Phóng sự

Thi thoảng lên mạng xã hội lướt chơi, rất hay gặp những người thích xê dịch than phiền cuồng chân cẳng, bởi đã lâu không được đi đâu do "giặc dịch" Covid-19 quái ác hoành hành. Ấy cũng là lẽ thường, bởi có những người lâu lâu không được ra khỏi nhà, ra khỏi phố phường chật chội, sẽ có lúc cảm thấy trạng thái như bị ốm. Tôi không hẳn thuộc diện thích bay nhảy, nhưng đặc thù công việc nên cũng thường di chuyển. Ngày mới ra trường, phận phóng viên mới toe không mối quan hệ, ít kinh nghiệm, kiến thức chưa nhiều nên buộc phải đi xa mới có thể tìm kiếm, phát hiện đề tài mà thi thoảng viết được bài gọi là ra tấm, ra món.

Chỉ chưa đầy 1.000 đồng/kg muối, người làm muối ở Bình Định lắt lay với nghiệp bao đời. Trên những đồng muối trắng, mồ hôi của diêm dân hòa lẫn với những giọt nước mắt nhỏ xuống đồng nước. Nước mắt và nước muối - nước nào cũng đắng chát.

Lẽ ra, tuổi thơ của các em sẽ rất hồn nhiên; sẽ hớn hở được cắp sách đến trường… Nhưng không, tuổi thơ của những đứa trẻ ở nhiều bản làng vùng cao đang bị “đánh cắp”; chưa kịp lớn, các em đã phải theo cha mẹ lên nương, lên rẫy, vào rừng kiếm sống; chưa kịp trưởng thành thì đã là lao động chính trong nhà, rồi vội vàng lấy vợ, lấy chồng…

Nahria Ya Duck, người một thời được mệnh danh là “con hùm xám” trong lực lượng Fulro khi giữ chức “Đệ nhất Phó Thủ tướng”. Theo tiếng gọi chính nghĩa, ông trở về với đồng bào, quê hương và trở thành một cán bộ đầy nhiệt huyết của Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQVN) tỉnh Lâm Đồng với vai trò Phó Chủ tịch, đồng thời là Ủy viên Trung ương MTTQVN, đại biểu Quốc hội. Từ ngày nghỉ hưu, ông về lại buôn làng quê nhà Ka Đô (Đơn Dương, Lâm Đồng) sống giữa tình thân của bà con đồng tộc. Về thăm Nahria Ya Duck trong một ngày tháng sáu, chúng tôi ghi lại câu chuyện và những tâm sự chân thành từ cuộc đời đầy sóng gió của ông - nhân chứng của một thời…

Chưa ai từng nghĩ “rước” chè hoa vàng từ rừng về vườn nhà. Thế mà, “ông trẻ” Hà Minh Tuấn, ở bản Cọ Muồng, xã Châu Kim, huyện Quế Phong (Nghệ An) lại dám “to gan lớn mật” đến vậy.

“Em đã bao giờ nghe đến thác Bring chưa? Đây là một trong những thác nước hùng vĩ và hoang sơ trên địa bàn huyện Kon Rẫy, gần như chưa có sự tác động bởi con người. Nếu có dịp, em hãy tự mình trải nghiệm xem sao, chị nghĩ địa điểm này sẽ không làm em thất vọng đâu”. Lời giới thiệu ngắn gọn của một đồng nghiệp trong chuyến tác nghiệp đã khơi dậy sự tò mò, tính hiếu kỳ và tôi có chuyến trải nghiệm với thác Bring.

Dòng sông Kiến Giang đẹp, thơ mộng, yên ả chảy giữa vùng quê Lệ Thủy trù phú, nổi tiếng lúa vàng trĩu hạt. Kiến Giang còn là nơi đưa “Cậu Võ” ở làng An Xá ra giúp nước nhà, trở thành một vị tướng tài ba lỗi lạc không chỉ của dân tộc mà nổi tiếng khắp năm châu.

Trên đường, tôi đã nung nấu bao tiêu đề cho bài báo của mình - về những nhà giáo tham gia chống dịch. Nhưng rồi, giữa nắng hè rát bỏng, chứng kiến những sẻ chia lặng thầm của họ với lực lượng trên tuyến đầu chống dịch, tôi lại mường tượng đến hình ảnh xưa cũ về những nhà giáo xếp "bút nghiên" ra trận. Hôm nay, họ cũng ra trận đẩy lùi, ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh Covid-19.

Mỗi tổ, chốt từ 3-5 người; canh gác mọi ngả đường đổ về rừng. Bất kể đêm ngày, hết ca này đến ca khác túc trực ở bìa rừng chỉ để biết những ai vào rừng, vì mục đích gì. Có bóng dáng của họ, những cánh rừng sẽ bớt lửa, màu xanh sẽ thêm trải dài. Chúng tôi gọi họ là những người trực rừng ở dải đất miền Trung.

Nhiều năm qua, đội ngũ y bác sĩ, nhân viên y tế đang công tác tại Khoa điều trị phong Ea Na, thuộc Trung tâm Da liễu Đắk Lắk, luôn tận tâm với bệnh nhân phong không chỉ bằng lương tâm, trách nhiệm người thầy thuốc, mà còn làm điểm tựa tinh thần giúp bệnh nhân phong tìm lại niềm vui, niềm hạnh phúc trong cuộc sống.

Hơn một năm dịch bệnh Covid-19 hoành hành, cũng chừng ấy thời gian, những người làm báo căng mình trên “trận tuyến” mới - giữa bao hiểm nguy, rủi ro có thể đến vì dịch bệnh. Nhưng đã chưa một nhà báo, phóng viên nào chùn bước khi nhận lệnh lao vào “tâm dịch”, để phản ánh nỗ lực của các y bác sỹ cũng như của cả hệ thống chính trị… qua đó đem lại sự tin tưởng cho Nhân nhân, tạo sự đồng thuận, cùng Chính phủ ngăn chặn dịch bệnh. Viết báo giữa mùa dịch là khoảng thời gian không thể nào quên của những người cầm bút.

Họ là những già làng, những nghệ nhân, những “đại thụ” thông thái, hay là những bạn trẻ tôi quen trong những lần điền dã. Họ đã dành cho tôi những câu chuyện thú vị, những ý niệm về rừng già, về văn hóa tộc người và hơn hết là dòng xúc cảm trong lành của sơn nguyên bao la. Và, đã từ lâu rồi, tôi coi họ như những người thân đang sống cuộc sống hồn nhiên giữa đại ngàn…

Cắm Muộn, tiếng Thái có nghĩa là vàng vui. Nơi đây, thuở chưa lâu, cả bản Cắm, xã Cắm Muộn này như một đại công trường, nham nhở với nạn khai thác vàng trái phép. Giờ đây, bản Cắm đã thay da đổi thịt, dòng khe Quẹ đã xanh trong trở lại, bà con lại háo hức ra đồng để có những mùa vàng bội thu…

Nhiều hộ dân xã Lượng Minh, huyện Tương Dương (Nghệ An) đang “khóc dở mếu dở”, khi niềm hi vọng sớm được an cư ở vùng đất mới đã bị tắt ngấm. Nguyên nhân là do khu vực được chọn làm điểm tái định cư (TĐC) đã xuất hiện vết nứt và sạt lở nghiêm trọng.

Trong hành trình về với Đà Lạt mộng mơ, có khi nào bạn rời nơi đông vui tấp nập, dạo bước, thả hồn mình trong một không gian thấm đẫm những dòng ký ức xa xăm mờ tỏ của những người từng sống, mưu sinh ở thành phố này. Đó là không gian ký ức của những người bán hàng rong, mưu sinh trên đường phố.

Những ngôi nhà sàn lợp ngói máng gần một trăm năm tuổi, mùi thơm nồng nàn của hương lúa nếp Khẩu láng khẩu Pái, loại lúa đặc sản của đồng bào Tày làm ngây ngất bất cứ ai đến với bản Tày cổ Đống Đa, xã Thượng Nông (Na Hang, Tuyên Quang) những ngày này.