong… của tỉnh Nghệ An đã không còn cảnh vất vả gùi hàng xuống chợ; không còn nỗi “ám ảnh” xuyên rừng nhiều ngày để đến với trung tâm huyện lị. Con đường mới đã trở thành con đường thoát nghèo của đồng bào nơi đây.
"Mới từ Tết ra đến chừ đã có đến 4 người nhảy cầu Bến Thuỷ tự tử, anh em tui chỉ cứu được 2 người. Cứ nghe tiếng kêu cứu, hoặc tiếng hô có người tự tử là lao đi…". Đó là tâm sự của hai anh em Hoàng Văn Mạnh và Đậu Văn Toàn – những người làm nghề chài lưới trên sông Lam (Nghệ An).
.jpg)
Nằm dọc theo quốc lộ 12A, giáp ranh cửa khẩu và khu kinh tế cửa khẩu Cha Lo nhộn nhịp, cùng những chính sách hỗ trợ vùng 30a… nhưng bấy nhiêu vẫn chưa đủ để Dân Hóa - vùng đất thượng nguồn sông Gianh khởi sắc. Những ngôi nhà gỗ trống hơ trống hoắc nép mình bên dãy Trường Sơn sừng sững như một nốt trầm buồn!
Thất bại nhiều lần, thậm chí đã có lúc sạt nghiệp nhưng Đặng Thị Tâm, ở xã Diễn Thành, huyện Diễn Châu (Nghệ An) vẫn bền gan theo đuổi nghề nông, dù cô từng có công việc ổn định, thu nhập khá ở thành phố. Và thành quả là, Tâm đã trở thành chủ của hãng mỳ rau An An, sản phẩm vừa đạt giải Nhì sáng tạo khoa học công nghệ tỉnh Nghệ An.
Mường Lống (Kỳ Sơn – Nghệ An), nơi có địa danh Cổng Trời với bao nhiêu câu chuyện kỳ thú. Không ít người đến với Mường Lống để rồi “lạc lối” ở Cổng Trời. Và, một trong những câu chuyện lí thú ấy là có những cụ ông sống trên 100 tuổi, vẫn chăn bò, làm rẫy và… cưới vợ lần thứ 3.
Khi máy xay xát có mặt khắp làng, những tưởng tiếng chày chỉ còn trong câu chuyện xưa cũ của ông bà kể lại. Nhưng không, ở làng Kon Jơ Dreh, xã Đăk Blà (thành phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum), tiếng nổ ồn ào của những cỗ máy xay xát không thay thế được tiếng chày giã gạo. Trong nhịp sống hối hả, vội vã, nhà nhà vẫn giữ việc giã gạo hàng ngày như một phần tất yếu của cuộc sống, vừa để bữa cơm thêm ngon, vừa lưu lại nét đẹp văn hóa của người Ba Na tự bao đời.
Dẫu khó khăn, vất vả, giáo viên ở điểm trường thuộc Trường Mầm non Hồng Ngọc, xã Tà Xi Láng (Trạm Tấu, Yên Bái) vẫn ngày đêm bám trường, bám bản nỗ lực để chăm sóc dạy dỗ con em đồng bào các dân tộc. Với họ, khi nhìn hình ảnh các con với đôi mắt thơ ngây đợi cô ở cổng trường, bao khó khăn, mệt mỏi cũng tan biến.
Nhiều nhà máy may mặc xuất khẩu mọc lên ở các làng quê miền Trung, đã “níu” bao người lao động ở lại quê nhà . Và rồi, họ đã thành công nhân ăn cơm nhà, làm việc ở làng… Miền Trung đã bớt đi những lao động phải li nông li hương, biền biệt mưu sinh nơi đất khách.
Một tỉnh có vài chục dự án thủy điện đã là quá, nhưng ở huyện Mường Tè (Lai Châu), hiện có tới 34 dự án thuộc diện nhỏ nhỏ, vừa vừa đã được cấp chứng nhận đầu tư. Làm thủy điện được xem là “nghề hốt bạc” ở huyện nghèo 30a này; nhưng đằng sau đó là vô vàn hệ lụy.
Tôi trở lại Cha Lo đúng tròn một năm sau ngày cửa khẩu quốc tế này tạm đóng cửa lần đầu tiên, do ảnh hưởng của dịch Covid-19. Dẫu hoạt động thông quan có bớt phần nhộn nhịp, nhưng một thông tin khiến tôi không thể vui hơn: Cha Lo đang dẫn đầu các cửa khẩu giáp ranh với Lào về kim ngạch xuất nhập khẩu. Đó thực sự là con số trong mơ trong bối cảnh nền kinh tế đang bị đại dịch bóp nghẹt như hiện nay.
Vùng đất sầm uất năm nào, giờ chỉ còn giữ lại cho riêng mình nét hoang sơ của cảnh vật thiên nhiên và nét cổ kính của những mái nhà, đình chùa mang đậm chất phương Nam. Về thăm Cù Lao Phố để cùng nhắc nhau nhớ về một thời hồng hoang cha ông ta đi mở cõi và những câu chuyện dài nhiều thăng trầm của lịch sử.
Sau 7 năm, chúng tôi mới có dịp trở lại Nậm Củm, một trong 5 bản có đồng bào dân tộc Mảng sinh sống tập trung của huyện Mường Tè (Lai Châu), nơi đã từng có việc: "nhà khá nhất bản chỉ có cây đu đủ". Diện mạo Nậm Củm bây giờ đã mang sắc màu nông thôn mới, nhưng đời sống người dân cơ bản vẫn nghèo, nhiều tệ nạn vẫn còn âm ỉ …
Dẫu đã nghe nhiều, nhưng rồi khi tận mắt chứng kiến, tôi vẫn không khỏi bất ngờ trước nghị lực, khát khao, hoài bão của những chàng trai dân tộcThái sống ở vùng lòng hồ Hủa Na, huyện Quế Phong (Nghệ An). Họ thực sự là những con người đầy bản bản lính cùng ý chí vượt khó.
Ở mảnh đất cao nguyên đầy nắng gió Đăk Lăk có một làng chài quanh năm gắn với nghề đánh cá mưu sinh. Cuộc sống của người dân nơi đây là một thế giới tách biệt hẳn với nhịp sống sôi động ở trên bờ.
Những giọt nước mắt của cô giáo Vi Thị Châu – giáo viên Chủ nhiệm lớp 9A , Trường THCS Na Ngoi, huyện Kỳ Sơn ( Nghệ An), làm cuộc trò chuyện của chúng tôi chững lại. “Em ấy là học sinh giỏi cấp huyện 2 môn, ước mơ trở thành một nữ bác sỹ của bản làng. Giờ lấy chồng rồi thì mơ ước coi như tan thành mây khói. Không biết rồi tương lai của các em ra sao nữa…”. Đó là những giọt nước mắt thương học trò, và cũng là giọt nước mắt đắng cay của cô Châu trước hủ tục: Bắt vợ.
