Người trẻ sống đẹp ở Cao nguyên

Bảo tồn, phát huy văn hóa của buôn cổ

Cô gái trẻ H’Zu Ni Niê (sinh năm 1994) ở buôn cổ Ako Dhong, tỉnh Đắk Lắk, rạng rỡ khoe với gia đình và bạn bè tấm Bằng khen mới nhận từ Ban Chấp hành Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tại Lễ Tuyên dương thanh niên tiêu biểu. Thành quả ấy là kết tinh của nhiều năm nỗ lực cá nhân và sự cộng hưởng tích cực từ cộng đồng.

H'Zu Ni Niê luôn tự hào về dòng máu Ê Đê chảy trong tim, thấm đẫm trong nếp sống, giọng nói và từng bước chân của mình. Trong bộ váy thổ cẩm khỏe khoắn, cô bước nhịp nhàng xuống cầu thang nhà dài, đón khách bằng nụ cười tươi rói và đôi mắt nâu sáng thu hút. Đôi mắt đen tròn, ẩn dưới hàng mi cong vút cùng giọng nói trong trẻo ấy, tựa như lời chào mến khách của đồng bào Ê Đê bao đời nay.

Tốt nghiệp ngành Sư phạm Sinh học, H’Zu Ni Niê không chọn ở lại thành phố lớn lập nghiệp mà đã quyết định trở về quê hương. Cô ý thức rõ ràng về vai trò quan trọng của việc bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống dân tộc. 

Buôn cổ Ako Dhong trăm năm tuổi, nằm giữa phố thị Ban Mê huyền thoại, vẫn còn nguyên vẹn giá trị văn hóa với 32 ngôi nhà dài, nhiều bộ cồng chiêng, nhạc cụ dân tộc, cùng đội ngũ nghệ nhân nắm giữ nhiều di sản phi vật thể và nghề truyền thống.

Bằng cách riêng của mình, H'Zu Ni Niê đã đưa vẻ đẹp tiềm ẩn của văn hóa truyền thống dân tộc mình đến gần hơn với du khách trong và ngoài nước. Khi Ako Dhong trở thành Buôn Du lịch Cộng đồng đầu tiên của tỉnh Đắk Lắk, H’Zu Ni đã tích cực tham gia vào Ban Quản lý du lịch cộng đồng buôn. 

Với H’Zu Ni và bà con Ako Dhong, du lịch gắn với văn hóa có ảnh hưởng lớn đến phát triển cộng đồng, mang lại giá trị kinh tế và nâng cao đời sống người dân. Họ bảo tồn và tham gia các hoạt động quảng bá du lịch, đem những sản vật bản địa từ nghề truyền thống như thổ cẩm, đan lát, tượng gỗ dân gian đến với mọi người.

Cô mong muốn mọi người cùng mình chia sẻ và lan tỏa vẻ đẹp tiềm ẩn của thiên nhiên, văn hóa xứ này. Bởi chỉ có người Ê Đê mới kể được câu chuyện của chính mình. Cô cùng người dân quê nhà nuôi khát khao cùng bà con bảo tồn và làm giàu bằng chính văn hóa trên mảnh đất quê hương.

Cô còn vận động các hộ dân, nhất là thanh niên, thường xuyên dọn dẹp vệ sinh các tuyến đường, tạo không gian xanh, sạch, đẹp. Cô khuyến khích thanh niên tham gia các lớp bồi dưỡng kiến thức phát triển du lịch cộng đồng, lớp truyền dạy cồng chiêng, múa xoang sẵn sàng biểu diễn phục vụ khách du lịch. 

Những đêm Ban Mê bập bùng lửa, dập dồn tiếng ching chiêng, ngây ngất rượu cần và mỹ vị miền cao nguyên. Những đôi chân trần nhịp nhàng bước theo điệu dân ca, những nghệ nhân già ngồi trên ghế K’pan tấu lên những vũ khúc chào mừng, người với người xích lại gần nhau trong những điệu nhảy đầy hứng khởi.

Nữ thủ lĩnh trẻ của buôn làng

Trong mắt bà con buôn Ako Dhông, cái tên H'Zu Ni Niê đã trở nên thân thuộc và gần gũi. Dù tuổi đời còn rất trẻ, chị đã sớm trở thành "thủ lĩnh" của buôn làng, góp phần thắp lửa và lan tỏa tình yêu văn hóa dân tộc Ê Đê đến cộng đồng.

Từ năm 2022, trên cương vị Bí thư Chi đoàn, chị H'Zu Ni Niê tích cực đưa hình ảnh Ako Dhông ra ngoài, thông qua việc tham gia ngày hội kết nối du lịch, tập huấn làm du lịch cộng đồng ở các tỉnh miền Bắc, quảng bá văn hóa, du lịch tại Lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột. Đầu năm 2025, chị H'Zu Ni Niê được Chi bộ tín nhiệm bầu giữ chức Bí thư Chi bộ buôn Ako Dhông, khẳng định vai trò lãnh đạo ngày càng quan trọng của mình.

Nhiều năm qua, H'Zu Ni đã có nhiều hoạt động, phong trào thu hút thanh niên tham gia công tác Đoàn, vận động đoàn viên, thanh niên tích cực thực hiện các hoạt động tình nguyện, công trình, phần việc thanh niên ở địa phương, đồng thời triển khai các dự án thiện nguyện như "Áo ấm cho em", "Trung thu cho em".

Đặc biệt, chị đã truyền lửa tình yêu văn hóa đến giới trẻ, cùng bà con trong buôn phát huy giá trị văn hóa gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Chị cùng lãnh đạo buôn thường xuyên tuyên truyền, vận động bà con tích cực giữ gìn và phát huy các nghề truyền thống của dân tộc Ê Đê như dệt thổ cẩm, ủ rượu cần.

 Nhờ vậy, đến nay trong buôn vẫn còn 4 gia đình duy trì nghề dệt thổ cẩm, và hầu hết các hộ đều gìn giữ được nghề ủ rượu cần. Trong đó, có 4-5 hộ sản xuất rượu cần thường xuyên để phục vụ kinh doanh, góp phần tạo sinh kế cho gia đình và quảng bá đặc sản buôn làng đến du khách.

H’Zu Ni còn vận động thành lập CLB Thanh niên Ê Đê - ngôi nhà chung cho 50 bạn trẻ đang sinh sống, học tập và làm việc trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Đây là nơi để chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, đồng thời gìn giữ và phát huy những giá trị tốt đẹp của văn hóa Ê Đê qua các hoạt động cộng đồng và nghệ thuật. 

CLB đã được Trung tâm Tình nguyện Quốc gia công nhận là thành viên mạng lưới khu vực Tây Nguyên và nỗ lực xây dựng nhiều hoạt động, nổi bật là dự án “Nắng về buôn” nhằm hỗ trợ phục dựng văn hóa cộng đồng Ê Đê tại các buôn làng, cùng với việc tập huấn đào tạo nghề truyền thống như nấu ủ rượu cần, dệt thổ cẩm và nghệ thuật cộng đồng.

Không chỉ thế, H'Zu Ni còn là tấm gương điển hình về khởi nghiệp thanh niên. Giữ trong mình tâm huyết với cà phê Tây Nguyên, H'Zu Ni Niê quyết tâm giữ phương pháp rang xay thủ công truyền thống của người Ê Đê, để người uống có thể cảm nhận được nét đẹp văn hóa của cà phê truyền thống, tình cảm của bao bàn tay rang đảo, thậm thịch với cối giã.

Một điểm đặc biệt ở Ako Dhông là nhiều năm nay, người dân nơi đây vẫn duy trì được tiếng nói, chữ viết Ê Đê, điều hiếm thấy ở nhiều buôn làng khác. Để chuẩn bị cho việc thành lập kênh dạy tiếng Ê Đê, thời gian qua, chị đã tích cực tham gia lớp bồi dưỡng tiếng Ê Đê tại Trường Đại học Tây Nguyên để tham khảo cách truyền dạy của các thầy cô, nhằm tự lập giáo án và áp dụng vào kênh dạy học sau này. H'Zu Ni Niê dự định cuối năm 2025 sẽ thông qua mạng xã hội tổ chức một kênh dạy tiếng Ê Đê, để bất cứ ai có nhu cầu cũng có thể tiếp cận và học tập.

Những căn nhà sàn độc đáo theo kiến trúc truyền thống của người Ê Đê nằm yên bình giữa phố thị. Nơi đây có cô gái trẻ ngày đêm cùng buôn làng gìn giữ những hiện vật và phong tục tập quán của đồng bào mình.

 Như ngọn lửa nhỏ của buôn làng, H'Zu Ni Niê đã được tuyên dương là gương thanh niên sống đẹp; thanh niên tiêu biểu, có uy tín, tấm gương khởi nghiệp thành công ở vùng đồng bào DTTS miền núi năm 2025.