Phóng sự

Mỗi tổ, chốt từ 3-5 người; canh gác mọi ngả đường đổ về rừng. Bất kể đêm ngày, hết ca này đến ca khác túc trực ở bìa rừng chỉ để biết những ai vào rừng, vì mục đích gì. Có bóng dáng của họ, những cánh rừng sẽ bớt lửa, màu xanh sẽ thêm trải dài. Chúng tôi gọi họ là những người trực rừng ở dải đất miền Trung.

Nhiều năm qua, đội ngũ y bác sĩ, nhân viên y tế đang công tác tại Khoa điều trị phong Ea Na, thuộc Trung tâm Da liễu Đắk Lắk, luôn tận tâm với bệnh nhân phong không chỉ bằng lương tâm, trách nhiệm người thầy thuốc, mà còn làm điểm tựa tinh thần giúp bệnh nhân phong tìm lại niềm vui, niềm hạnh phúc trong cuộc sống.

Hơn một năm dịch bệnh Covid-19 hoành hành, cũng chừng ấy thời gian, những người làm báo căng mình trên “trận tuyến” mới - giữa bao hiểm nguy, rủi ro có thể đến vì dịch bệnh. Nhưng đã chưa một nhà báo, phóng viên nào chùn bước khi nhận lệnh lao vào “tâm dịch”, để phản ánh nỗ lực của các y bác sỹ cũng như của cả hệ thống chính trị… qua đó đem lại sự tin tưởng cho Nhân nhân, tạo sự đồng thuận, cùng Chính phủ ngăn chặn dịch bệnh. Viết báo giữa mùa dịch là khoảng thời gian không thể nào quên của những người cầm bút.

Họ là những già làng, những nghệ nhân, những “đại thụ” thông thái, hay là những bạn trẻ tôi quen trong những lần điền dã. Họ đã dành cho tôi những câu chuyện thú vị, những ý niệm về rừng già, về văn hóa tộc người và hơn hết là dòng xúc cảm trong lành của sơn nguyên bao la. Và, đã từ lâu rồi, tôi coi họ như những người thân đang sống cuộc sống hồn nhiên giữa đại ngàn…

Cắm Muộn, tiếng Thái có nghĩa là vàng vui. Nơi đây, thuở chưa lâu, cả bản Cắm, xã Cắm Muộn này như một đại công trường, nham nhở với nạn khai thác vàng trái phép. Giờ đây, bản Cắm đã thay da đổi thịt, dòng khe Quẹ đã xanh trong trở lại, bà con lại háo hức ra đồng để có những mùa vàng bội thu…

Nhiều hộ dân xã Lượng Minh, huyện Tương Dương (Nghệ An) đang “khóc dở mếu dở”, khi niềm hi vọng sớm được an cư ở vùng đất mới đã bị tắt ngấm. Nguyên nhân là do khu vực được chọn làm điểm tái định cư (TĐC) đã xuất hiện vết nứt và sạt lở nghiêm trọng.

Trong hành trình về với Đà Lạt mộng mơ, có khi nào bạn rời nơi đông vui tấp nập, dạo bước, thả hồn mình trong một không gian thấm đẫm những dòng ký ức xa xăm mờ tỏ của những người từng sống, mưu sinh ở thành phố này. Đó là không gian ký ức của những người bán hàng rong, mưu sinh trên đường phố.

Những ngôi nhà sàn lợp ngói máng gần một trăm năm tuổi, mùi thơm nồng nàn của hương lúa nếp Khẩu láng khẩu Pái, loại lúa đặc sản của đồng bào Tày làm ngây ngất bất cứ ai đến với bản Tày cổ Đống Đa, xã Thượng Nông (Na Hang, Tuyên Quang) những ngày này.

Xã Tân Hóa là "rốn lũ" của huyện vùng cao Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình. Để sống chung với lũ, người dân nơi đây đã sử dụng nhà nổi. Cả xã có 600 hộ thì có tới 500 nhà nổi (trừ hộ không bị lũ không xây nhà nổi). Hộ nghèo cũng có thêm một ngôi nhà nổi để chống lũ, phòng thân!.

“Không quan trọng mình tham gia vào tổ chức Đảng ở độ tuổi nào, mà quan trọng mình làm được gì cho Đảng, cho Nhân dân...”. Lời bộc bạch của một lão nông 62 tuổi vừa được kết nạp Đảng khiến tôi dâng trào cảm xúc khi chứng kiến hình ảnh ông rưng rưng, xúc động nắm chặt tay, dõng dạc lời tuyên thệ dưới lá cờ Đảng, cờ Tổ quốc. Ông là Lê Đình Phiên, thôn 5, xã Hương Liên, huyện Hương Khê (Hà Tĩnh).

Mùa nào hoa nấy. Người nuôi ong cũng theo đó mà di cư, có khi hàng trăm km, ngay trong đêm tối. Cuộc hành trình ấy cứ thế, năm này sang năm khác, nơi chốn rừng thâm u… Còn tôi, cũng theo đó rong ruổi qua nhiều miền quê, dưới tán rừng, dưới nắng gió, có khi mải miết trên những cung đường nơi miền Trung để cảm nhận hơi thở của những cuộc đời du mục.

Chủ tịch UBND xã Nậm Cắn, huyện Kỳ Sơn (Nghệ An), ông Lầu Bá Chày, nói: Hồi trước ở xã ta nhiều tra phỏ (súng săn) lắm. Nhiều tra phỏ là do có nhiều lò chế tạo súng của đồng bào Mông ta, đâu gần 10 lò. Nhưng nay thì ổn rồi, không ai làm súng săn nữa; họ bỏ hết, các lò rèn nay chỉ sản xuất dao, cuốc… phục vụ sản xuất thôi.

Trong không gian núi rừng bao la, có một nơi mà tôi rất muốn về, đó là ngôi nhà sàn gỗ nhỏ ở plei (làng) Hơma Glây bên mép núi hùng vĩ Pơtơu Gớp. Ở đó, tôi có người bạn già Ya Loan, người đàn ông Chu Ru thông thái mà tôi luôn kính trọng và quý mến..

Từ bao đời nay, mùa nắng đã trở thành mùa canh lửa ở khu vực miền Trung. Nắng nóng cùng với gió Lào biến vùng đất này trở nên khô rang, khiến hàng ngàn ha rừng đối mặt với nỗi lo giặc lửa. Chỉ một phút lơi là, một hành động tắc trách, thậm chí là chậm trễ… nhiều ha rừng sẽ chỉ còn lại lớp tro tàn.

Phia Khăm là tên của ngọn núi cao nhất mà người Khơ Mú chọn để lập bản ở xã Bắc Lý, huyện Kỳ Sơn – Nghệ An. Ở đây có điểm trường Phia Khăm 1, thuộc Trường Tiểu học PTDT bán trú Bắc Lý 1, nơi hai giáo viên "cắm bản" đang vượt qua muôn vàn khó khăn để giúp các em bám lớp, bám trường.

Có một ngôi làng được gọi là làng Sen. Làng Sen như thể quê chung, bao năm rồi vẫn vậy. Vẫn còn đó “rào râm bụt đỏ hoa quê”; vẫn còn đó ngõ đường đượm hương sen ngan ngát; những lò rèn cụ cố Điền, cây mít bên giếng nước, khung cửi bà Loan dệt vải năm nào… Tất cả đã nhuốm màu thời gian nhưng hình bóng Người như vẫn đâu đây, thật gần.