Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

“Nón đẹp Ba Đồn...”

Khánh Ngân - 14:18, 06/07/2023

Thương hiệu nón Ba Đồn một thời nức tiếng khắp trong Nam, ngoài Bắc. Trong đó, người dân vùng Bắc Trung bộ ít ai không biết tới câu thành ngữ “Nón đẹp Ba Đồn, gái xinh Đức Thọ”. Dù thăng trầm với thời gian, nghề làm nón lá ở làng Thổ Ngọa, thị xã Ba Đồn (Quảng Bình) không còn phát triển như xưa, số hộ làm nón cũng ít đi, nhưng Thổ Ngọa vẫn giữ được không khí của làng có nghề. Điều đáng mừng, nghề làm nón lá còn xuất hiện ở các xã lân cận...

Thăng trầm thương hiệu “Nón Ba Đồn”
Nghề nón lá giúp người dân có cuộc sống sung túc, góp phần rất lớn đưa làng Thổ Ngọa trở thành Bát danh hương của tỉnh Quảng Bình

Thời hưng thịnh

Người dân vùng Bắc Trung bộ ít ai không biết tới câu thành ngữ “Nón đẹp Ba Đồn, gái xinh Đức Thọ”. Một phần vì câu thành ngữ này thường được nói “chệch” sang hướng tinh nghịch nên dễ đi vào đời sống dân gian. Nhưng cốt lõi chính là ca tụng và so sánh người con gái ở vùng đất hạ lưu Sông La (Đức Thọ, Hà Tĩnh) và nét mảnh mai mà bền bỉ của nón lá ở hạ nguồn Sông Gianh, Ba Đồn.

Buổi đầu những chiếc nón nổi tiếng mang thương hiệu “nón Ba Đồn” được làm ra từ những bàn tay khéo léo của người dân ở làng Thổ Ngọa (nay là phường Quảng Thuận, thị xã Ba Đồn). Theo các bậc cao niên trong làng kể lại, nghề nón của làng ra đời vào khoảng cuối thế kỷ XIX. Ông tổ của làng nghề là một người họ Trần, vì làng không có nghề nghiệp, đời sống phụ thuộc vào mảnh ruộng chật hẹp nên ông đã rời làng vào Huế quyết tâm học nghề làm nón lá. 

Thành thạo với nghề, ông về lại làng truyền lại cho dân làng cùng làm nón mưu sinh. Với lợi thế nguồn nguyên liệu làm nón đều dễ tìm ở địa phương, nên nghề nón thu hút hầu hết người dân trong làng tham gia. Từ ngày có nghề, không ít người có “của ăn của để” nhờ nhiều người chuộng mua nón Ba Đồn về dùng.

Thời hoàng kim, thương hiệu nón Ba Đồn nổi tiếng từ trong Nam ra ngoài Bắc. Ở làng Thổ Ngọa, hầu hết các gia đình đều có người làm nón. Nhiều hộ huy động 100% nhân khẩu tham gia làm nghề. Đàn ông đảm nhận việc chẻ tre, tạo nên 16 vành tròn theo thứ tự của khuôn nón; phụ nữ, trẻ em xây nón, may nón. 

Từ những đôi bàn tay lành nghề của người dân làng Thổ Ngọa, nón Ba Đồn theo chân thương lái làm nức tiếng muôn nơi. Ở Thủ đô Hà Nội cũng đã có thơ rằng: “Nón Thổ Ngọa đưa ra Hà Nội/Nón bài thơ tốt lắm anh ơi/Anh về mua một vài đôi/Chiếc tặng bạn gái, chiếc thời mẹ cha...”.

Thăng trầm thương hiệu “Nón Ba Đồn” 1
Nón Ba Đồn đã trở thành thương hiệu được nhiều thế hệ phụ nữ Việt Nam lựa chọn

Được khách thập phương ưa chuộng, người làm nón ở làng Thổ Ngọa cũng trau nghề, truyền nghề từ đời này qua đời khác. Nón lá không những là nghề giúp cho người dân trở nên khá giả mà nghề nón lá còn góp phần rất lớn giúp Thổ Ngọa lọt vào danh sách Bát danh hương ở tỉnh Quảng Bình.

Neo giữ nghề làm nón lá

Thời hưng thịnh, chợ Họa, được xem là chợ nón bày bán rất nhiều sản phẩm nón lá và các nguyên liệu phục vụ cho nghề nón. Ngày nay, chợ nón đã vơi đi nhiều, tháng vài  phiên họp. Số hộ làm nón ở làng Thổ Ngọa cũng ít đi, nhưng Thổ Ngọa vẫn giữ được không khí của làng có nghề. Điều đáng mừng, nghề làm nón là đã lan sang nhiều xã phụ cận.

Thăng trầm thương hiệu “Nón Ba Đồn” 2
Dù đã qua thời hưng thịnh, nhưng hiện nay ở làng Thổ Ngọa vẫn còn 30 - 40% số hộ gia đình tham gia nghề làm nón

Đầu tháng 7, cái nắng bỏng rát và gió Lào ở miền Trung đang vào độ cao điểm. Cũng là thời điểm thích hợp, để người làm nón ở Thổ Ngọa phơi phóng vật tư nghề nón. Đến đầu làng, các chị, các cô và cả các em nhỏ đang thoăn thoắt làm nón lá. Người rập nón, người làm vành, người chằm lá….

Không khí làng nghề này là vậy, nhưng thực chất số hộ theo nghề nón là đã giảm mạnh. Theo ông Trần Đình Lập, Trưởng làng Thổ Ngọa, hiện chỉ còn 30 - 40% số hộ theo nghề làm nón. Các hộ này cũng chỉ sản xuất cầm chừng và coi đó là một nghề phụ lúc nông nhàn.

Trong khoảng sân nhỏ của mình, mặc dù tay không thoăn thoắt nhanh nhẹn do tuổi đã cao, nhưng bà Nguyễn Thị Tâm (67 tuổi) vẫn đang chỉ dạy đứa cháu của mình thực hiện các công đoạn của việc làm nón lá. Bà Tâm bộc bạch, tôi sợ sau này người ta sẽ quên dần cái nghề truyền thống của ông bà xưa để lại. Hàng ngày tôi vẫn dặn con cháu, nếu có thời gian rảnh thì học cách làm nón, không chỉ có thêm thu nhập mà còn giữ được cái nghề truyền thống của làng.

Để tạo ra nhiều sản phẩm nón lá đẹp mắt, thu hút được nhiều du khách mua làm quà tặng, những người làm nón lá ở Thổ Ngọa đã học thêm công đoạn thêu ren trên nón. Với những cuộn len đủ màu sắc, các bà, các chị đã tạo nên những mẫu hoa văn ấn tượng được thêu thủ công bằng tay lên mặt nón. 

Nhờ sự đổi mới, sáng tạo đó mà giá mỗi chiếc nón cũng cao hơn, người mua hàng cũng đặt ngày càng nhiều hơn. Đó là cách mà những người tâm huyết với nghề làm nón đang neo giữ nghề của ông cha truyền lại.

Thăng trầm thương hiệu “Nón Ba Đồn” 3
Khai thác làng nghề, kỹ thuật làm nón lá ở Thổ Ngọa gắn với phát triển du lịch, là hướng đi hiệu quả để duy trì và phát huy nghề truyền thống

Nghề làm nón lá giảm không phải do người ở làng Thổ Ngọa không còn trau nghề, mất khách, mà đó như là một xu thế. Ngày nay, trang phục, phương tiện và cả môi trường làm việc cũng đã đổi thay. Chính điều đó, nón lá cũng ít dần người sử dụng nên đầu ra của làng nghề giảm. Để neo giữ nghề, chính quyền địa phương cũng đã có những chính sách hỗ trợ bà con kịp thời

Chia sẻ với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, ông Đào Minh Thọ - Chủ tịch UBND thị xã Ba Đồn cho biết, thị xã cũng đã triển khai nhiều giải pháp, đẩy mạnh việc quảng bá thương hiệu nón lá của địa phương để mở rộng cơ hội đầu ra ổn định cho sản phẩm. Đồng thời, cũng đang có những chính sách khuyến khích người dân giữ gìn nghề truyền thống, nhất là nghề làm nón lá.

Dẫu biết rằng, tốc độ đô thị hóa đang diễn ra nhanh ở các làng quê và người dân có thể “quên nghề truyền thống” để tiếp cận với ngành, nghề mới. Nhưng những người yêu nghề nón lá như bà Tâm, vẫn luôn trăn trở một mai nghề nón lá một thời làm cho làng quê sung túc sẽ thất truyền... 

"Giá như làng nghề nón lá Thổ Ngọa cũng được đầu tư, vận hành theo hướng gắn với phục vụ du lịch như nghề dệt lụa ở Quảng Nam, làng dệt thổ cẩm Văn Giáo (An Giang), làng gốm sứ Bát Tràng (Hà Nội)… thì chắc chắn thương hiệu “Nón Ba Đồn” sẽ không bao giờ mất", bà Tâm mong muốn.

  

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.