Phóng sự

Thời gian qua, với sự vào cuộc quyết liệt của lực lượng chức năng, nhiều cá nhân, tổ chức tội phạm tín dụng đen đã bị phanh phui, xử lý. Tuy nhiên, cũng từ đó các đối tượng đã chuyển địa bàn hoạt động bằng việc len lỏi, vươn “vòi bạch tuộc” về các vùng nông thôn, miền núi, vùng đồng bào DTTS với nhiều thủ đoạn mới.

Có thể là hơi quá khi đặt ra vấn đề: “mò mẫm” tìm lời giải cho bài toán tảo hôn nơi miền biên viễn xứ Nghệ. Song từ thực tế đã cho thấy, mục tiêu đẩy lùi hủ tục trong vùng đồng bào DTTS và miền núi, trong đó là phòng chống tảo hôn đã được đặt ra và triển khai từ lâu, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, bằng rất nhiều giải pháp… nhưng, đối với huyện Kỳ Sơn (Nghệ An) đang không mấy hiệu quả.

Điểm cuối trong chuyến hành trình dọc tuyến biên giới Lai Châu-Lào Cai chúng tôi đến là thôn Tân Tiến, xã Trịnh Tường, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. Những câu chuyện người dân từ miền xuôi lên miền ngược khai phá, mở đất lập làng để biến vùng đất hoang vu, lau lách trở thành một vùng đất trù phú nơi biên ải này như một khúc ca bi tráng về lớp lớp thế hệ con dân đất Việt đoàn kết, chung sức giữ gìn biên cương của Tổ quốc…

Trước đây, ở làng Đắk Pao, xã Sơn Màu (huyện Sơn Tây, Quảng Ngãi), hầu như ai cũng uống rượu, nên người ta đặt cho cái tên là “làng nghiện rượu”. Việc uống rượu, bia quá đà để lại nhiều hệ lụy, vợ chồng cãi nhau, hàng xóm láng giềng xích mích, cái đói, cái nghèo luôn đeo bám. Nhưng nay, làng đã khác xưa...

Nhiều bạn trẻ, ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường đã chẳng thể vượt lên chính mình, chẳng thể vượt qua hủ tục… vội vã làm vợ, làm chồng khi chưa đủ tuổi. Cuộc hôn nhân chưa được pháp luật công nhận dường như đang “trói buộc” ước mơ, khát vọng, cơ hội của họ trước ngưỡng cửa cuộc đời.

Điện thoại của anh Phạm Văn Hòa - Phó Trưởng phòng Dân tộc huyện Kỳ Sơn (Nghệ An) liên tục đổ chuông. Nơi thì hỏi cát, chỗ gọi xi măng… tất bật lắm. “Cả Kỳ Sơn như đang vào hội, ở đâu cũng rộn rã tiếng nói tiếng cười. Những ngày này, bà con đang chung tay giúp hộ nghèo dựng lại nhà”, anh Hòa hồ hởi nói. Và tôi gọi đó là ngày hội an cư.

Rời Pa Ủ, chúng tôi xuôi về Đồn Biên phòng Huổi Luông, huyện Phong Thổ (Lai Châu). Con đường từ cửa khẩu Ma Lù Thàng men theo dòng Nậm Na vào Huổi Luông chạy dài theo tuyến đường biên giới Việt - Trung rất đỗi tươi đẹp, thanh bình. Đứng từ bên này nhìn sang bên kia nước bạn (huyện Kim Bình, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc) có thể nhìn rõ mặt người… Để bảo vệ vững chắc từng tấc đất nơi biên cương của Tổ quốc, những chiến sĩ quân hàm xanh đã tạo dựng thế trận lòng dân vững chắc, thiết lập "vành đai xanh" nơi biên giới…

Trong những bản làng mờ sương nơi miền Tây xứ Nghệ, vẫn còn bao đứa trẻ chưa kịp lớn đã vội vã lấy vợ, lấy chồng; chưa kịp trưởng thành đã bước vào cuộc hôn nhân chóng vánh. Sau những trang sách còn dang dở, là lời ru buồn, là hệ lụy cho cả cộng đồng và xã hội trước một vấn nạn chưa có hồi kết.

Nơi miền biên viễn xứ Nghệ, cuộc sống của đồng bào các DTTS đang ngày một ấm no, bình yên hơn. “Quả ngọt” ấy là bao tháng ngày “ba cùng, bốn bám”, cầm tay chỉ việc của những chiến sĩ quân hàm xanh để những mô hình phát triển kinh tế ra đời, mang lại hiệu quả cao. Đó cũng chính là động lực để bà con nơi đây tự tin thay đổi tư duy và nhận thức, vươn lên thoát nghèo, xây dựng cuộc sống mới.

Những ngày đầu tháng 3, chúng tôi có dịp được theo Đoàn công tác của Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng đi dọc tuyến biên giới Tây Bắc ở các tỉnh Lào Cai, Lai Châu. Đến những nơi xa xôi của Tổ quốc, tận mắt thấy những việc làm của cán bộ chiến sĩ Bộ đội Biên phòng cho người dân nơi vùng cao, càng thấm thía nghĩa tình quân dân nơi miền biên viễn...

Sau hơn 6 năm triển khai thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Bộ đội Biên phòng (BĐBP) đã có những tập thể, cá nhân điển hình, tiêu biểu, đưa tư tưởng Hồ Chí Minh vào cuộc sống một cách bình dị mà hiệu quả nhất, tiếp tục thắp sáng phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới.

Dòng suối Cướm ôm trọn vùng đất Na Mô, tạo cho bản này một khung cảnh rất thơ mộng. Có lẽ thế nên bản mới có tên là bản Cướm. “Giá mà quanh năm nước cứ hiền hòa chảy như thế thì chẳng nói làm chi, nhưng khi suối Cướm nổi giận thì cuốn phăng tất cả. Ta chỉ mong được một lần đi trên chiếc cầu như lời hứa của cán bộ định canh định cư cách nay 30 năm”, lời gan ruột ấy là của ông Lộc Văn Cảnh ở bản Cướm, xã Diên Lãm (Quỳ Châu, Nghệ An).

Điều thú vị ở xã biên giới Môn Sơn, huyện Con Cuông (tỉnh Nghệ An) là, hầu hết người đứng đầu thôn, bản hiện nay đều là phụ nữ. Đó, chính là bước chuyển biến mới trong nhận thức, suy nghĩ của đồng bào các DTTS; khi vai trò, vị thế của người phụ nữ ngày càng được khẳng định.

Để hoàn thành nhiệm vụ được giao, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng (BĐBP), cấp ủy, chỉ huy các đơn vị cơ sở đã xác định giúp dân phát triển kinh tế - xã hội ở khu vực biên giới là nhiệm vụ chính trị thường xuyên của BĐBP. Những năm qua, toàn lực lượng đã cùng các ban, bộ, ngành, đoàn thể Trung ương tổ chức, triển khai nhiều chương trình, hành động hướng về biên giới, hải đảo; vừa trực tiếp góp công, góp của, vừa huy động sức mạnh tổng hợp của toàn dân tham gia ủng hộ, giúp đỡ đồng bào, chiến sĩ nơi biên giới, hải đảo và xây dựng, nhân rộng nhiều mô hình mới, cách làm sáng tạo trong tham gia phát triển kinh tế - xã hội, giúp dân xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới vùng biên.

Được Nhà nước hỗ trợ xi măng, bà con các bản làng rẻo cao ở Nghệ An đã hồ hởi hiến đất, góp của, góp công để làm đường giao thông nông thôn. Bởi ai cũng hiểu “đường lớn đã mở” thì bộ mặt bản làng sẽ đổi thay, sản phẩm làm ra dễ thu hoạch và tiêu thụ, “đường tương lai” của con trẻ thêm gần hơn…

Tôi lên đường vào Hóa Sơn - xã vùng biên huyện Minh Hóa (Quảng Bình) có gần 100% dân số là người dân tộc Chứt sinh sống trong tâm thế đi về vùng khó, vùng xa ngái của mảnh đất Quảng Bình. Vượt được eo Lập Cập, thung lũng Ma Rai hiện ra là vùng đất trù phú, cuộc sống của đồng bào Chứt khác xa với mường tượng của tôi trước lúc đặt chân đến nơi đây.