Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tre nứa Ba Tơ rộn tiếng rừng

Minh Ngọc - Phạm Tiệp - 07:19, 02/05/2021

Mang tiếng lòng thổi vào tre nứa, cho tre nứa chở hồn dân tộc đi muôn nơi, già làng ở Ba Tơ đã làm được điều ít người có thể làm.

Già làng Phạm Văn Sự biểu diễn nhạc cụ dân tộc Hrê
Già làng Phạm Văn Sự biểu diễn nhạc cụ dân tộc Hrê

Dùng nhạc cụ làm liên lạc cho cách mạng

Đồng bào dân tộc Hrê sinh sống ở vùng phía Tây Quảng Ngãi, có bản sắc văn hóa khá đa dạng và còn bảo lưu được nhiều yếu tố văn hóa giá trị, trong đó nổi bật về âm nhạc dân gian. Người có công khôi phục lại âm nhạc truyền thống của người Hrê là Nghệ nhân Ưu tú Phạm Văn Sự.

Giữa lúc nhịp sống hối hả đổi thay từng ngày, những làn điệu, nhạc cụ dân tộc của đồng bào vùng cao dần mai một, thì già Phạm Văn Sự ở thôn Nước Lui, xã Ba Vinh, huyện Ba Tơ (Quảng Ngãi) vẫn một lòng gìn giữ những giai điệu truyền thống của dân tộc mình.

Già làng Phạm Văn Sự có dáng người nhỏ nhắn, đôi mắt sáng, trong và nụ cười hồn nhiên, đôn hậu. Nụ cười của già khiến bất cứ ai, dù mới gặp lần đầu, đều cảm thấy gần gũi, thân thiện. Già kể cho chúng tôi nghe về cuộc đời của già với hơn 82 mùa rẫy, cũng bằng nụ cười ấy.

Năm 13 tuổi, già đã chơi thành thạo các loại nhạc cụ, như: Proot, Rơdong, đàn môi, Karau, sáo Talia và cả cồng chiêng. Năm 18 tuổi, già thoát ly gia đình theo cách mạng ở núi Cao Muôn. Già kể, thời điểm này chiến tranh ác liệt lắm, lực lượng chống đối cách mạng và bè lũ tay sai bán nước đã dùng mọi âm mưu mua chuộc dân làng theo chúng, chống lại cách mạng. Lúc này già được tổ chức giao nhiệm vụ vừa làm liên lạc cho cách mạng, vừa tìm cách tuyên truyền cho bà con hiểu và theo cách mạng. Trong những lần sinh hoạt cùng với bà con, già đã chơi các loại đàn của dân tộc mình để kêu gọi bà con về với cách mạng. Rồi già bị địch phát hiện, bị bắt đi tù ở nhà lao Quảng Ngãi. Khi hòa bình lập lại, trở về địa phương, già tiếp tục theo cách mạng và dạy các loại nhạc cụ cho rất nhiều người ở xã Ba Vinh.

Khi ấy, Đảng, Chính phủ khuyến khích khôi phục văn hóa truyền thống, già mới bắt đầu lại việc chế tác. Nhưng làm sao âm thanh lại đạt chuẩn như thế? Già bảo là do kinh nghiệm, đầu óc phải suy nghĩ thôi. Nếu không có đôi tay khéo léo và năng khiếu thì không làm được.

Thời điểm ấy, già Sự được chính quyền xã Ba Vinh giao nhiệm vụ làm Trưởng Ban Văn hóa xã. Với nhiệm vụ và khả năng của mình, già Sự được chính quyền xã Ba Vinh và huyện Ba Tơ đưa đi tham gia nhiều hội thi, hội diễn nghệ thuật quần chúng ở huyện và tỉnh, cả Trung ương để phục vụ Nhân dân.

Già Phạm Văn Sự dạy cách chơi đàn Vinh vút
Già Phạm Văn Sự dạy cách chơi đàn Vinh vút

Giữ cho con cháu sau này

Với tình yêu văn hóa truyền thống của dân tộc mình, già Phạm Văn Sự không chỉ giỏi sử dụng các loại nhạc cụ, mà còn chế tác được rất nhiều loại nhạc cụ khác nhau, như Proot, Rơdong, đàn môi, Karau, sáo Talia, chỉnh chiêng. Già Phạm Văn Sự hào hứng giới thiệu những nhạc cụ do mình chế tác: “Đây là Proot, Rơdong, đàn môi này, Karau, sáo Talia này. Có nhiều cái chế tác lâu và khó lắm, phải cả tháng mới xong. Cái này là mình mới làm, tên là Rơdong, để chơi khi phụ nữ, trai gái cùng đan lát, dệt thổ cẩm, thổi cho vui”, già Sự chia sẻ.

Đối với người dân địa phương, già Phạm Văn Sự là già làng, là người được nhân dân vô cùng yêu mến và kính trọng. Già nói gì bà con cũng nghe. Đối với du khách hay các nhà nghiên cứu văn hóa, già là cái tên được nhắc đến đầu tiên, là điểm đến đầu tiên khi họ đến địa phương này để tìm hiểu về văn hóa dân tộc Hrê. Giống như chiếc “cầu nối” văn hóa, già am hiểu tường tận các phong tục tập quán và những nét văn hóa độc đáo của người Hrê. Già mang bản sắc văn hóa của dân tộc Hrê giới thiệu với du khách khắp nơi trong nước và quốc tế. Vì vậy, người ta gọi già là “Người giữ hồn dân tộc”.

Nói về Nghệ nhân Phạm Văn Sự, ông Cao Văn Hải, Chủ tịch UBND xã Ba Vinh cho biết: “Già Sự có công rất lớn trong việc lưu giữ và truyền dạy lại các loại hình nhạc cụ mang bản sắc riêng của dân tộc Hrê. Ngoài ra, già còn là Người có uy tín và gương mẫu để mọi người trong thôn cũng như trong xã học tập và làm theo”.

Ở tuổi “bát thập” già Sự vẫn nhanh nhẹn như con chim rừng. Già vẫn cùng Đoàn nghệ nhân của làng đi biểu diễn khắp nơi trong cả nước. Với vai trò là già làng, già Sự thường xuyên tuyên truyền, vận động bà con, đặc biệt là thế hệ trẻ phải biết yêu quý vốn văn hóa của dân tộc, bảo tồn, lưu giữ và tiếp nối công tác truyền dạy cho thế hệ sau. Già cùng với một số nghệ nhân lớn tuổi trong làng đã tổ chức hướng dẫn, truyền dạy cho bao nhiêu thế hệ trẻ, những thanh, thiếu niên trong làng về kỹ thuật đánh cồng chiêng, kỹ thuật chế tác nhạc cụ.

Và, điều già Sự mong muốn nhất chính là ý thức gìn giữ bản sắc văn hóa cho người Hrê. Già là người duy nhất biết làm được hàng chục loại nhạc cụ và đã truyền nghề cho nhiều thanh niên trong làng và cả chính con trai già. Già Sự đã động viên con mình là Phạm Văn Dôn chơi đàn, gõ túc chiêng và hát những bài dân ca.

Không chỉ là “con chim đầu đàn” của Nước Lui, già còn là người tiếp lửa cho các nghệ nhân. Nhiệt huyết của già Sự đối với văn hóa dân tộc Hrê giống như ngọn lửa đêm xoang vậy, cứ bập bùng cháy mãi, sáng mãi... Với những cống hiến của mình, năm 2005, già được Sở Văn hóa Thể thao tỉnh tặng Giấy khen; năm 2008 được Chủ tịch UBND tỉnh tặng Bằng khen. Và mới đây nhất, già vinh dự được Chủ tịch nước tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.