Văn hóa dân tộc

Thành phố cổ Ani hiện nằm ở tỉnh Kars của Thổ Nhĩ Kỳ, bên cạnh biên giới Armenia. Từ thế kỷ thứ X, Ani là là thủ đô của vương quốc Armenia Bagratid (bao phủ phần lớn Armenia và miền đông Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay), với hơn 100.000 người sinh sống. Nơi đây từng có rất nhiều tòa nhà linh thiêng và được biết đến với biệt danh "Thành phố của 1.001 nhà thờ" nhưng giờ đây, thành phố này chỉ còn là khu vực hẻo lánh, vắng vẻ và kỳ lạ.

Lối kiến trúc nhà phổ biến của người Ngái khi xưa là “nhà phòng thủ”. Kiến trúc nhà cho thấy lối sống khép kín, độc lập của các gia đình người Ngái.

Cũng giống như các dân tộc Tây Nguyên, trang phục dân tộc Brâu dù đơn giản nhưng vẫn toát lên vẻ thanh thoát với màu sắc tinh tế, nhẹ nhàng.

Các dân tộc ở Việt Nam chủ yếu là cư dân nông nghiệp, trong quá trình mưu sinh đã hình thành nhiều lễ hội dân gian liên quan đến nông nghiệp như lễ hội cầu mưa, lễ cúng thổ địa, lễ cúng cơm mới, lễ cầu nước, tục cầu máng nước, cầu thần nước, cầu thần đập nước… Dưới đây là Lễ hội đón tiếng sấm của đồng bào Ơ Đu ở huyện Tương Dương (Nghệ An) được tái hiện tại Làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam..

Lễ vía Mụ thố được đồng bào dân tộc Mường ở Hòa Bình tổ chức để cầu an cho người già những lúc bị ốm đau, bệnh tật. Ngoài ý nghĩa tâm linh, nghi lễ này còn thể hiện sự gắn kết hoà đồng giữa con người và thiên nhiên.

Nằm khuất sau một dãy núi lổn nhổn đá tai mèo, ngôi nhà cổ của dòng họ Vừ thuộc thôn Há Súng (xã Lũng Táo, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang) có giá trị kiến trúc độc đáo, được cho là nguyên mẫu của dinh thự vua Mèo - Vương Chí Sình bởi diện mạo tương đồng, thậm chí có nhiều đường nét còn tinh tế hơn.

Thờ cúng tổ tiên là tín ngưỡng truyền thống trong cộng đồng người Giáy thể hiện lòng biết ơn của các thế hệ sau đối với thế hệ đã khuất trong gia đình, dòng họ.

Cố Giáo sư Trần Văn Khê (1921 - 2015) đã dành gần trọn cả cuộc đời cống hiến cho nền âm nhạc dân tộc. Ông cũng là người đưa âm nhạc Việt Nam có mặt trên bản đồ âm nhạc thế giới. Năm nay, nhân Kỷ niệm 100 năm Ngày sinh của ông, một quỹ học bổng mang tên Giáo sư Trần Văn Khê ông được thành lập tại TP. Hồ Chí Minh nhằm hỗ trợ, động viên, khuyến khích các tài năng âm nhạc có thành tựu xuất sắc trong học tập, nghiên cứu, phát huy giá trị nghệ thuật dân tộc truyền thống Việt Nam..

Lễ hội “Ăn trâu cúng thần được một ngàn gùi lúa” là một hoạt động văn hóa, tín ngưỡng quan trọng nhất đối với người Mạ, huyện Cát Tiên (Lâm Đồng) được tổ chức nhằm tạ ơn Yàng khi lúa đầy bồ sau mùa thu hoạch.

Cứ vào mỗi dịp địa phương có những sự kiện hay lễ hội trọng đại hoặc liên hoan văn hóa thì các thành viên Câu lạc bộ (CLB) Cồng chiêng thị trấn Lao Bảo, huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị luôn góp mặt để biểu diễn tiết mục múa cồng chiêng mang đậm bản sắc văn hóa của cộng đồng người Vân Kiều trên dãy núi Trường Sơn hùng vĩ. Với niềm đam mê vô bờ cùng kinh nghiệm dày dặn và ước vọng cồng chiêng được lưu truyền mãi mãi, những thành viên trong CLB đang sát cánh bên nhau để gìn giữ những giá trị truyền thống của dân tộc mình.

Sau nhiều năm nghiên cứu, tìm tòi, sưu tầm, nhóm tác giả Nguyễn Văn Bách (chủ biên), Nông Thị Cúc, Nguyễn Thị Thắm đã cho ra mắt cuốn sách “Tàng pựt mừa đẳm” (Đường then về tổ) - Nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông, phát hành năm 2021. Công trình này được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lạng Sơn trực tiếp chỉ đạo biên soạn.

Khô Già Già là lễ hội Cầu mùa lớn nhất của dân tộc Hà Nhì đen (huyện Bát Xát, Lào Cai). Lễ hội thể hiện đặc trưng văn hóa tín ngưỡng thờ thần nông nghiệp, thần rừng, thần nước, thần đất, thần tình duyên nhằm cầu cho mùa màng bội thu, cây cối tươi tốt, chăn nuôi phát triển và con người khỏe mạnh, có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Các chàng trai cũng đến lễ hội để tìm ý trung nhân.

Chùa Khmer Nam bộ là trung tâm sinh hoạt tôn giáo, văn hoá của cộng đồng. Trong các ngôi chùa Khmer được trang trí những bức tranh vẽ kín các mặt tường gian chính điện rất sống động với nhiều sắc màu.

Cộng đồng dân tộc Ê Đê trước đây sống biệt lập ở những vùng núi cao, cuộc sống phụ thuộc hoàn toàn vào thiên nhiên và luôn phải đối phó với thiên tai, dịch bệnh, nên đồng bào có tục “Juê nuê” (nối dây) để duy trì nòi giống, sức lao động, bảo vệ buôn làng.

Cũng như xà tích, vòng cổ, vòng tay làm chạm bạc, khắc hoa văn đồng hay áo chàm truyền thống, chiếc nón là vật không thể thiếu trong đời sống hàng ngày của đồng bào dân tộc Tày, Nùng ở Định Hóa (Thái Nguyên).

Trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào dân tộc Thái ở Nghệ An có những nghi lễ vòng đời mà ai cũng được trải nghiệm, đó là lễ làm vía. Người Thái thường tổ chức làm vía khi có trẻ chào đời, lúc con gái về nhà chồng, khi trong nhà có người thân bị mất, có người đi xa trở về, gặp tai nạn, ốm đau bệnh tật, phụ nữ sau khi sinh nở hay gọi vía về ăn tết.