Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Vinh-vút - Nhạc cụ dành riêng cho phụ nữ Hrê

Lam Anh (t/h) - 19:42, 20/12/2021

Nhạc cụ truyền thống của người Hrê rất phong phú và đa dạng, có đàn brook, ống tiêu talía, đàn môi pơpel, nhị rađang, chiêng tre, ching kala, chiêng, đàn vroat, nhưng độc đáo nhất phải kể đến ống vinh-vút, loại nhạc cụ truyền thống dành riêng cho phụ nữ Hrê.

Âm vang từ núi rừng

Là một nhạc cụ đơn giản nhưng có âm thanh trầm bổng, vinh-vút trở thành nhạc cụ đặc trưng thể hiện được tài nghệ khéo léo và tâm hồn bay bổng của người phụ nữ dân tộc Hrê.

Vinh-vút: nhạc cụ giữ hồn tre nứa của người Hrê

Cây đàn vinh-vút của người Hrê ở huyện Ba Tơ (tỉnh Quảng Ngãi) được làm từ lồ ô vì loại cây này có đốt dài và mỏng, lúc vỗ sẽ phát ra âm thanh rất to, vang. Lồ ô được chọn làm vinh-vút là những cây đã già, thẳng, dài. Cây còn tươi, người ta cắt bỏ phần mắt, chọn những ống bằng nhau để làm thành một cặp. Cây đàn vinh-vút gồm có hai ống, một ống dài khoảng 1,2 m và một ống dài khoảng 1m. Chiều dài hay ngắn, to hay nhỏ của cây đàn tuỳ theo ống lồ ô.

Hai đầu cây đàn được những người có hoa tay chạm khắc lên những hoạ tiết hoa văn tuỳ thích, trông thật đẹp mắt. Đã thành những bộ cây đàn, người ta lấy dây rừng bó lại từng cặp với nhau, đem phơi ngoài nắng chừng vài ba ngày, rồi đưa lên trên giàn bếp lửa nhà sàn (Carinh) tiếp tục phơi càng lâu càng tốt, quá trình sử dụng ít bị ảnh hưởng về âm thanh, khói bếp bám vào làm cho ống nứa có màu vàng đen, cây đàn đẹp hơn.

Biểu diễn đánh (vỗ) vinh-vút là tư thế ngồi quỳ hai gối, gồm có ba người: Một người ngồi bịt, thả đầu bên kia (đầu ngọn, thế dọc, gọi là dhât); một người ngồi giữ đầu bên này (đầu gốc, thế ngang, gọi là rup); một người ngồi vỗ đầu bên này (đầu gốc, gọi là hpoh). Hpoh vinh-vút gồm có 7 bài (điệu) cơ bản.

Trong 7 bài của đàn vinh-vút đều có giai điệu, tiết tấu, sắc thái riêng. Vì vậy, khi đánh một bài nào đó đòi hỏi cả người bịt - thả và người vỗ (dhât và hpoh) đều phải có những kỹ năng xử lý thật ăn ý và phối hợp một cách hài hòa với nhau thì âm thanh của "bản nhạc" vinh-vút mới độc đáo và hấp dẫn người nghe. Bà con người Hrê ở huyện Ba Tơ có rất nhiều điệu vỗ ống vinh-vút, như điệu “vái-mang”, điệu “pý-mang”, điệu “ching-htùm”…

Phụ nữ Hrê trình diễn vinh-vút
Phụ nữ Hrê trình diễn vinh-vút

Nhạc sĩ người dân tộc Hrê Phạm Minh Đát cho biết: Làm được cây đàn vinh-vút bằng nứa, lồ ô không khó, nhưng để “thổi hồn” vào hai ống nứa phát ra những âm thanh, tiết tấu, giai điệu hay là một việc làm không dễ. Đây là loại nhạc cụ cổ truyền của người phụ nữ Hrê. Chị em nào biết cách sử dụng đôi bàn tay nhuần nhuyễn, khéo léo, vỗ nhịp thì âm thanh phát ra rất hay.

Vinh-vút trong đời sống người Hrê

Ngoài chiếc sáo tà-vố làm bằng đất sét, hầu như tất cả các nhạc cụ cổ truyền của người Hrê đều làm bằng tre, nứa, lồ ô... Chẳng hạn như, đàn ống vinh-vút của người phụ nữ Hrê thường sử dụng trong các dịp lễ, Tết được làm bằng các ống lồ ô, nứa.

Người Hrê sử dụng các chất liệu có sẵn trong tự nhiên để chế tác, các bản nhạc khí phát ra từ đàn vinh-vút cũng phản ánh rõ những âm hưởng từ thiên nhiên: Các bản nhạc mô phỏng tiếng ếch nhái, mô phỏng âm thanh của thác nước hay mô phỏng tiếng hót của một loài chim báo mưa… Tiếng đàn vinh-vút đóng một vai trò rất lớn trong việc thể hiện tâm tư, tình cảm cũng như quy tụ và cố kết cộng đồng.

Nghệ nhân Phạm Thị Huyền ở xã Ba Vinh, huyện Ba Tơ cho biết: “Ống vinh-vút của người Hrê ra đời lâu lắm, từ thời cha ông đã có. Bà con ở đây rất yêu thích vỗ ống vinh-vút, trong các dịp lễ như đâm trâu, đám cưới... Bây giờ bà con vẫn thích vỗ ống vinh-vút trong dịp Tết đến, ngày hội đại đoàn kết của khu dân cư. Bà con cùng nhau vỗ ống vinh-vút, nhảy sạp rất vui”.

Cùng với vinh-vút, những điệu múa, tiếng cồng của đồng bào Hrê luôn được diễn tấu trong mỗi dịp vui
Cùng với vinh-vút, những điệu múa, tiếng cồng của đồng bào Hrê luôn được diễn tấu trong mỗi dịp vui

Hiện nay, vinh-vút của người Hrê ở Ba Tơ đang đứng trước nguy cơ bị mai một, thất truyền. Để bảo tồn nhạc cụ truyền thống của người Hrê trong đó có vinh-vút, cần tổ chức những cuộc liên hoan, những hội diễn nghệ thuật do ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch và tỉnh Quảng Ngãi tổ chức; cần có một định hướng chiến lược cụ thể, bởi nghệ thuật dân gian là do chính nghệ nhân dân gian sáng tạo ra, đồng thời họ cũng chính là khán giả, là diễn viên và chủ thể của nghệ thuật. Mở thêm các lớp dạy nhạc khí và hát dân ca, cũng có thể đưa nhạc khí của người Hrê vào chương trình âm nhạc trong các trường trung học.

Bên cạnh đó, tỉnh Quảng Ngãi cần phát động những đợt thi sáng tác ca khúc, có vận dụng phát triển chất liệu âm nhạc của đồng bào Hrê, cần có chế độ khen thưởng, động viên những tác giả âm nhạc, những nghệ nhân dân gian để họ tiếp tục trao truyền vốn âm nhạc cho con cháu trong làng.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Tin nổi bật trang chủ
Khơi thông nguồn lực thắp sáng tương lai vùng đồng bào DTTS

Khơi thông nguồn lực thắp sáng tương lai vùng đồng bào DTTS

Công tác Dân tộc - PV - 7 giờ trước
6/9 nhóm mục tiêu cơ bản đã hoàn thành hoặc vượt kế hoạch, tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân 3,4% mỗi năm, thu nhập bình quân đầu người DTTS đạt 43,4 triệu đồng, tăng 3,1 lần so với năm 2020…. là những con số ấn tượng khắc họa rõ nét bức tranh khởi sắc vùng đồng bào DTTS và miền núi sau gần 5 năm triển khai Chương trình MTQG 1719. Đây là nền tảng vững chắc phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi trong giai đoạn tiếp theo.
Quảng Ngãi - Âm vang ngày mới

Quảng Ngãi - Âm vang ngày mới

Trang địa phương - Ngọc Chí - 23:00, 31/08/2025
Tối ngày 31/8, tại Quảng trường 16/3, phường Kon Tum, Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Ngãi tổ chức Chương trình nghệ thuật với chủ đề “Quảng Ngãi - Âm vang ngày mới” và bắn pháo hoa, chào mừng kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945 - 02/9/2025).
Ngân hàng CSXH cho vay ưu đãi đối với HSSV, học viên thạc sĩ, nghiên cứu sinh ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán

Ngân hàng CSXH cho vay ưu đãi đối với HSSV, học viên thạc sĩ, nghiên cứu sinh ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán

Xã hội - Mai Hương - 21:53, 31/08/2025
Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc vừa ký Quyết định số 29/2025/QĐ-TTg ngày 28/8/2025 của Thủ tướng Chính phủ về tín dụng đối với học sinh, sinh viên (HSSV), học viên thạc sĩ và nghiên cứu sinh theo học các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán. Chính sách này nhằm hỗ trợ người học trang trải học phí, sinh hoạt phí và các chi phí học tập khác trong suốt quá trình học tập.
Kịch tính những màn rượt đuổi trong giải đua bò của đồng bào Khmer tại chùa Rô

Kịch tính những màn rượt đuổi trong giải đua bò của đồng bào Khmer tại chùa Rô

Bản sắc và hội nhập - Tào Đạt - 21:50, 31/08/2025
Qua các vòng tranh tài, đôi bò số 21 của ông Thái Bình Nguyên (phường Chi Lăng, tỉnh An Giang) đã xuất sắc đoạt giải Nhất tại Hội đua bò chùa Rô lần thứ 11 năm 2025.
Nhân đôi niềm vui trong ngày Quốc khánh

Nhân đôi niềm vui trong ngày Quốc khánh

Thời sự - Phạm Tiến - 21:34, 31/08/2025
Sau khi UBND tỉnh Quảng Trị có Quyết định trích gần 185 tỷ đồng để tặng quà cho Nhân dân trong dịp lễ Quốc Khánh 2/9, số tiền trên đã được phân bổ về địa phương cấp xã. Hiện các xã vùng DTTS ở Quảng Trị đang khẩn trương cấp phát quà để đồng bào đón niềm vui trọn vẹn trước Tết Độc lập.
Hà Nội: Mưa lớn gây ngập lụt nghiêm trọng, nhiều tuyến đường ở Tây Mỗ và Đại lộ Thăng Long tê liệt

Hà Nội: Mưa lớn gây ngập lụt nghiêm trọng, nhiều tuyến đường ở Tây Mỗ và Đại lộ Thăng Long tê liệt

Cơn mưa lớn kéo dài suốt hai ngày qua đã khiến nhiều khu vực tại Hà Nội chìm trong biển nước. Tính đến 15h ngày 27/8, các tuyến đường huyết mạch như Quốc lộ 70 và Đại lộ Thăng Long đoạn qua phường Tây Mỗ (quận Nam Từ Liêm cũ) bị ngập sâu nghiêm trọng, gây tê liệt giao thông và ảnh hưởng nặng nề đến đời sống người dân.
Tư tưởng Hồ Chí Minh và bài học đại đoàn kết dân tộc, tôn giáo

Tư tưởng Hồ Chí Minh và bài học đại đoàn kết dân tộc, tôn giáo

Thời sự - Nhật Minh - 20:05, 31/08/2025
Trong dòng chảy lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam, tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc và tôn giáo là một nền tảng quan trọng, có ý nghĩa xuyên suốt, nhất quán và thực tiễn sâu sắc. Đó không chỉ là tư duy chính trị của một Nhà cách mạng vĩ đại, mà còn là kết tinh của trí tuệ, lòng nhân ái và tầm nhìn xa, trông rộng về sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc - một sức mạnh có thể vượt qua mọi thù trong giặc ngoài, đưa đất nước đi từ nô lệ đến độc lập, từ chiến tranh đến hòa bình, từ nghèo nàn đến phát triển.
Người có uy tín là tấm gương sáng lan tỏa cho đồng bào các DTTS noi theo

Người có uy tín là tấm gương sáng lan tỏa cho đồng bào các DTTS noi theo

Người có uy tín - Ngọc Chí - 18:17, 31/08/2025
“Người có uy tín là tấm gương sáng lan tỏa cho đồng bào các DTTS noi theo”, đó là nội dung được Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Hoàng Giang nhấn mạnh tại Hội nghị gặp mặt già làng, trưởng thôn, Người có uy tín tiêu biểu trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Quảng Ngãi năm 2025, diễn ra vào chiều 31/8, tại phường Kon Tum.
Nhiều xã miền núi Thanh Hóa trao quà Tết Độc lập cho Nhân dân

Nhiều xã miền núi Thanh Hóa trao quà Tết Độc lập cho Nhân dân

Xã hội - Quỳnh Trâm - 18:09, 31/08/2025
Thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về tặng quà Nhân dân nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, nhiều xã miền núi tỉnh Thanh Hóa đã đồng loạt tổ chức trao quà Tết Độc lập, tạo không khí đoàn kết, ấm áp.
Vẻ đẹp riêng có của vùng đất lảng bảng những áng mây bay

Vẻ đẹp riêng có của vùng đất lảng bảng những áng mây bay

Du lịch - Nguyễn Quang Vinh - 17:12, 31/08/2025
Phường Kon Tum, phía Tây tỉnh Quảng Ngãi với địa hình cao, mát mẻ, vào khoảng từ tháng 5 đến tháng 10 hằng năm, là mùa mưa. Nơi đây, du khách từ xa thường xuyên được ngắm nhìn khung cảnh mây trôi lảng bảng, bềnh bồng làm xao xuyến tâm hồn. Chúng ta cùng trải nghiệm khám phá vẻ đẹp mộng mơ những áng mây bay nơi đây.
Người đàn ông Sán Dìu

Người đàn ông Sán Dìu "trả nợ" ân tình nơi vùng cao Đà Nẵng

Gương sáng - T.Nhân - H.Trường - 17:01, 31/08/2025
“Mảnh đất này đã cho tôi nhiều thứ, nên tôi như mang một món nợ ân tình với nơi đây. Ngày xưa mình cũng từng khó khăn, cũng từng được giúp đỡ. Bây giờ có điều kiện hơn, tôi chỉ mong được góp phần nhỏ bé để sẻ chia với bà con”, ông Lý Minh Tám (65 tuổi, dân tộc Sán Dìu, ngụ tại xã Khâm Đức, TP. Đà Nẵng) - một tấm gương sáng trong các phong trào hỗ trợ, giúp đỡ đồng bào vùng cao Đà Nẵng vượt khó vươn lên bộc bạch.