Phóng sự

“Đường sá thì ngày càng thuận lợi, bản làng khang trang… nhưng buồn lắm, thanh niên nó đi hết rồi, chỉ còn người già và trẻ con ở nhà thôi”. Đó là tâm tình của một người dân ở xã Bắc Lý, huyện Kỳ Sơn (Nghệ An), khi nói về “công cuộc” ly hương tìm kế sinh nhai của thanh niên miền núi.

Dự án cấp nước sạch xã Krông Na, huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk kỳ vọng giải quyết vấn đề thiếu nước sạch của hàng nghìn người dân vùng sâu, biên giới suốt nhiều năm qua. Vậy nhưng khi công trình hoàn thành, người dân vẫn thiếu nước sạch, phải mua nước đóng bình về sử dụng.

Quần đảo Trường Sa và Nhà giàn DK1 được coi là “vùng biển bão tố”. Vì thông thường một năm có từ 10 - 15 cơn bão, lốc xoáy đi qua đây, hoặc hình thành ngay tại vùng biển này. Để ghi lại những tấm ảnh, thước phim, phỏng vấn nhân vật ở Trường Sa, Nhà giàn DK1, ngoài “am tường” về nghiệp vụ và sức khỏe dẻo dai, phóng viên báo chí phải có “độ nhạy chuyên biệt” về tác nghiệp.

Từng tấc đất thấm đẫm mồ hôi khai hoang, cải tạo thành đất sản xuất. Vậy mà, nhiều gia đình ở các huyện miền núi Quảng Ngãi đã không ngần ngại, hiến hàng nghìn mét vuông đất để làm đường giao thông, góp phần cho bộ mặt nông thôn, miền núi của tỉnh thêm phần khởi sắc.

Người Bru Vân Kiều ở xã Tân Lập, huyện Hướng Hóa (Quảng Trị) đã biết trồng lúa nước từ lâu. Thế nhưng, việc trồng lúa chất lượng cao mới chỉ được người dân thực hiện 3 năm nay. Kể từ khi trồng lúa chất lượng cao, chuyện thiếu gạo mùa giáp hạt đã lùi vào dĩ vãng.

Có những câu chuyện là tột cùng của nghị lực, là hiện thân của niềm tin. Có những câu chuyện như một bản trường ca về khát vọng sống, cống hiến đầy giá trị nhân văn… Với Phạm Sỹ Long - chàng trai sinh năm 1988 ở thôn Hợp Thuận, xã Xuân Phổ (Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh) bị liệt tứ chi, là một hiện thân như thế.

Hiện nay, nhiều người trẻ dân tộc Tày ở thôn Nà Khau, xã Minh Quang, huyện Lâm Bình (Tuyên Quang) khá hứng thú với nghề đan lát mây tre truyền thống của dân tộc mình. Cùng với kinh nghiệm và sẵn sàng học hỏi thay đổi mẫu mã sản phẩm cho phù hợp với người sử dụng của lớp người lớn tuổi, mà những “lóng mốt, lóng đôi” của bà con nơi đây đã bay xa khắp cả nước, với những đơn đặt hàng có lúc đến hàng nghìn chiếc. Chị Ma Thị Liễu, Tổ trưởng Tổ hợp tác mây tre đan thôn Nà Khau bảo, chị hạnh phúc và tự hào về điều này lắm!

Hai xã Tả Gia Khâu và Dìn Chin, huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai lâu nay vẫn được biết đến là một vùng đất khắc nghiệt, lượng mưa hàng năm thấp, địa hình chủ yếu là núi đá, rất ít đất canh tác. Dù cái khó, cái khát cứ đeo đẳng, nhưng người dân nơi đây bao đời nay vẫn bám đất, bám làng xây dựng cuộc sống.

Tôi không dám ví mình như bất kỳ anh bộ đội, chị giáo viên… nào đó, vào nhận công tác ở những bản làng xa lơ xa lắc trong tư thế “ba cùng, bốn bám” với bà con dân bản. Tôi càng không nghĩ đến một ngày nào đó, mình cũng phải “cắm bản” nơi miền quan tái trập trùng - miền đất bộn bề gian khó với núi tiếp núi, rừng tiếp rừng… Nhưng, những tháng ngày công tác ở Báo Dân tộc và Phát triển, tôi đã thấm thía biết bao hai chữ “cắm bản” mà mình đang trải nghiệm.

Mọi người thường nói rằng, nếu ai đến Huế mà chưa nghe ca Huế trên sông Hương thì xem như chưa một lần đến Huế. Quả thực, còn gì thú vị bằng thong dong trên dòng Hương Giang thơ mộng để thả hồn vào những điệu hò mênh mang, những câu hát Nam ai, Nam bình sâu lắng...

Những cọn nước (guồng nước) được làm từ tre nứa, tựa như một bánh xe khổng lồ chậm rãi quay. Bao mùa vàng bội thu nơi miền Tây xứ Nghệ đã được tưới tắm từ những cọn nước ấy, để bản làng thêm ấm no, để nhà nhà thêm sung túc. Vượt ra khỏi chức năng thủy lợi, cọn nước đang trở thành sản phẩm độc đáo hút khách du lịch gần xa.

Khi réo rắt, khoan thai; khi dồn dập, hào hùng; cũng có khi bi ai, luyến tiếc…; tiếng khèn với hàng chục làn điệu mang âm hưởng núi rừng, mang tâm tình, cốt cách của cộng đồng người Mông nơi miền biên viễn xứ Nghệ. Tiếng khèn đã có mặt từ những ngày dựng bản, lập mường, đã thành vật “bất ly thân” trong đời sống thường ngày của cộng đồng dân tộc này…

Chạy trên những cung đường ở miền Tây xứ Nghệ, cảm nhận rõ nhất là sự chuyển mình, đổi thay đến không ngờ. Mới mươi năm trước, nhiều con đường hãy còn gồ ghề sỏi đá, mà nay khi trở lại đã phẳng lỳ bê tông sạch đẹp. Những con đường ấy, là sự chung tay “Nhà nước và Nhân dân cùng làm” bởi lòng dân đồng thuận. Những con đường chúng tôi tin tưởng sẽ dẫn tới ấm no cho bà con dân bản...

Những đôi bàn tay vơi màu bùn đất, lò nung cũng mất dần đi, danh tiếng một thuở của tiền nhân với nghiệp gây dựng gần 500 năm cứ thế nhạt dần. Người làng gốm Phước Tích chênh chao nhớ mỗi khi gió thổi ngang qua miền Cố đô.

Dự án Làng thanh niên lập nghiệp Sơn Bua (xã Sơn Bua, huyện Sơn Tây, Quảng Ngãi) là 1 trong 15 làng thanh niên lập nghiệp được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Sau gần 5 năm thành lập, đến nay, Làng đã trở thành điểm sáng trong phát triển kinh tế, ổn định đời sống của thanh niên các DTTS tại đây.

Một bản làng nằm gọn giữa những dãy núi xanh trùng điệp. Chỉ hơn 160 hộ dân mà có 9 dân tộc anh em sinh sống với biết bao câu chuyện về phong tục tập quán, nét văn hóa đặc trưng. Cùng với đó là khát vọng làm giàu của người dân nơi đây.