Đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ. (Ảnh: QH) Sáng 5/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ.
Lo ngại rủi ro khi cho phép tự xác định giá trị tài sản sở hữu trí tuệ
Tại Khoản 4, Điều 1 dự thảo Luật (bổ sung Điều 8a vào sau Điều 8 Luật Sở hữu trí tuệ) quy định cho phép chủ sở hữu tự xác định giá trị và lập danh mục quản trị riêng đối với các quyền sở hữu trí tuệ chưa đáp ứng điều kiện để ghi nhận giá trị tài sản trong sổ kế toán.
Góp ý vào nội dung này, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh (Đoàn Cần Thơ) nhấn mạnh giá trị tài sản trong sổ kế toán phải tuân thủ nghiêm ngặt các chuẩn mực kế toán và tài chính. Trong khi đó, dự thảo Luật hiện chưa làm rõ hoặc chưa dẫn chiếu đến quy định pháp luật nào về nội dung điều kiện để ghi nhận giá trị tài sản trong sổ kế toán.
Theo đại biểu, nếu không có cách hiểu thống nhất sẽ dẫn đến việc áp dụng khác nhau trong thực tế, ảnh hưởng đến giao dịch thương mại, góp vốn, huy động vốn. Do vậy, đại biểu đề nghị cần làm rõ pháp luật quy định, hướng dẫn về điều kiện để ghi nhận giá trị tài sản trong sổ kế toán.
Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh (Đoàn Cần Thơ) phát biểu tại tổ. (Ảnh: LÂM HIỂN) “Quy định về việc cho phép tự xác định giá trị khi góp vốn/huy động vốn có chứa đựng rủi ro về tính minh bạch và khách quan hay không? Liệu có thể dẫn đến tình trạng lách luật, thổi phồng giá trị tài sản, dẫn đến gây thiệt hại cho các cổ đông, nhà đầu tư khác”, đại biểu đặt vấn đề.
Đại biểu cũng chỉ ra việc lập danh mục tài sản riêng có thể vi phạm các điều cấm trong pháp luật kế toán. Cụ thể, Điều 13 khoản 3 của Luật Kế toán nghiêm cấm hành vi để ngoài sổ sách kế toán tài sản nợ phải trả của đơn vị kế toán hoặc có liên quan đến đơn vị kế toán. Nếu không có hướng dẫn chi tiết việc phải quản trị riêng có thể dẫn đến mâu thuẫn pháp lý hoặc sai phạm thực hiện.
“Cần có thêm các quy định chi tiết, minh bạch mang tính khách quan trong việc xác định giá trị quyền sở hữu trí tuệ để tránh tạo ra rủi ro pháp lý sau này cũng như việc quản lý tài sản”, đại biểu lưu ý.
Trên cơ sở đó, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị, bên cạnh khoản 2 Điều 8a về việc Chính phủ có trách nhiệm quy định nguyên tắc chung về xác định giá trị, cần nghiên cứu có thêm cơ chế kiểm soát độc lập đối với các giao dịch góp vốn.
Chung quan điểm, đại biểu Lò Thị Luyến (Đoàn Điện Biên) cũng cho rằng, việc cho phép chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ tự xác định giá trị có thể dẫn đến không trung thực khi định giá như nâng cao lên so với giá trị thực hoặc định giá không chính xác, có thể thấp quá hoặc cao quá.
Đại biểu Lò Thị Luyến (Đoàn Điện Biên). (Ảnh: LÂM HIỂN) Điều này theo đại biểu có thể dẫn đến việc khi chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ dùng quyền sở hữu trí tuệ để thực hiện các giao dịch thương mại, góp vốn, huy động vốn có thể gặp khó khăn trong giao dịch hoặc khi xảy ra tranh chấp thì các cơ quan có thẩm quyền xử lý cũng sẽ gặp khó khăn.
Do vậy, nữ đại biểu đề nghị, nội dung chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ được tự xác định giá trị và lập thành danh mục riêng để quản trị cần giao cho Chính phủ quy định chi tiết hồ sơ, trình tự thủ tục tự xác định giá trị, và cần xem xét có quy định giao cho một tổ chức là cơ quan Nhà nước thẩm định giá hoặc một tổ chức định giá độc lập để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong giao dịch liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ.
Bảo vệ bản quyền trong không gian số, ứng phó thách thức từ trí tuệ nhân tạo
Chỉ ra thực tế hiện nay, trí tuệ nhân tạo đã tạo ra các tác phẩm như âm nhạc, văn học, nghệ thuật..., đại biểu (Đoàn Cần Thơ) đề nghị cần có quy định rõ ràng về quyền tác giả, đối với các tác phẩm được làm ra và xác định chủ sở hữu về quyền và trách nhiệm của người lập trình, của các nhà cung cấp dịch vụ trung gian và cơ chế phối hợp liên ngành, trong xử lý tranh chấp, khi có tình huống vi phạm bản quyền xảy ra.
Cũng theo đại biểu Tô Ái Vang, các cơ quan báo chí và phóng viên cần một hành lang pháp lý để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng, giúp họ có thêm động lực, để đầu tư vào nội dung gốc, có chất lượng cao, thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới trong hoạt động báo chí chuyên nghiệp và thúc đẩy sự phát triển bền vững, của ngành truyền thông trong bối cảnh kinh tế số và thực hiện các cam kết quốc tế về sở hữu trí tuệ.
Đối với chính sách của Nhà nước về sở hữu trí tuệ, đại biểu cho rằng, mặc dù, dự thảo Luật đã có những sửa đổi bổ sung chính sách mới. Tuy nhiên, thực tiễn trong phát triển kinh tế số và công nghệ mới, đặt ra nhiều thách thức, cần bổ sung thêm các chính sách. Cụ thể, đại biểu đề nghị cần bổ sung chính sách về trí tuệ nhân tạo, để xác định ai là chủ sở hữu, đối với các tác phẩm, sáng chế, được tạo ra hoàn toàn bởi trí tuệ nhân tạo và tư cách pháp lý của trí tuệ nhân tạo trong hoạt động sáng tạo, đồng thời trách nhiệm pháp lý thuộc về ai, khi trí tuệ nhân tạo vi phạm quyền sở hữu trí tuệ của người khác?
Đại biểu Bùi Hoài Sơn (Đoàn thành phố Hà Nội). (Ảnh: QH) Dẫn chứng trong văn hóa số, TikTok hay YouTube thường gặp vấn đề về tranh chấp nội dung gốc hay nội dung phái sinh, đại biểu Bùi Hoài Sơn (Đoàn thành phố Hà Nội) đề nghị dự thảo Luật làm rõ cơ chế xác thực nguồn gốc bằng công nghệ (ví dụ: Watermark, Blockchain hay Content ID). Đồng thời, cũng cần làm rõ thời hạn xử lý nhanh đối với tranh chấp nội dung trực tuyến để tránh mất thị trường của tác giả
Liên quan đến trách nhiệm của nền tảng số và quản trị trí tuệ nhân tạo, đại biểu cho rằng dự thảo Luật chưa đề cập sâu đến trách nhiệm của nền tảng xuyên biên giới và nội dung trí tuệ nhân tạo.
Theo đó, đại biểu đề nghị bổ sung một điều khoản mới, nêu rõ: “Nền tảng số hay nền tảng trí tuệ nhân tạo tạo sinh phải có trách nhiệm gỡ bỏ nội dung vi phạm theo yêu cầu, ngăn chặn tái đăng tải, minh bạch nguồn gốc dữ liệu huấn luyện trí tuệ nhân tạo và không thương mại hóa nội dung AI tạo ra từ tác phẩm mà chưa xin phép”. Đây là lá chắn pháp lý rất quan trọng cho nghệ sĩ Việt Nam trước các Big Tech.
