Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Đàn ting ning - cây đàn của tình yêu

Lê Mận - 11:12, 29/12/2021

Trong ngôi nhà rông, bên ánh lửa bập bùng, nhâm nhi hương rượu cần, già Đing Plơnh (làng Stơr, xã Tơ Tung, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai) gảy đàn ting ning và kể cho chúng tôi nghe về mối tình ngang trái của chàng trai, cô gái người Ba Na. Câu chuyện lý giải nguồn gốc ra đời cây đàn ting ning - cây đàn của tình yêu.

Nghệ nhân Đing Plơnh ở làng Stơr, xã Tơ Tung, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai đang chơi đàn ting ning
Nghệ nhân Đing Plơnh ở làng Stơr, xã Tơ Tung, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai đang chơi đàn ting ning

Chuyện kể rằng, từ rất lâu rồi, trong buôn làng có đôi trai gái yêu nhau mà không đến được với nhau, bởi người con trai đó là chú, còn cô gái là cháu ruột. Cha mẹ và người thân ngăn cản, không cho họ nên vợ nên chồng vì quan hệ máu mủ quá gần gũi. Nhưng họ vẫn lén lút gặp nhau.

Rồi một hôm, khi cả nhà đi vắng, đôi trai gái đã rủ nhau tìm đến cái chết để được bên nhau. Họ vào rừng, cô gái đã treo cổ tự tử trước. Chứng kiến người mình yêu treo cổ tự tử chàng trai hoảng sợ, chạy về kêu cứu mọi người. Khi mọi người đến, cô gái không còn sống nữa, chàng trai buồn bã quên ăn quên ngủ chỉ nghĩ về người yêu của mình.

Vào một buổi chiều chàng khăn gói đi ngủ đêm bên bờ suối trong rừng… Trăng đã lên cao, mắt chàng cay cay mà không tài nào ngủ được, thoảng nghe từ dưới suối có âm thanh rất lạ. Chàng men theo con suối tìm đến nơi có âm thanh phát ra và nhìn thấy “kơ bong” (loại cây ống mọc) va vào nhau lúc mạnh lúc yếu, phát ra hai âm thanh có cao độ khác nhau. Lúc va vào thân cây tiếng kêu to “ting”, khi va vào mắt cây tiếng kêu nhỏ hơn “ning”.

Trở về nhà chàng lấy cây lồ ô và “kơxi Rơbo” (rễ cây rừng đập dập phơi khô làm dây đàn). Có cây đàn, mỗi khi nhớ nàng trong lòng chàng cảm thấy thanh thản hơn nhiều. Đêm nào cũng vậy chàng ngồi dựa mình ở thành cửa nhà rông gảy đàn. Vào một hôm trăng sáng, trong lúc đang cảm hứng say mê với cây đàn của mình, chàng nhìn thấy nàng xuất hiện từ phía cổng làng vẫy gọi mình. Quá mừng rỡ chàng vội treo cây đàn lên mà không để ý cây lao phía dưới, vội nhảy xuống theo tiếng gọi của nàng. Trước khi nhắm mắt trên môi chàng vẫn nở nụ cười mừng rỡ hạnh phúc khi nhìn thấy người mình yêu.

Cấu tạo cây đàn ting ning của người Ba Na
Cấu tạo cây đàn ting ning của người Ba Na

Cũng từ đó người ta đặt tên cho cây đàn mà chàng trai gảy là đàn ting ning để nhớ về mối tình của đôi trai gái. Kể từ đó cây đàn được các chàng trai Ba Na dùng để bày tỏ tình cảm của mình với người yêu, đã trở thành sợi tơ hồng gắn kết biết bao đôi trai gái nên vợ thành chồng.

Cũng giống như đàn T’rưng hay đàn chapi, đàn ting ning được làm từ ống cây lồ ô. Người ta lên rừng chọn cây lồ ô gần rụng hết lá, lấy phần giữa thân cây mang về phơi trên gác bếp từ 1-2 tháng rồi mới mang ra làm đàn.

Theo như chia sẻ của nghệ nhân Đing Plơnh (Nghệ nhân ở làng Stơr, xã Tơ Tung, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai) “lồ ô mang về không được phơi ngoài trời nắng sẽ dễ bị nứt, cho nên phơi ở gác bếp để lồ ô khô mà không bị nứt’’. Trên phần đầu ống lồ ô cắm một số thanh tre nhỏ để mắc dây đàn, đây cũng chính là những chốt dùng để “lên dây” khi đàn cho âm thanh chuẩn hơn. Dưới những chốt này, trên thân dây người ta vẽ những viên sáp ong rồi dính lên làm điểm bấm các nốt trên dây đàn. Cuối ống trên thân đàn người ta gắn nửa quả bầu khô để thu âm thanh. Để có được độ vang, họ chọn quả bầu tròn và dày. Dây đàn được các nghệ nhân làm với 12 dây, trước đây dây đàn được lấy từ lõi của dây điện Pháp, còn bây giờ đồng bào lấy từ lõi của dây phanh xe đạp… Nhờ vậy mà âm thanh nghe sáng hơn, vang hơn.

Các chàng trai Ba Na tỏ tình bằng cây đàn ting ning
Các chàng trai Ba Na tỏ tình bằng cây đàn ting ning

Nhắc đến cây đàn, nghệ nhân Đing Plơnh cầm đàn gảy một bài, âm thanh trong sáng phát ra từ cây đàn mộc mạc.  Đôi mắt ông như sáng lên kể về cái thời còn trẻ: Khi làng có chuyện vui, rượu đã ngà ngà say, chúng tôi mang đàn ra gảy để trò chuyện với các cô gái, cứ như vậy cho đến tận đêm khuya.

Đàn ting ning giờ đây không chỉ dành cho các chàng thanh niên bày tỏ tình cảm với bạn gái, mà khi có gia đình rồi cây đàn vẫn tiếp tục chuyển tải tình cảm của người chồng với người vợ để cùng chia sẻ bầu bạn với nhau. Tính tang, tình tang… lời yêu thương trong sáng như đôi mắt của chàng trai, róc rách ngọt ngào như suối nguồn của đại ngàn Tây Nguyên. Ting ning đã trở thành cây đàn tình, cây đàn yêu thương của người  Ba Na giữa vùng đất đỏ bazan.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin nổi bật trang chủ
Trải nghiệm Vườn Quốc gia Cúc Phương

Trải nghiệm Vườn Quốc gia Cúc Phương

Media - Hoàng Quý - 12 giờ trước
Vườn Quốc gia Cúc Phương (hay rừng Cúc Phương) là một khu bảo tồn thiên nhiên, khu rừng đặc dụng nằm trên địa phận ranh giới 3 tỉnh: Ninh Bình, Hòa Bình và Thanh Hóa. Vườn Quốc gia này có hệ động thực vật phong phú đa dạng mang đặc trưng rừng mưa nhiệt đới. Nhiều loài động thực vật có nguy cơ tuyệt chủng cao được phát hiện và bảo tồn tại đây. Đây cũng là vườn quốc gia đầu tiên tại Việt Nam.
Dân tộc Pà Thẻn

Dân tộc Pà Thẻn

Media - Hồng Phúc - Việt Hùng - 12 giờ trước
Pà Thẻn thuộc nhóm DTTS rất ít người, cư trú chủ yếu tại các huyện Bắc Quang, Quang Bình, tỉnh Hà Giang và các huyện Chiêm Hóa, Yên Sơn, Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang. Theo số liệu Điều tra thực trạng kinh tế - xã hội 53 DTTS năm 2019, dân số người Pà Thẻn là 8.248 người.
Rau càng cua với sức khỏe con người

Rau càng cua với sức khỏe con người

Media - Hoàng Quý - 12 giờ trước
Rau càng cua là loại rau chứa nhiều dinh dưỡng với 92% nước cùng 8% là các vitamin, khoáng chất như Beta Caroten, sắt, Kali, Magiê, Vitamin C,… Không chỉ là một loại rau có nhiều giá trị về dinh dưỡng, rau càng cua còn đóng vai trò như một vị thuốc dùng để điều trị nhiều bệnh và bảo vệ sức khỏe con người như chống viêm, giảm lượng Cholesterol, chống Oxy hóa... Sau đây là một số công dụng của rau càng cua với sức khỏe con người mời các bạn tham khảo.
Thông cáo báo chí số 11, Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV

Thông cáo báo chí số 11, Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV

Tin tức - PV - 12 giờ trước
Thứ sáu, ngày 2/6/2023, Quốc hội tiếp tục ngày làm việc thứ 11 của Kỳ họp thứ 5 tại Nhà Quốc hội với các phiên họp toàn thể tại hội trường dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.
Tin trong ngày - 2/6/2023

Tin trong ngày - 2/6/2023

Media - BDT - 20:00, 02/06/2023
Bản tin hôm nay có những thông tin đáng chú ý sau: Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính thăm, chúc mừng các chức sắc, tăng ni, Phật tử Giáo hội Phật giáo Việt Nam; Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh; Thêm 12 di sản được ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Trải nghiệm Vườn Quốc gia Cúc Phương

Trải nghiệm Vườn Quốc gia Cúc Phương

Vườn Quốc gia Cúc Phương (hay rừng Cúc Phương) là một khu bảo tồn thiên nhiên, khu rừng đặc dụng nằm trên địa phận ranh giới 3 tỉnh: Ninh Bình, Hòa Bình và Thanh Hóa. Vườn Quốc gia này có hệ động thực vật phong phú đa dạng mang đặc trưng rừng mưa nhiệt đới. Nhiều loài động thực vật có nguy cơ tuyệt chủng cao được phát hiện và bảo tồn tại đây. Đây cũng là vườn quốc gia đầu tiên tại Việt Nam.
Độc đáo ẩm thực của người Gia Rai

Độc đáo ẩm thực của người Gia Rai

Media - Ngọc Thu - 19:41, 02/06/2023
Từ nguyên liệu sẵn có cùng cách chế biến đơn giản, các món ăn lá mì, cơm lam, gà nướng… không chỉ là món ăn dân dã trong bữa cơm hằng ngày của người Gia Rai mà còn là văn hóa ẩm thực đặc trưng của vùng đất Tây Nguyên nắng gió.
Đắk Lắk: Bắt đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng với chiêu trò mới

Đắk Lắk: Bắt đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng với chiêu trò mới

Pháp luật - Hoàng Thùy - 17:20, 02/06/2023
Ngày 2/6, Công an huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk cho biết, đơn vị vừa điều tra làm rõ, bắt giữ một đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng với chiêu trò rất mới, rất tinh vi, lần đầu tiên xuất hiện tại tỉnh Đắk Lắk.
Bà Rịa - Vũng Tàu: Một ngày liên tiếp triệt phá 2 vụ tàng trữ ma túy

Bà Rịa - Vũng Tàu: Một ngày liên tiếp triệt phá 2 vụ tàng trữ ma túy

Pháp luật - Lê Vũ - Quang Anh - 16:20, 02/06/2023
Ngày 2/6, Đồn Biên phòng Phước Tỉnh (Bộ đội Biên phòng Bà Rịa – Vũng Tàu) cho biết: Chỉ trong 1 ngày (1/6) đơn vị đã liên tiếp triệt phá 2 vụ, bắt giữ 2 đối tượng về hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy. Tang vật thu giữ gồm 18 gói ma túy tổng hợp dạng đá có trọng lượng khoảng 7,6 gram và 3 điện thoại di động.
Đắk Lắk: Mở lớp truyền dạy kỹ năng đánh chiêng Arap của người Gia Rai

Đắk Lắk: Mở lớp truyền dạy kỹ năng đánh chiêng Arap của người Gia Rai

Tìm trong di sản - Lê Hường - 16:15, 02/06/2023
Ngày 2/6, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk tổ chức Khai mạc lớp truyền dạy kỹ năng đánh chiêng Arap và dân vũ của dân tộc Gia Rai cho 25 học viên tại xã Ea Sol, huyện Ea H’leo. Đây là chương trình thuộc Dự án Hỗ trợ kỹ thuật “Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk”, do Trung tâm Hợp tác Quốc tế tỉnh Jeollabuk (JBCIA, Hàn Quốc) tài trợ.
Bộ sưu tập

Bộ sưu tập "Sen trong đời sống văn hóa Việt" xác lập kỷ lục châu Á

Sắc màu 54 - Hồng Phúc - 15:08, 02/06/2023
Nhà sưu tập Nguyễn Thị Thanh Tâm - Chủ nhiệm Câu lạc bộ (CLB) Di sản áo dài Việt Nam vừa được ghi nhận kỷ lục người phụ nữ sở hữu bộ sưu tập chủ đề “Sen trong đời sống văn hóa Việt”.