Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

Về miền giới tuyến: Đặc khu Vĩnh Linh (Bài 1)

Thanh Hải - 08:29, 26/04/2022

LTS: Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954 đã lấy vĩ tuyến 17 chạy dọc sông Bến Hải (Quảng Trị) làm ranh giới phân định tạm thời hai miền Nam - Bắc Việt Nam. Hai năm hẹn ngày đoàn tụ đã biến thành hơn 20 năm mịt mù khói lửa chiến tranh chỉ bởi, chính quyền Ngô Đình Diệm phá bỏ Hiệp định… Sau gần nửa thế kỉ non sông thống nhất, đất nước trọn niềm vui; người dân “đất lửa” đang viết tiếp câu chuyện anh dũng, kiên cường năm xưa để làm nên những kì tích trong thời đại mới.

Vĩnh Linh (Quảng Trị), một thời là tiền tiêu của hậu phương miền Bắc, một thời hứng chịu những khốc liệt nhất của cuộc chiến hủy diệt mà Mỹ-Diệm trút xuống. Có lẽ vì thế mà kí ức thời lửa đạn vẫn rõ ràng, mồn một, theo suốt cuộc đời bao người về những ngày gùi đạn, tải thương… bên dòng vĩ tuyến.

Cầu Hiền Lương năm xưa và nỗi đau chia cắt
Cầu Hiền Lương năm xưa và nỗi đau chia cắt

Đánh địch trên đồng đất quê hương

Đầu năm 1955, một vùng phi quân sự được thành lập hai bên dòng Bến Hải, kiểm soát việc thông thương, đi lại của Nhân dân hai miền. Bên này bờ Bắc là huyện Vĩnh Linh, còn bên kia bờ Nam là huyện Gio Linh thuộc tỉnh Quảng Trị. Sẽ chẳng có gì để nói nếu bờ Nam không trở mặt, bắt đầu chuỗi hành động chống phá hiệp định. Từ đây, một cuộc đấu tranh đòi chính nghĩa, yêu chuộng hòa bình giữa những chiến sĩ cách mạng ở bờ Bắc, bờ Nam đã diễn ra dai dẳng, quyết liệt…

Ngồi kể lại quãng thời gian cùng đội dân quân xã Vĩnh Giang (Vĩnh Linh), làm nhiệm vụ vận chuyển đạn dược, chở bộ đội vượt sông trên dòng Bến Hải, bà Nguyễn Thị Dậu đã vẽ nên trong trí tưởng tượng chúng tôi, về một thời  khốc liệt nhất của cuộc chiến tranh.

Thuở ấy, Mỹ-Diệm với dã tâm biến Vĩnh Linh và miền Bắc trở lại thời kì đồ đá, nên đã ra sức ném bom đạn với tần suất hủy diệt. Bà Dậu bấm ngón tay: Hơn nửa thế kỉ rồi còn gì. Bất chấp hiểm nguy vì bom đạn trút xuống như vãi trấu, đêm đêm chúng tôi vẫn cùng bộ đội, dân quân lặng lẽ vượt sông trên những con thuyền nhỏ sang bờ Nam, trà trộn vào lòng địch để đánh địch. Đầu đêm xuất quân, gần sáng lại trở về, rồi cho chìm thuyền xuống sông để ngụy trang; cứ thế suốt nhiều năm liền.

Thuở ấy, dòng Bến Hải không lúc nào yên tĩnh. Hàng triệu tấn đạn bom Mỹ-Diệm đã trút xuống vùng đất giới tuyến khiến khúc sông quặn thắt. Đêm xuống, dòng sông trở nên sục sôi khí thế đánh Mỹ trên những chuyến đò nhỏ chở quân, chở đạn hối hả vượt sông.

Cựu chiến binh Lê Đa Kiểu ở làng Linh Hải, xã Vĩnh Thủy (Vĩnh Linh) kể lại những ngày tháng khốc liệt bên bờ vĩ tuyến 17
Cựu chiến binh Lê Đa Kiểu ở làng Linh Hải, xã Vĩnh Thủy (Vĩnh Linh) kể lại những ngày tháng khốc liệt bên bờ vĩ tuyến 17

Tham gia du kích địa phương từ những ngày đầu Hiệp định Giơ-ne-vơ được kí kết, ông Lê Đa Kiểu ở làng Linh Hải, xã Vĩnh Thủy (Vĩnh Linh) không bao giờ quên kí ức ngày Mỹ-Diệm phá làng, đánh xóm.

Trong câu chuyện với chàng dũng sĩ bắn rơi máy bay F4H của không quân Mỹ, những ngày trận mạc đã hiện lên không chỉ khốc liệt mà còn thấm đẫm niềm tự hào.

Cựu binh Lê Đa Kiểu ở làng Linh Hải, xã Vĩnh Thủy (Vĩnh Linh) giờ vui thú với ruộng vườn
Cựu binh Lê Đa Kiểu ở làng Linh Hải, xã Vĩnh Thủy (Vĩnh Linh) giờ vui thú với ruộng vườn

Ông Kiểu nhớ rành rẽ: Tôi nhập ngũ, tham gia dân quân du kích tháng 7/1955. Đến năm 1966 thì chuyển sang đại đội pháo 12 li 7 đóng quân tại địa phương. Chúng tôi vừa lao động sản xuất, vừa cầm súng đánh giặc ngay  chính trên quê hương mình. Hỏa lực của địch rất mạnh, có máy bay, pháo, ca nô yểm trợ; còn chúng tôi thì dựa vào núi rừng, xóm làng để đánh địch.

Nay đã ở tuổi 96, sức khỏe của Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Trương Văn Đo ở thôn Phan Hiền, xã Vĩnh Sơn (Vĩnh Linh) đã yếu đi nhiều. Nhưng khi được chúng tôi hỏi về những tháng ngày tham gia dân quân, du kích đánh Mỹ ngay chính trên đồng đất quê hương, ông Đo trở nên hoạt bát hơn.

Cuộc chuyện trò giữa hai thế hệ vẫn sôi nổi, như thể thuở đôi mươi ông Đo tòng quân đánh Mỹ. Ông Đo hào hứng: Thời ấy, ai cũng là dân quân, du kích cả. Còn người già và trẻ nhỏ thì đã sơ tán ra Bắc cả. Giai đoạn ấy khốc liệt đến mức, chẳng ai nghĩ mình có thể sống sót cho đến hôm nay.

Không thể nhớ hết, kể hết bao câu chuyện bền gan, vững chí về những đội quân “ăn cơm Bắc, đánh giặc Nam” thuở ấy. Nay, những con người của những đội quân ấy đã kẻ mất người còn. Dẫu vậy thì kí ức những ngày đất nước chia cắt và những câu chuyện gùi đạn, tải thương… dọc theo sông Bến Hải thì vẫn vẹn nguyên, neo đậu vững chắc trong tâm khảm bao người.

Anh hùng LLVTND Trương Văn Đo ở thôn Phan Hiền, xã Vĩnh Sơn (Vĩnh Linh) hồi tưởng lại những ngày chiến đấu trên đồng đất quê hương
Anh hùng LLVTND Trương Văn Đo ở thôn Phan Hiền, xã Vĩnh Sơn (Vĩnh Linh) hồi tưởng lại những ngày chiến đấu trên đồng đất quê hương

Những cuộc đấu “kì lạ”

Trước tình hình chiến sự vùng giới tuyến ngày càng phức tạp, Chính phủ đã ra Nghị định số 551 ngày 16/6/1955 thành lập Đặc khu Vĩnh Linh. Vùng đất giới tuyến thời ấy, không chỉ là những cuộc đấu súng; mà còn là cuộc đấu cờ, đấu loa, đấu màu sơn… hay là những cuộc đấu trí của những chiến sĩ công an bờ Bắc với lực lượng bờ Nam.

Thời ấy, tình hình vùng giới tuyến rất căng thẳng. Mỹ Diệm cho quân quấy nhiễu, phá hoại hiệp định bằng nhiều chiêu trò. Những cuộc địch vận, đấu trí của những chiến sĩ bờ Bắc diễn ra đầy khôn khéo, cương quyết. Người chiến sĩ giới tuyến được tuyển chọn phải có lập trường chính trị vững vàng, không những tinh thông nghiệp vụ mà còn có lí luận sắc bén, khả năng ứng đối nhanh nhạy, kịp thời.

Ngay cuộc “đấu cờ”, cũng có bao điều li kì. Sau khi Hiệp định Giơ-ne-vơ ký kết, ngày 20/7/1954, Vĩnh Linh dựng một cột cờ bằng cây phi lao, cao 12 mét. Bên kia, ngụy quyền Sài Gòn cắm cờ ba que lên nóc lô cốt Xuân Hòa, cao 15 mét. Công an vũ trang Vĩnh Linh chặt từ Rú Lịnh một cây gỗ 15 mét thay thế. Tức khí, ngụy quyền lại dựng cột cờ sắt cao 25 mét. Ngày 17/7, ta lại dựng cột cờ khác, cũng bằng sắt, cao 34,5 mét. Địch lại hò hét lính xây cột cờ cao 35 mét, gắn thêm mấy bóng đèn nê-on xanh lét như trêu ngươi.

Năm 1962, Chính phủ cử một đơn vị xây dựng vào Vĩnh Linh, xây nên một kỳ đài cao 38,6 mét, treo lá cờ rộng 108 mét vuông, trên đỉnh gắn ngôi sao vàng bằng đồng, mỗi đỉnh ngôi sao gắn chùm bóng đèn 3 cái công suất 500w. Cuộc chiến “chiều cao cột cờ” đến đây ngã ngũ. Địch cay cú mà đành chịu. Cuối cùng chúng dùng đến hạ sách hèn hạ nhất, là dội bom để đánh sập kỳ đài.

Các di tích ở bờ Bắc sông Bến Hải gồm: Đồn công an Hiền Lương và cột cờ
Các di tích ở bờ Bắc sông Bến Hải gồm: Đồn công an Hiền Lương và cột cờ

Từ năm 1965 - 1967, 11 lần bom Mỹ đánh trúng kỳ đài, khiến cột cờ gãy, thì 11 lần ta lại dựng lên. Với 42 lần thay lá cờ. gần 2.000 lá cờ Tổ quốc bị bom đạn địch và gió bão xé rách, nhưng chưa một ngày nào chiến sĩ ta để lá cờ ngưng bay trên đỉnh cột, chưa một lần vắng bóng cờ Tổ quốc ở đầu cầu giới tuyến.

Rồi cách sơn màu trên cầu Hiền Lương cũng vậy. Địch muốn màu sơn rạch ròi khác biệt nhưng ta không chịu. Địch sơn nửa cầu Nam màu xanh, ta cũng sơn nửa Bắc màu xanh, địch sơn màu vàng, ta lại sơn vàng. Cầu Hiền Lương phải một màu, như Nam - Bắc Việt Nam phải một nhà.

Cuộc “truy đuổi” màu sắc cây cầu cứ thế diễn ra năm này qua năm khác. Cuối cùng, lại cái cách hèn hạ của kẻ đuối lý nhưng ỷ mạnh, năm 1967, địch mang bom đánh sập cầu.

Hay câu chuyện “đấu loa” cũng không kém phần căng thẳng. Ngụy quyền lập một hệ thống phát thanh lớn ở bờ Nam, trong đó trọng điểm là 6 chiếc xe truyền thanh lưu động, đêm ngày nói xấu chế độ Xã hội chủ nghĩa.

Đáp trả, với sự giúp đỡ của Liên Xô, ta xây dựng một hệ thống loa hiện đại nhất miền Bắc lúc ấy chạy dọc 10 km bờ Bắc sông, từ Cửa Tùng lên Hói Cụ, trong đó có 4 cụm loa lớn đặt ở Cổ Trai (Vĩnh Giang), Hiền Lương (Vĩnh Thành), Huỳnh Thượng và Tiên An (Vĩnh Sơn).

Ngoài ra, còn có một xe lưu động gắn chiếc loa cực đại 500W. Qua hệ thống loa giới tuyến truyền đạt rành rọt, tạo nên nguồn cổ vũ động viên lớn lao đối với hàng ngàn đồng bào bờ Nam ngày đêm đang khổ cực trong vùng kìm kẹp tàn bạo của địch.

Tôi cứ nhớ mãi lời cụ ông Lê Đa Kiểu ở làng Linh Hải, xã Vĩnh Thủy (Vĩnh Linh). Lời ấy, hẳn đã là mệnh lệnh một thời của quân và dân bên bờ giới tuyến: kẻ địch hèn hạ lắm, giở đủ trò để chia cắt lâu dài hai miền. Nhưng quân, dân đã một lòng một dạ theo Đảng, quyết tâm đánh đuổi địch để mỗi nhà, mỗi người được sum vầy, đoàn tụ. Thế nên, bao chiêu trò của Mỹ-Diệm đã thất bại cay đắng.

Bài 2: Dòng sông giới tuyến

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.