Yăng trong đời sống người Mnông

Những người già Mnông kể rằng, yăng du nhập vào trong cộng đồng Mnông không biết từ khi nào, nhưng để có được chiếc yăng về sử dụng người ta phải trao đổi hoặc mua lại của một số dân tộc khác. Người Mnông dùng yăng để ủ rượu cần hoặc dùng cất giữ đồ có giá trị, vì vậy yăng có nhiều loại: từ kích cỡ nhỏ đến lớn, yăng có hoặc không có hoa văn trang trí, nhiều màu sắc…

Rượu cần là đồ uống phổ biến và là nét văn hóa đặc trưng của người Mnông từ xa xưa đến nay. Đây là loại đồ uống quý được dùng trong các dịp lễ tế thần linh, những lễ hội và dành đãi khách. Trong tín ngưỡng đa thần của người Mnông, Yàng (thần linh) trú ngụ khắp mọi nơi, rượu cần, cây nêu và cồng chiêng là vật trung gian giao tiếp giữa con người với thần linh. Vì vậy, yăng rượu cần cũng gắn bó chặt chẽ với đời sống tín ngưỡng, tâm linh của người Mnông; từ các lễ nghi vòng đời (lễ đặt tên, lễ trưởng thành, lễ cúng sức khỏe, đám cưới, bỏ mả...) đến lễ nghi nông nghiệp (lễ cúng giống lúa, lễ hội mừng lúa mới, lễ cúng bến nước...) hay các mối quan hệ xã hội lễ kết nghĩa anh em cũng không thể thiếu yăng. 

Thông qua các nghi lễ, với sự hiện diện của yăng, người Mnông đã gửi gắm lòng biết ơn cũng như khát vọng được các Yàng che chở, phù hộ. Với các lễ nghi nông nghiệp, đồng bào cầu mong có sức khỏe, mưa thuận, gió hòa, nguồn nước dồi dào, mùa màng tốt tươi, nhiều thóc, ngô, trâu, bò, heo, gà. Với những nghi lễ vòng đời, yăng gửi gắm về mong ước có cuộc sống khỏe mạnh, bình an, không có ai đói nghèo, bệnh tật.

Người Mnông không tự sản xuất được yăng dùng để ủ rượu cần mà dùng các sản phẩm nông lâm sản trao đổi cho các tộc người khác từ miền xuôi hoặc mua lại của các thương lái hay đổi những bộ chiêng và những thổ cẩm có giá trị để lấy những chiếc yăng quý. Cho nên, trong đời sống sinh hoạt hằng ngày của đồng bào, yăng không chỉ đơn thuần là vật dụng để ủ rượu cần mà còn là một loại tài sản có giá trị cùng với chiêng, trống, nồi đồng… và là vật biểu trưng cho sự giàu có, đẳng cấp, địa vị của mỗi gia đình, dòng họ (gia đình giàu có sở hữu lên đến 40 - 50 chiếc yăng).

Ngày nay, yăng không còn là tài sản dùng để trao đổi và buôn bán như trước kia nữa, song loại vật dụng này vẫn là một hiện vật không thể thiếu trong nhiều nghi lễ, vẫn đóng vai trò quan trọng trong đời sống của người Mnông.