Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nghệ nhân trăm tuổi Mỗ Thị Kịt và hành trình đến với then Tày

Thanh Hà - 15:02, 24/05/2021

“Mẹ là tượng đài trong trái tim chúng con, là tấm gương ngời sáng về tình nhân ái, đức hi sinh, chỗ dựa tinh thần vững chắc cho con cháu. Cả đời mẹ tần tảo vượt qua biết bao gian khó để chúng con có ngày hôm nay. Con tự hào được làm con của mẹ”. Bà Nông Thị Phượng, 67 tuổi, Chi hội trưởng Chi hội Bảo tồn dân ca huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn nghẹn ngào khi nói về người mẹ của mình-Nghệ nhân Nhân dân Mỗ Thị Kịt trong cảm xúc chất chứa tin yêu và niềm tự hào sâu sắc.

Nghệ nhân Nhân dân Mỗ Thị Kịt biểu diễn đàn tính.
Nghệ nhân Nhân dân Mỗ Thị Kịt biểu diễn đàn tính.

Vươn lên trong gian khó

Nghệ nhân Nhân dân Mỗ Thị Kịt vừa được Chủ tịch nước tặng quà khi cụ tròn 100 tuổi. Mặc dù tuổi cao nhưng cụ luôn bận rộn với nghề làm then giải hạn cầu an, cầu sức khỏe, tài lộc cho con cháu và bà con xa gần. Để hẹn gặp cụ, tôi phải thông qua con trai cụ là ông Nông Ngọc Tăng xin lịch hẹn, vậy mà vẫn phải đến tận nhà gia chủ và tranh thủ phỏng vấn khi cụ đang hành lễ…

Gặp phóng viên, Nghệ nhân Nhân dân Mỗ Thị Kịt rất vui. Nhìn thẳng vào mắt người đối diện, cụ bình tĩnh, minh mẫn trả lời rành rọt từng câu hỏi và không quên cảm ơn khi được tặng quà. Cụ bảo, quê cụ ở thôn Phai Danh, xã Hoàng Văn Thụ, huyện Bình Gia. Cha của cụ là Mỗ Văn Tam (dân tộc Nùng) và mẹ Nguyễn Thị Thao (dân tộc Tày) rất yêu thương nhau nhưng đã lần lượt qua đời khi cụ mới lên 7-8 tuổi. Mỗ Thị Kịt phải ở nương nhờ trong nhà của anh trai, nhưng một năm sau đó, anh trai cũng mất tích trong một chuyến đi buôn gặp cướp dọc đường. Tuổi thơ lớn lên trong mất mát, đau thương, chính hoàn cảnh ấy đã dạy cho bà Mỗ Thị Kịt phải vươn lên mạnh mẽ, kiên cường như cây hồi, cây quế giữa núi rừng Bình Gia xa xôi này.

Lớn lên, bà  Kịt lấy chồng, 8 lần sinh nở nhưng chỉ giữ lại được 6 người con. Chồng đi công tác vắng nhà triền miên, một mình bà gánh vác mọi việc lớn nhỏ trong gia đình. Ngày làm ruộng, làm nương, tối thu vén nhà cửa, xay ngô, xay thóc, bữa cơm độn sắn, độn ngô, nhà vách lá lụp xụp muốn đổ… trong gian khó, mẹ Kịt vẫn động viên các con: “Nhà mình nghèo, các con phải cố gắng học hành cho nên người!”

Thương mẹ tảo tần vất vả, các con của cụ Kịt đều nỗ lực học hành đỗ đạt, đến nay đều đã lên ông, lên bà. Hạnh phúc của cụ ngập tràn khi con cháu thành đạt, quây quần hiếu thảo.

Nghệ nhân Nhân dân Mỗ Thị Kịt năm nay tròn 100 tuổi
Nghệ nhân Nhân dân Mỗ Thị Kịt năm nay tròn 100 tuổi

Đam mê và thành công

Thời thiếu nữ, cụ Mỗ Thị Kịt sống trong ưu tư thầm lặng, nhưng rồi cô gái ấy bỗng quan tâm đặc biệt đến các làn điệu then của dân tộc mình. Cô tham gia nhiều hơn các buổi giao lưu, nghe người già nói chuyện và tập hát những làn điệu đầu tiên.

Cô chủ động tìm đến thầy then Triệu Thị Chứ ở xã Tô Hiệu để học. Xinh đẹp, nết na, thông minh sáng dạ, Mỗ Thị Kịt được thầy dạy yêu quý, tận tâm truyền dạy những làn điệu then và trao cả bí quyết nghề. Sau 10 năm miệt mài học then theo thầy Chứ, Mỗ Thị Kịt trở thành con dâu thảo hiền của thầy. Ba năm sau, khi thầy then tạ thế, cô đã kế nghiệp thầy, trở thành “thủ lĩnh then” của cả một vùng rộng lớn.

Đến nay đã 77 năm trôi qua, cụ Mỗ Thị Kịt không nhớ mình đã tham gia bao nhiêu hội thi, hội diễn, phục dựng, sưu tầm bao nhiêu làn điệu then cổ, cầu lộc, cầu an cho bao nhiêu gia đình. Từ lâu, áo then bằng lụa của cụ là trang phục biểu diễn của các đội văn nghệ. Ở tuổi 100, cụ vẫn chăm chỉ khâu mũ tướng then cho học trò, dẫn dắt nhiều đệ tử trở thành thầy then giỏi. Danh sách học trò xin làm con nuôi của cụ cũng dày lên theo năm tháng, trong đó có cả người từ nước Pháp xa xôi. Không gian văn hóa then Tày của cụ được vinh danh, lưu giữ trưng bày tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam.

Đạt đến đỉnh vinh quang của nghệ thuật, Nghệ nhân Mỗ Thị Kịt được đón nhận nhiều danh hiệu cao quý. Năm 2015, cụ được Chủ tịch nước Trương Tấn Sang phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú và năm 2019, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân vì đã có nhiều cống hiến xuất sắc trong gìn giữ và phát huy di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc. 

Nghệ nhân Nhân dân Mỗ Thị Kịt biểu diễn then Tày cầu an cho gia chủ
Nghệ nhân Nhân dân Mỗ Thị Kịt biểu diễn then Tày cầu an cho gia chủ

Nhìn bàn tay nhăn nheo, những ngón tay lướt trên phím đàn tính một cách điêu luyện của cụ Kịt, càng hiểu thêm cái giá trị của điệu then trong đời sống cộng đồng các dân tộc nơi đây. Tiếng đàn của cụ nghe như âm thanh của núi rừng, có khi là tiếng suối chảy thầm thì, tiếng vó ngựa phi dũng mãnh. Trên hai vạn câu thơ Tày Nôm pha lời Việt, từng chữ từng câu, từng chương đoạn của hành trình then cụ hát không lẫn, không trùng, không bỏ sót, đủ cho chúng ta ngưỡng mộ hơn trí tuệ uyên thâm, minh mẫn của cụ già trăm tuổi. Lời then cũng lên bổng xuống trầm như cuộc đời cụ lên rừng xuống biển, qua khe qua suối, cực nhọc lắm, gian truân lắm để có được thành công và hạnh phúc tuooie già như hôm nay. Thành công ấy, hạnh phúc ấy được dệt nên bởi nghị lực, niềm tin và ý chí quyết tâm của một nghệ nhân đã tám thập niên gắn bó với cây đàn tính, điệu then.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.