Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tượng gỗ trong đời sống tinh thần đồng bào DTTS Tây Nguyên

Thùy Dung - 12:22, 10/02/2022

Trong kho tàng văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số Gia Lai, có một loại hình nghệ thuật vô cùng độc đáo là điêu khắc tượng gỗ dân gian. Từ lâu, loại hình nghệ thuật dung dị này đã góp phần làm nên sự phong phú cho kho tàng văn hóa tinh thần của đồng bào Tây Nguyên.

Các nghệ nhân ở xã Ia Ka, huyện Chư Păh (tỉnh Gia Lai) đang sáng tạo, chế tác tượng gỗ
Các nghệ nhân ở xã Ia Ka, huyện Chư Păh (tỉnh Gia Lai) đang sáng tạo, chế tác tượng gỗ

Từ bao đời nay, tượng gỗ được sáng tạo ra để phục vụ cho những sinh hoạt tín ngưỡng mang nhiều yếu tố tâm linh, để tiễn đưa người chết về thế giới bên kia. Hiện nay, cùng với sự phát triển của xã hội hiện đại, nhiều nghệ nhân đã mang tượng gỗ vượt ra ngoài không gian buôn làng để giới thiệu, quảng bá văn hóa Tây Nguyên và tăng thêm thu nhập từ loại hình điêu khắc dân gian vô cùng độc đáo này.

Với cộng đồng DTTS Tây Nguyên nói chung và đồng bào Gia RaiBa Na ở Gia Lai nói riêng, tượng nhà mồ là một thành tố không thể tách rời đời sống tinh thần của đồng bào. Đây là những tác phẩm nghệ thuật tự nhiên, từ một khúc gỗ được lấy trong rừng về, người nghệ nhân đã thổi hồn vào bên trong tượng gỗ nhằm khắc họa những buồn, vui, âu lo, những nhớ thương đời thực… Thông qua tượng gỗ, đồng bào còn  gửi gắm những mong muốn, ước vọng dành cho người đã khuất về cuộc sống yên bình ở thế giới bên kia.

Nghệ nhân Ưu tú Ksoh Krôh (xã Ia Ka, huyện Chư Păh) hiện nay là bậc thầy trong nghề tạc tượng tại địa phương
Nghệ nhân Ưu tú Ksoh Krôh (xã Ia Ka, huyện Chư Păh) hiện nay là bậc thầy trong nghề tạc tượng tại địa phương

Tại xã Ia Ka, huyện Chư Păh, Nghệ nhân Ưu tú Ksor Krôh - bậc thầy trong lĩnh vực tạc tượng chia sẻ: Tượng gỗ của người Gia Rai gắn liền với nhà mồ và lễ pơ thi (bỏ mả). Thời xa xưa, người làng quan niệm rằng việc tạc tượng phải làm ở trên rừng, khi nào xong mới được mang về nhà.

“Tượng gỗ trong không gian nhà mồ đóng vai trò rất quan trọng. Tượng gỗ thường mang những sắc thái buồn, vui, âu lo, thương nhớ giống như con người. Đặt tượng gỗ ở nhà mồ là để bầu bạn với người ở cõi a tâu (chết)”, ông Ksor Krôh cho biết.

Được sự rèn rũa của ông Ksor Krôh, ông Ksor Ek (xã Ia Ka) cũng là một trong những nghệ nhân tài hoa trong lĩnh vực tạc tượng, ông Ek cho biết: Theo phong tục của người Gia Rai thì có 3 loại tượng là: Tượng nhà mồ, tượng nhà rông và tượng nhà sàn. Nếu như tượng gỗ đặt ở nhà mồ dành cho người chết thì tượng ở nhà rông, nhà sàn lại dành cho người sống. Tùy vào mong muốn và nhu cầu của người đặt hàng mà nghệ nhân sẽ tạc theo ý muốn.

“Mỗi bức tượng nếu dành nhiều thời gian làm thì cũng phải mất khoảng 3-5 ngày liên lục. Hiện nay, vì lo những công việc thường nhật khác nên nghệ nhân chỉ tranh thủ thời gian rảnh để tạc tượng. Mình học nghề này từ ông Krôh cũng nhằm gìn văn hóa truyền thống của người Gia Rai mình”, ông Ek cho biết.

Trước đây, đồng bào DTTS ở Tây Nguyên quan niệm rằng tượng gỗ phải gắn liền với nhà mồ. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của xã hội hiện đại, tượng gỗ đã được đưa vào cuộc sống. Nhiều nhà hàng, quán ăn mang âm điệu Tây Nguyên đều sử dụng tượng gỗ để trang trí, thông qua đó giới thiệu và quảng bá tới du khách gần xa về một nét văn hóa của người Gia Rai, Ba Na.

Nghệ nhân Ksor Hnao (làng Kép, phường Đống Đa, TP.Pleiku) trong khuôn viên quán ẩm thực Tây Nguyên.
Nghệ nhân Ksor Hnao (làng Kép, phường Đống Đa, TP.Pleiku) trong khuôn viên quán ẩm thực Tây Nguyên.

Ông Ksor Hnao ở làng Kép (phường Đống Đa, thành phố Pleiku) là một người nổi tiếng khắp vùng khi vừa thành thạo đánh, chỉnh chiêng, tạc tượng gỗ và làm nhạc cụ dân gian. Tận dụng những lợi thế, năm 2016 ông mở quán ẩm thực Tây Nguyên gắn với tên mình và xây dựng một không gian văn hóa Tây Nguyên thu nhỏ trong quán với cây nêu, nhà sàn và tượng gỗ. Nghệ nhân Ksor Hnao chia sẻ: “Việc mang tượng nhà mồ ra khỏi cộng đồng làng nhằm mục đích quảng bá, giới thiệu văn hóa Tây Nguyên và giữ chân du khách khi đến với phố núi Pleiku. Nhờ vậy, tượng gỗ của người Ba Na, Gia Rai đã được nhiều người biết đến và đặt làm, chúng tôi cũng từ đó mà có thêm thu nhập.

Nhờ sự tài hoa, giỏi chế tác các nghệ nhân như ông Ksor Hnao, Ksor Krôh đã đưa tượng gỗ vượt ra khỏi khuôn khổ nhà mồ, đến các quán ăn, vươn ra làng Văn hóa- Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), ngược vào TP Hồ Chí Minh trưng bày, triển lãm tại Hội chợ quốc tế Lifestyle Việt Nam (năm 2019)..

Thạc sĩ (Ths) Hoàng Thanh Hương, Phó Giám đốc Trung tâm thông tin công tác Tuyên giáo, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Gia Lai, người đã dày công nghiên cứu về đề tài bảo tồn và phát huy giá trị tượng gỗ dân gian các tộc người Ba Na, Gia Rai trên địa bàn tỉnh Gia Lai cho biết: Những nghệ nhân tạc tượng đã thổi hồn vào những bức tượng gỗ, họ đã truyền tải vào đó rất nhiều ý nghĩa về giá trị tinh thần và giá trị tâm thức, giá trị tâm linh, làm đẹp, làm tươi mới không gian văn hóa của cộng đồng.

Bằng sự khéo léo, tỉ mỉ và óc sáng tạo, các nghệ nhân đã tạo ra những bức tượng gỗ có hồn
Bằng sự khéo léo, tỉ mỉ và óc sáng tạo, các nghệ nhân đã tạo ra những bức tượng gỗ có hồn

“Theo tôi, muốn tượng gỗ tồn tại trong đời sống đương đại trước tiên ta phải giữ gìn, xây dựng được lực lượng nghệ nhân dân gian nòng cốt. Họ chính là những người nghệ sĩ, báu vật nhân văn sống của dân làng, là người truyền nghề cho lớp lớp thế hệ trẻ. Vậy nên, chính quyền phải hết sức quan tâm để xây dựng những lớp kế cận để giữ nghề”, Ths. Hoàng Thanh Hương chia sẻ thêm.

Cũng theo Ths. Hoàng Thanh Hương, di sản văn hóa dân gian trong đời sống đương đại với rất nhiều lý do khách quan và chủ quan thì đang dần bị mai một. Vì vậy, cần có sự phối hợp của các cấp, ngành liên quan để đưa di sản văn hóa ra không gian sinh hoạt cộng đồng nhiều hơn thay vì để nó nằm im trong không gian truyền thống của buôn làng. Có như vậy, văn hóa dân tộc mới được lưu giữ và phát huy”.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Cà Mau: Đồng bào Khmer sẽ đón mùa Lễ Sen Dolta bình an, đủ đầy

Cà Mau: Đồng bào Khmer sẽ đón mùa Lễ Sen Dolta bình an, đủ đầy

Lễ Sen Dolta (lễ cúng ông bà) là một trong những lễ quan trọng trong năm của đồng bào dân tộc Khmer, được truyền giữ qua nhiều thế hệ. Những ngày này, về Cà Mau sẽ được chứng kiến cảnh nhộn nhịp ở khắp các phum, sóc, bà con chuẩn bị chu đáo vật phẩm, trang hoàng nhà cửa và trang trí bàn thờ để đón lễ Sen Dolta.
Tin nổi bật trang chủ
Thanh Hóa: Bắt tạm giam Hiệu trưởng và 2 kế toán Trường Cao đẳng Công nghiệp

Thanh Hóa: Bắt tạm giam Hiệu trưởng và 2 kế toán Trường Cao đẳng Công nghiệp

Pháp luật - Quỳnh Trâm - 1 giờ trước
Ngày 27/9, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Thanh Hóa đã ra Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và thi hành Lệnh bắt bị can để tạm giam đối với: Nguyễn Văn Hùng (SN 1974, Hiệu trưởng trường Cao đẳng Công nghiệp Thanh Hóa (có địa chỉ phường Đông Cương, TP Thanh Hóa); Nguyễn Giang Quân (SN 1969), kế toán trưởng; Lê Đình Đặng (SN 1989), kế toán viên nhà trường, về tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ".
Đắk Lắk: Hơn 1.300 tác phẩm tham gia Cuộc thi ảnh nghệ thuật “Buôn Ma Thuột - Hội nhập và Phát triển”

Đắk Lắk: Hơn 1.300 tác phẩm tham gia Cuộc thi ảnh nghệ thuật “Buôn Ma Thuột - Hội nhập và Phát triển”

Sắc màu 54 - Lê Hường - 1 giờ trước
Ngày 27/9, Cuộc thi ảnh nghệ thuật “Buôn Ma Thuột - Hội nhập và Phát triển” năm 2023 tổ chức Lễ trao giải và khai mạc triển lãm ảnh với chủ đề “Buôn Ma Thuột - Đắk Lắk hội nhập và phát triển”. Tham dự buổi lễ có Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Phạm Minh Tấn; đại diện lãnh đạo các sở, ban, ngành, hội, đoàn thể và nhiều tác giải tham gia cuộc thi.
Những loại trái cây nào tốt cho người bị ung thư

Những loại trái cây nào tốt cho người bị ung thư

Vườn thuốc quanh ta - Như Ý - 1 giờ trước
Trong quá trình điều trị ung thư, việc chăm sóc sức khỏe thông qua chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng giúp hỗ trợ nâng cao hiệu quả điều trị bệnh. Trong đó, trái cây là thực phẩm giàu dinh dưỡng đem lại nhiều lợi ích sức khỏe. Tuy nhiên, trong giai đoạn điều trị ung thư, hệ miễn dịch của bạn đã bị suy yếu nên việc lựa chọn và tiêu thụ trái cây cần phải tiến hành thật thận trọng để hỗ trợ tiến trình điều trị mà không làm tăng nguy cơ xảy ra biến chứng. Dưới đây là những loại trái cây bệnh nhân ung thư nên lựa chọn trong quá trình điều trị bệnh.
Hội Đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh Trà Vinh tổ chức Đại hội lần thứ VIII, nhiệm kỳ 2023 - 2028

Hội Đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh Trà Vinh tổ chức Đại hội lần thứ VIII, nhiệm kỳ 2023 - 2028

Trang địa phương - Như Tâm - 1 giờ trước
Ngày 27/9, tại Trung tâm hội nghị tỉnh Trà Vinh diễn ra Đại hội đại biểu Hội Đoàn kết sư sãi yêu nước (SSYN) tỉnh Trà Vinh lần thứ VIII, nhiệm kì 2023 – 2028, với sự tham dự của 320 đại biểu chính thức.
Lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh tiếp nhà đầu tư trong lĩnh vực hàng không quốc tế

Lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh tiếp nhà đầu tư trong lĩnh vực hàng không quốc tế

Tin tức - Mỹ Dung - 1 giờ trước
Ngày 27/9, Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Cao Tường Huy đã tiếp Tổng Giám đốc Tập đoàn HAECO Richard Sell, cùng đoàn công tác đang đến nghiên cứu cơ hội đầu tư vào tỉnh.
Tin trong ngày - 25/9/2023

Tin trong ngày - 25/9/2023

Bản tin hôm nay, ngày 25/9, có những thông tin đáng chú ý sau: Đoàn công tác của Quốc hội hỗ trợ hơn 6 tỷ đồng an sinh xã hội tại Yên Bái. Nông dân Hơ Moong chăm sóc sầu riêng bằng điện thoại di động. Gì Thàng - Điểm sáng an ninh trật tự. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Thanh Hóa: Mưa lớn khiến nhiều điểm sạt lở, chia cắt

Thanh Hóa: Mưa lớn khiến nhiều điểm sạt lở, chia cắt

Tin tức - Quỳnh Trâm - 1 giờ trước
Do mưa lớn trên diện rộng trong nhiều ngày qua, lũ trên các sông ở Thanh Hóa đang dâng cao, xuất hiện các điểm sạt lở, một số địa phương bị chia cắt cục bộ. Cơ quan chức năng đã có Công điện khẩn chỉ đạo triển khai các phương án sơ tán dân sinh sống sinh sống ở vùng bãi sông, tuần tra canh gác đê và hộ đê...
Luận điệu “bẻ lái”, xuyên tạc về đường lối đối ngoại của Việt Nam

Luận điệu “bẻ lái”, xuyên tạc về đường lối đối ngoại của Việt Nam

Chống diễn biến hòa bình - PV - 1 giờ trước
Sự kiện Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden có chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam từ ngày 10 - 11/9 theo lời mời của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng được báo chí trong nước và quốc tế phản ánh đậm nét. Lợi dụng sự kiện này, các thế lực thù địch, phản động tung ra những luận điệu đả phá, xuyên tạc mối quan hệ hợp tác, ngoại giao giữa hai nước.
Hoa hậu Du lịch Việt Nam: “Lan tỏa yêu thương” đến trẻ em DTTS vùng cao Tây Bắc

Hoa hậu Du lịch Việt Nam: “Lan tỏa yêu thương” đến trẻ em DTTS vùng cao Tây Bắc

Tin tức - Vàng Ni - Tào Đạt - 1 giờ trước
Với mong muốn lan tỏa yêu thương đến trẻ em nghèo vùng cao, Ban Tổ chức (BTC) Hoa hậu Du lịch Việt Nam đã có chuyến thiện nguyện mang tên “Lồng đèn thắp sáng ước mơ” tới thăm và trao quà cho những em học sinh DTTS tại xã Liên Minh, thị xã Sa Pa (Lào Cai) nhân dịp Tết Trung thu đang cận kề, đồng thời chia sẻ khó khăn đến các hộ gia đình bị ảnh hưởng trực tiếp bởi thiên tai do trận lũ quét 12/9 vừa qua….
Đắk Lắk: Nữ sinh tử vong trong giờ học Giáo dục thể chất

Đắk Lắk: Nữ sinh tử vong trong giờ học Giáo dục thể chất

Pháp luật - Lê Hường - 4 giờ trước
Sáng 27/9, Trường THCS Tân Lợi đã có báo cáo gửi UBND và Công an phường Tân Lợi, Tp. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk về trường hợp học sinh tử vong trong giờ học Giáo dục thể chất.
Gương sáng vùng biên

Gương sáng vùng biên

Gương sáng - Văn Tùng - 4 giờ trước
Đến xã Sa Loong - một xã thuộc khu vực biên giới của huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum, chúng tôi được nghe nhắc nhiều đến bà Y Tin, Bí thư Chi bộ thôn Giăng Lố II. Nhiều năm cống hiến tại xã, dù trên cương vị nào, bà Y Tin luôn gần gũi, sâu sát người dân, tuyên truyền, vận động bà con chấp hành tốt mọi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, chung tay xây dựng thôn làng ngày một giàu mạnh.