Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Giữ gìn thổ cẩm Tây Nguyên

Thùy Dung - 16:29, 23/02/2022

Trang phục thổ cẩm của các đồng bào DTTS Tây Nguyên nói chung và Gia Rai, Ba Na nói riêng thể hiện chiều sâu lịch sử, bản sắc văn hóa tộc người và các giá trị thẩm mỹ, tín ngưỡng, tâm linh. Thời gian qua, nhằm giữ gìn và bảo tồn nghề dệt truyền thống, các cấp, chính quyền tỉnh Gia Lai và những nghệ nhân dệt đã đưa ra nhiều giải pháp, xây dựng nhiều mô hình để bảo tồn văn hóa Tây Nguyên.

Bà Rơ Châm Mir và Rơ Châm Mlonh ở làng Kép 2, xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Păh, Gia Lai miệt mài bên khung dệt.
Bà Rơ Châm Mir và Rơ Châm Mlonh ở làng Kép 2, xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Păh, Gia Lai miệt mài bên khung dệt.

Dệt thổ cẩm - nghề chính của phụ nữ thời xưa

Gắn bó với khung dệt đã hàng chục mùa lúa rẫy, đôi mắt bà Rơ Châm Mlonh, dân tộc Gia Rai ở làng Kép (xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Păh, Gia Lai) đã không còn tinh anh như trước. Khi bắt đầu vào công việc, bà phải nhờ đến chiếc kính để nhìn cho rõ các đường nét thổ cẩm. Bà Mlonh cho biết: Ngày trước, ở làng mình, trai gái lớn lên đều được cha mẹ dạy cho các nghề truyền thống. Đàn ông thì gánh vác việc nặng hơn như lên rừng lấy gỗ, tre nứa về tạc tượng, đan lát. Đàn bà thì hằng ngày gắn bó với khung dệt để làm quần áo phục vụ cho cả gia đình. Năm 15, 16 tuổi, mình đã biết dệt những bộ quần áo người Gia Rai thường mặc. Đến nay, mình không còn nhớ đã làm được bao nhiêu bộ.

“Thuở xa xưa, khi chưa có các sợi chỉ, sợi len bán sẵn, người Gia Rai thường lên rừng hái cây bông hoặc tự trồng bông để có nguyên liệu dệt. Qua nhiều công đoạn mới có sợi để dệt thành tấm vải. Sau này, người Gia Rai sáng tạo ra các đường nét thổ cẩm thì phải nhuộm màu. Màu nhuộm cũng được lấy từ tự nhiên như lá cây chàm (nhuộm đen), vỏ cây tơ nung (nhuộm đỏ), củ nghệ già (nhuộm vàng),…”, bà Mlonh cho biết.

Tiếp lời bà Mlonh, bà Rơ Châm Mir cùng làng cũng cho biết: “Việc dệt thổ cẩm truyền thống hiện nay còn rất ít. Hầu hết người làng đều dùng các nguyên liệu có sẵn như cuộn chỉ, cuộn len, vừa dễ chọn màu, lại tiện lợi, nhanh chóng. Tuy nhiên, người làng vẫn chuộng trang phục làm từ các nguyên liệu truyền thống hơn vì rất quý. Cây bông 1 năm chỉ cho thu hoạch một lần, bộ trang phục làm ra cũng bền và chất lượng hơn”.

Bằng đôi tay khéo léo và sự sáng tạo, người phụ nữ Tây Nguyên đã dệt nên những bộ trang phục truyền thống mang đặc trưng văn hóa tộc người.
Bằng đôi tay khéo léo và sự sáng tạo, người phụ nữ Tây Nguyên đã dệt nên những bộ trang phục truyền thống mang đặc trưng văn hóa tộc người.

Công cụ dệt vải của người Ba Na, Gia Rai được làm bằng khung gỗ, tre với nhiều bộ phận rời nhau, có thể di chuyển và điều chỉnh được kích thước của khung dệt. Những bộ trang phục của người Gia Rai, Ba Na thường thấy gắn liền với đời sống thường ngày của họ như váy, áo, khố, tấm địu con, tấm choàng, dây buộc đầu, vòng đội đầu,… Màu sắc thường là màu đen, đỏ, vàng, có trang trí thêm sợi kim tuyến. Hoa văn trang trí thường là hình cây dương xỉ, nhà rông, múa xoang, cây nêu, rau dớn, mặt trời, ghè rượu hoặc hình tam giác, đa giác, zích zắc,…

Nỗ lực bảo tồn nghề truyền thống

Hiện nay, cùng với sự phát triển của xã hội hiện đại, nghề dệt thổ cẩm không còn là công việc chính trong mỗi nếp nhà. Phần đa người phụ nữ chỉ ngồi dệt sau khi gác xong chuyện nương rẫy, con cái, nhà cửa và họ chỉ dệt vào ban đêm hoặc cuối tuần. Mỗi tấm vải sau khi dệt xong được định giá từ 1.200.000 đồng trở lên, tùy vào kích cỡ. Tuy nhiên, nghề dệt thổ cẩm cũng đang đứng trước nguy cơ mai một vì rất ít người học dệt, đặc biệt là thế hệ trẻ. Vì vậy, các cấp chính quyền trên địa bàn tỉnh Gia Lai cũng đưa ra nhiều giải pháp nhằm nhân rộng và giữ gìn nghề truyền thống của các dân tộc trên địa bàn tỉnh.

Bà Rơ Châm H’Ken, Chủ nhiệm Câu lạc bộ dệt thổ cẩm xã Ia Ka (huyện Chư Păh) cho biết: Để giúp chị em trong làng giữ gìn nghề dệt truyền thống, từ 2010, xã đã thành lập CLB dệt thổ cẩm Ia Ka, đến nay đã thu hút được hơn 70 chị em tham gia học dệt. Hiện nay, cùng với sự phát triển của du lịch tỉnh nhà, địa phương cũng tổ chức nhiều hội thi trình diễn trang phục truyền thống, theo đó chị em cũng quan tâm, chú trọng hơn đến nghề dệt thổ cẩm của dân tộc.

Dệt thổ cẩm đòi hỏi sự kiên trì và khéo léo
Dệt thổ cẩm đòi hỏi sự kiên trì và khéo léo

Theo Thạc sỹ Hoàng Thanh Hương, Phó Giám đốc Trung tâm thông tin công tác tuyên giáo, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Gia Lai, tác giả của công trình nghiên cứu, sưu tầm và bảo tồn giá trị trang phục truyền thống trên địa bàn tỉnh Gia Lai thì, cần phải có những phương hướng, giải pháp để xây dựng và phát triển nghề dệt thổ cẩm trong thời gian tới. Từ đó giúp người Ba Na, Gia Rai gìn giữ được những vốn quý của dân tộc.

“Có 2 phương pháp là bảo tồn tĩnh và bảo tồn động. Bảo tồn tĩnh là lưu trữ, trưng bày trong bảo tàng và bảo tồn động là duy trì nghề dệt gắn bó với đời sống hằng ngày. Ngoài ra, cần có sự lồng ghép văn hóa Tây Nguyên như dệt thổ cẩm, đan lát, tạc tượng vào các hoạt động văn hóa, du lịch. Đồng thời xây dựng được lực lượng nghệ nhân, thu hút được các lớp trẻ kế cận nghề và cần phải tìm đầu ra cho các sản phẩm từ nghề truyền thống. Từ đó giúp bà con có thêm động lực để giữ gìn văn hóa, nghề truyền thống của mình”.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.