Phóng sự

Trong những bản làng mờ sương nơi miền Tây xứ Nghệ, vẫn còn bao đứa trẻ chưa kịp lớn đã vội vã lấy vợ, lấy chồng; chưa kịp trưởng thành đã bước vào cuộc hôn nhân chóng vánh. Sau những trang sách còn dang dở, là lời ru buồn, là hệ lụy cho cả cộng đồng và xã hội trước một vấn nạn chưa có hồi kết.

Nằm giữa trung tâm Tp. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, ông Hoàng Thành (SN 1961) có hẳn một khu vườn rừng 1.000 m2 không gian xanh mát, thoáng đãng. Nơi ấy, những hóa thạch về trầm tích văn hóa - lịch sử trong lòng đất Tây Nguyên có niên đại hàng triệu năm được trưng bày khoa học, đẹp mắt. Đây có lẽ là “bảo tàng đá” độc nhất trên miền đất đỏ bazan này.

Nơi miền biên viễn xứ Nghệ, cuộc sống của đồng bào các DTTS đang ngày một ấm no, bình yên hơn. “Quả ngọt” ấy là bao tháng ngày “ba cùng, bốn bám”, cầm tay chỉ việc của những chiến sĩ quân hàm xanh để những mô hình phát triển kinh tế ra đời, mang lại hiệu quả cao. Đó cũng chính là động lực để bà con nơi đây tự tin thay đổi tư duy và nhận thức, vươn lên thoát nghèo, xây dựng cuộc sống mới.

Những ngày đầu tháng 3, chúng tôi có dịp được theo Đoàn công tác của Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng đi dọc tuyến biên giới Tây Bắc ở các tỉnh Lào Cai, Lai Châu. Đến những nơi xa xôi của Tổ quốc, tận mắt thấy những việc làm của cán bộ chiến sĩ Bộ đội Biên phòng cho người dân nơi vùng cao, càng thấm thía nghĩa tình quân dân nơi miền biên viễn...

Dòng suối Cướm ôm trọn vùng đất Na Mô, tạo cho bản này một khung cảnh rất thơ mộng. Có lẽ thế nên bản mới có tên là bản Cướm. “Giá mà quanh năm nước cứ hiền hòa chảy như thế thì chẳng nói làm chi, nhưng khi suối Cướm nổi giận thì cuốn phăng tất cả. Ta chỉ mong được một lần đi trên chiếc cầu như lời hứa của cán bộ định canh định cư cách nay 30 năm”, lời gan ruột ấy là của ông Lộc Văn Cảnh ở bản Cướm, xã Diên Lãm (Quỳ Châu, Nghệ An).

Trẩu là loại cây phát triển trong tự nhiên. Quả trẩu dùng để ép lấy dầu. Mỗi mùa quả chín, người dân miền núi thường vào rừng thu hái về để bán cho thương lái. Gần đây, nhiều hộ đồng bào DTTS ở hai huyện Hướng Hóa, Đa Krông (Quảng Trị) đã đưa cây trẩu về vườn nhà trồng. “Bén duyên” với vườn nhà, cây trẩu trở thành cây xóa đói giảm nghèo.

Điều thú vị ở xã biên giới Môn Sơn, huyện Con Cuông (tỉnh Nghệ An) là, hầu hết người đứng đầu thôn, bản hiện nay đều là phụ nữ. Đó, chính là bước chuyển biến mới trong nhận thức, suy nghĩ của đồng bào các DTTS; khi vai trò, vị thế của người phụ nữ ngày càng được khẳng định.

Để hoàn thành nhiệm vụ được giao, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng (BĐBP), cấp ủy, chỉ huy các đơn vị cơ sở đã xác định giúp dân phát triển kinh tế - xã hội ở khu vực biên giới là nhiệm vụ chính trị thường xuyên của BĐBP. Những năm qua, toàn lực lượng đã cùng các ban, bộ, ngành, đoàn thể Trung ương tổ chức, triển khai nhiều chương trình, hành động hướng về biên giới, hải đảo; vừa trực tiếp góp công, góp của, vừa huy động sức mạnh tổng hợp của toàn dân tham gia ủng hộ, giúp đỡ đồng bào, chiến sĩ nơi biên giới, hải đảo và xây dựng, nhân rộng nhiều mô hình mới, cách làm sáng tạo trong tham gia phát triển kinh tế - xã hội, giúp dân xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới vùng biên.

Tôi lên đường vào Hóa Sơn - xã vùng biên huyện Minh Hóa (Quảng Bình) có gần 100% dân số là người dân tộc Chứt sinh sống trong tâm thế đi về vùng khó, vùng xa ngái của mảnh đất Quảng Bình. Vượt được eo Lập Cập, thung lũng Ma Rai hiện ra là vùng đất trù phú, cuộc sống của đồng bào Chứt khác xa với mường tượng của tôi trước lúc đặt chân đến nơi đây.

Thuyền độc mộc được người Gia Rai gọi là “thuyền cây” (Byan) là một trong những loại thuyền truyền thống có từ lâu đời và tồn tại khá phổ biến trong đời sống của cộng đồng DTTS sinh sống ven sông ở Tây Nguyên. Đó không chỉ là phương tiện để đi lại, vận chuyển hàng hóa, phục vụ lao động sản xuất, sinh hoạt của con người từ xa xưa, mà còn là vật dụng chứa đựng các giá trị văn hóa truyền thống gắn liền với sự hình thành và phát triển của cộng đồng cư dân ở cao nguyên trung phần.

“Nhà ta nghèo mấy đời nay rồi, đến ta, 70 tuổi mới thoát được nghèo. Mà thoát hẳn luôn, không còn cận nghèo chi nữa cả. Nhiều nhà còn nghèo hơn, ta ôm lấy cái hộ nghèo mãi sao được”, ông Sầm Văn Phương ở huyện Quế Phong (Nghệ An) cười rõ tươi, ánh mắt rực sáng khi nói về việc tự nguyện xin ra khỏi diện hộ nghèo.

Một thời, đói nghèo và những tệ nạn càng làm cho Na Ngoi, huyện Kỳ Sơn (Nghệ An) thêm lạc hậu, trì trệ. Một thời, cung đường từ thị trấn Mường Xén về trung tâm xã Na Ngoi chỉ độ non 70 km nhưng “núi tiếp núi, rừng tiếp rừng” và giao thông cách trở khiến vùng đất càng thêm xa xôi, hẻo lánh. Vậy mà nay, vùng đất có hơn 90% dân số là người Mông, đã vươn mình với những đột phá mạnh mẽ trong phát triển kinh tế - xã hội.

Đang là cán bộ đoàn, tiếp tục học lên để lọt vào danh sách quy hoạch cán bộ xã, anh Phan Văn Hải ở xã Quỳnh Lập, thị xã Hoàng Mai (Nghệ An) lại quyết định "rẽ sóng" sang làm thuyền trưởng vươn khơi ra biển lớn.

Cơn “đại hồng thủy” năm ngoái đã gần như san phẳng bản Hòa Sơn, xã Tà Cạ (huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An). Trong cơn hoạn nạn ấy, bà con ở khắp mọi miền với tinh thần lá lành đùm lá rách, hướng về Tà Cạ, để mảnh đất này sớm được hồi sinh.

Phát huy truyền thống “đoàn kết, gắn bó mật thiết với Nhân dân”, các cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng luôn coi “Đồn là nhà, biên giới là quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt” không ngừng vun đắp, gìn giữ mối quan hệ đoàn kết quân dân. Toàn lực lượng luôn quán triệt phương châm dựa vào dân để bảo vệ biên cương, hải đảo; tích cực tham gia các phong trào, chương trình, mô hình, giúp dân phát triển kinh tế - xã hội; tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Sau thời gian được lực lượng chức năng giải cứu về an toàn và hiện nay đã tìm được việc làm ổn định, nhưng trong ký ức của anh Trần Đình Đạo ở thôn 1, xã Ea Bung, huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk vẫn chưa hết bàng hoàng vì bị lừa sang Campuchia bán nội tạng. Từ sự việc của anh, người dân vùng biên đã hiểu rõ bản chất, thủ đoạn lừa đảo của tội phạm trên mạng xã hội...