Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tình yêu và trách nhiệm với Then của Mo Thức

Vũ Lợi - 20:36, 07/07/2021

Dưới hiên ngôi nhà sàn mái đá đen hướng ra mặt hồ Nậm Lay xanh ngắt, ngày ngày vẫn vang lên lời Then của nghệ nhân Vàng Văn Thức làm say đắm lòng người. Dù đã ở tuổi xưa nay hiếm nhưng ông vẫn say sưa chép, hát và trao truyền tình yêu hát Then cho người con trai út của mình và nhiều thế hệ trẻ trong cộng đồng người Thái ở Mường Lay, tỉnh Điện Biên.

Nghệ nhân Vàng Văn Thức say sưa ngân nga lời hát then của dân tộc
Nghệ nhân Vàng Văn Thức say sưa ngân nga lời hát then của dân tộc

Cha truyền, con nối

Nghệ nhân Vàng Văn Thức ở bản Na Nát, phường Na Lay, thị xã Mường Lay (tỉnh Điện Biên) là một trong những người có công lớn trong việc giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa kết tinh trong những điệu Then cổ. Trong cộng đồng dân tộc Thái trắng nơi đây, ông được mọi người kính trọng gọi là "Mo Thức". Từ nhiều năm nay, không kể ngày nắng hay ngày mưa, mỗi khi gia đình nào cần cúng giải hạn, cầu mùa, cúng cưới hỏi hay làm lễ cấp sắc..., mo Thức đều lặn lội đến tận nơi để “hành lễ".

Nghệ nhân Vàng Văn Thức kể, từ lúc còn nhỏ, ông đã được nghe ông nội và cha (cũng là thầy Mo) ca những điệu Then của dân tộc Thái trắng. Lớn lên, được theo cha đi làm lễ cho cộng đồng người Thái trắng ở khắp các bản, làng trong vùng, ông càng thêm hiểu và yêu hơn với những câu hát Then. Theo ông Thức chia sẻ: "Hát Then không chỉ gắn bó với cuộc đời mỗi người, mỗi gia đình, mỗi dòng họ mà đó còn là một nghi lễ văn hóa cổ truyền của cộng đồng". Có lẽ vậy, khi trưởng thành, với sự truyền dạy của người cha và sự nỗ lực bản thân, mo Thức đã sử dụng thành thạo đàn tính và thuộc nhiều điệu Then cũng như việc sử dụng chúng linh hoạt trong những nghi lễ khác nhau, như lễ giải hạn, lễ mừng nhà mới, lễ chúc thọ, lễ cầu bình an...

Lớn lên một chút, được theo cha đi làm lễ  khắp các bản, làng trong vùng, ông Thức càng thấy yêu hơn những câu hát Then, bởi nó gắn bó mật thiết với mỗi đời người, mỗi gia đình, mỗi dòng họ và trong những lễ nghi cổ truyền của cộng đồng đã trường tồn qua hàng ngàn năm lịch sử. Những làn điệu Then dần dần ngấm vào tâm hồn ông lúc nào không hay. Khi lớn lên, ông Thức được cha mình hướng dẫn cách sử dụng đàn Tính tẩu và truyền dạy nhiều bài Then như cầu bình an, chúc thọ, mừng nhà mới, giải hạn, an ủi người ốm, động viên người gặp nạn… Từ đó ông chính thức kế nghiệp thầy Mo của cha ông và tên gọi “mo Thức” cũng bắt đầu từ đó.

Câu lạc bộ những người yêu hát then của thị xã Mường Lay
Câu lạc bộ những người yêu hát then của thị xã Mường Lay

Mong lời Then mãi vang xa

Trong cộng đồng dân tộc Thái trắng, thầy Mo hay các ông Then, bà Then rất được tin tưởng, tôn trọng. Họ được cho là người đại diện nhà trời, đầu thai xuống trần cứu nhân, độ thế. Dân bản tin tưởng cũng vì họ là những người thông tuệ. Nhưng bản thân “Mo Thức” thì không cho là như vậy, mang lại niềm vui, chia sẻ những mất mát, rủi ro được với mọi người và gìn giữ tinh hoa văn hóa truyền thống của dân tộc mình, cộng đồng mình chính là trách nhiệm, là niềm hạnh phúc. Bản thân mình đã được cha ông hướng dẫn, truyền dạy thì phải thực hiện cho tốt, chứ đâu phải chỉ vì một danh xưng, Mo Thức cho biết.

Nghệ nhân Vàng Văn Thức chia sẻ: Với ông hát Then ngày xưa không phải là để biểu diễn, mà chỉ dùng trong hành lễ. Hát Then chỉ được truyền miệng, những người có thể hát được chỉ là các thầy Mo. Thế nhưng ngày nay, hát Then không còn được duy trì trong các buổi lễ, tết nên cứ thế dần xa khỏi đời sống đồng bào dân tộc Thái trắng. Thậm chí, có thời kỳ, hát Then đã bị lãng quên. Khi kinh tế phát triển, lớp trẻ có nhiều cơ hội tiếp xúc với các loại hình nghệ thuật khác thì văn hóa truyền thống dần bị mai một. Có thể bắt gặp những buổi biểu diễn nhạc trẻ khắp nơi, nhưng lại thiếu vắng những buổi biểu diễn âm nhạc dân tộc. Lớp trẻ say mê với những giai điệu hiện đại, nhưng phần nào còn thờ ơ với bản sắc văn hóa dân tộc mình.

Nghệ nhân Vàng Văn Thức (bên trái) và con trai hát then trong Lễ hội Kin Pang Then truyền thống
Nghệ nhân Vàng Văn Thức (bên trái) và con trai hát then trong Lễ hội Kin Pang Then truyền thống

Bản thân ông Thức có 3 người con, nhưng mỗi người đều có ngành nghề riêng, không ai có nguyện vọng nối nghiệp cha. Lo rằng những thế hệ sau này sẽ không biết đến hát Then nên ông Thức đã lặn lội khắp các bản trong, làng ngoài tìm người đam mê hát Then để truyền dạy, nhưng đều thất bại.

Tưởng chừng như những điệu hát Then cổ có nguy cơ thất truyền, thì ông đã tìm được “truyền nhân”. Cậu con trai út của ông, qua nhiều lần được theo ông đi làm lễ, đã tự mình gắn bó với đàn tính tẩu và mong muốn được ông truyền dạy những làn điệu Then cổ. Vậy là bao nhiêu tâm huyết dày công lưu giữ, ông tận tình truyền đạt lại cho người “mo trẻ” với mong muốn góp phần bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống quý báu cha ông để lại.

Giờ đây, tuy đã bước sang tuổi “cổ lai hy” nhưng trong những lễ hội quan trọng của dân tộc như: Lễ hội Kin Pang Then, Lễ hội đua thuyền đuôi Én, tiếng hát Then của nghệ nhân Vàng Văn Thức vẫn luôn được lựa chọn lĩnh xướng. Đó là niềm hạnh phúc lớn lao đối với người nghệ nhân già như mo Thức và tự hào với những người yêu, đam mê và luôn mong muốn hát Then sẽ mãi có sức sống trường tồn vượt thời gian.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.