Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Độc đáo Tết Ngô của người Cống ở Nậm Khao

Hà Minh Hưng - 16:30, 02/08/2021

Tết Ngô còn có tên gọi khác là tết "Mùa mưa"- tết cổ truyền lớn nhất trong năm của đồng bào Cống ở Lai Châu. Hiện nay, người Cống ở Lai Châu có khoảng hơn 2000 người tập trung ở hai huyện Nậm Nhùn và Mường Tè. Tuy dân số không nhiều, nhưng đồng bào Cống vẫn giữ được những giá trị văn hóa riêng và Lễ hội Tết Ngô là một trong những nét văn hóa đặc sắc từ ngàn xưa còn lưu lại .

Sáng mùng một năm mới, các cháu về chúc Tết ông bà sẽ được tặng những giỏ quà lấy may.
Sáng mùng một năm mới, các cháu về chúc Tết ông bà sẽ được tặng những giỏ quà lấy may.

Cũng như bao gia đình đồng bào dân tộc Cống ở Xám Lắng, xã Nậm Khao, huyện Mường Tè, để chuẩn bị cho Tết Ngô năm nay, hai vợ chồng ông Chang Văn San đeo gùi vào rừng từ sớm để chọn những ống tre bánh tẻ xanh nhất mang về chẻ nan đan giỏ quà cho các cháu. Ông San phấn khởi: "Tết Ngô nhiều thủ tục lắm, nhưng tôi và vợ vui nhất là còn sức khỏe để làm ra những giỏ quà cho con cho cháu”.

Theo quan niệm của người Cống, năm mới người già sẽ phát lộc cho con trẻ là các thứ quà bánh dân gian, và món quà ấy nhất thiết phải đựng trong những giỏ tre được các cụ già đan. Theo tục lệ vào sáng mùng một đầu năm mới Tết Ngô cổ truyền của người Cống (tháng 6 âm lịch), các cháu đến nhà mừng tuổi ông bà, sau đó ông bà sẽ trao những giỏ quà cho các cháu.

Ông Lý Văn So (75 tuổi), bản Láng Phiếu cho biết:Tết Ngô được tổ chức sau khi bà con thu hoạch xong mùa màng. Theo cách tính của người Cống, thì Tết vào khoảng đầu tháng 6 âm lịch, khi mùa mưa về ấy là khi vụ ngô đã bắt đầu vào kỳ thu hoạch. Để đón Tết Ngô, người Cống thường phải chuẩn bị trước đó nửa năm như nuôi con lợn cho thật béo, cho con gà thật săn thịt và trồng cây ngô thật sai bắp để cuối năm trình báo thần linh tổ tiên".

Chỉ có người già mới được sắp lễ dâng cúng tổ tiên
Chỉ có người già mới được sắp lễ dâng cúng tổ tiên

Trước ngày Tết, gia đình sẽ có một buổi họp để phân công nhiệm vụ chuẩn bị cho cái Tết được trọn vẹn, chu đáo nhất theo đúng phong tục truyền thống. Trong mâm lễ dâng cúng không thể thiếu trên ban thờ của người Cống, đó là những món được chế biến từ ngô như bánh ngô, cơm ngô, ngô luộc, rượu ngô và những sản vật của núi rừng để dâng lên thần linh trên trời và tổ tiên cầu mong đấng thần linh phù hộ, độ trì cho con cháu năm tới có mùa màng bội thu, sức khỏe dồi dào, bản làng yên vui.

Bánh ngô được làm từ ngô nếp non tẽ hạt đem xay mịn, rồi trộn đều với mật ong. Sau đó dùng lá dong gói lại, đem đồ chín rồi chọn 4 chiếc tròn đẹp nhất thể hiện 4 mùa trong năm. Cơm ngô là ngô non nạo nhỏ trộn với gạo nếp, được gói trong lá dong thành những gói to đem đồ lên, khi cơm chín có mùi thơm của ngô nếp non quyện với hương thơm gạo nếp tỏa ra một mùi hương quyến rũ. Đây là những món ăn truyền thống được làm bằng ngô non sau khi thu hoạch nên nó mang ý nghĩa biết ơn sâu sắc đến thần linh, tổ tiên.

Trong mâm lễ Tết Ngô không thể thiếu thủ lợn, gà luộc, bánh ngô, rượu…
Trong mâm lễ Tết Ngô không thể thiếu thủ lợn, gà luộc, bánh ngô, rượu…

Ngoài ra, trong mâm lễ của người Cống còn phải có thịt lợn, gồm thủ, đuôi và chân thể hiện mong ước "đầu xuôi đuôi lọt". Riêng phần nội tạng của lợn sẽ luộc khoanh tròn đặt vào lá dong cạnh thủ lợn, điều này thể hiện lòng thành của con cháu với tổ tiên. Ngoài ra còn có thịt gà, nấm rừng, ngọn rau bí, cơm lam, cá suối nướng… Đặc biệt không thể thiếu 12 con cua đá tượng trưng cho 12 tháng trong năm.

Đồng bào người Cống ở Nậm Khao quan niệm, cua là con vật bảo vệ mùa màng. Khi hạt ngô được trồng xuống đất, mọc mầm, chuột và chim muông đến phá hoại, cua sẽ dùng càng đuổi những con vật phá hoại đi. Sau khi bắt cua dưới suối lên bà con làm sạch, tách đôi, moi hết thịt cua và nhồi bột ngô vào mình cua rồi lắp lại thành hình con cua đem đồ chín sau đó bày lên bàn thờ cùng các lễ vật khác. Theo như lời của già làng nơi đây thì mọi lễ vật khi dâng lên bàn thờ tổ tiên phải được làm chín, kiêng bày đồ tươi sống. Trong cuộc sống mới hiện đại, lễ vật dâng cúng trong Tết Ngô không bắt buộc phải đủ đầy, mâm lễ cúng tổ tiên có thể nhiều hay ít món, tuỳ vào điều kiện của mỗi gia đình.

Những giỏ quà sau khi dâng cúng, chủ nhà thường treo ở cửa sổ khi có con trẻ đến chơi sẽ tặng lấy may
Những giỏ quà sau khi dâng cúng, chủ nhà thường treo ở cửa sổ khi có con trẻ đến chơi sẽ tặng lấy may

Anh Chang Văn Tân, Trưởng bản Láng Phiếu cho biết: Theo tục lệ, hàng năm vào Tết “Mùa mưa”, cả bản dậy thật sớm, ai ai cũng nhanh chân ra suối tắm gội và lấy nước về dâng lên tổ tiên. Năm nay, thực hiện nghiêm chỉ đạo của huyện, của tỉnh về phòng chống Covid-19, bản bỏ qua tục lệ tắm suối, gội đầu. Tuy nhiên, Tết Ngô vẫn được tổ chức bình thường tại các gia đình, nhưng hạn chế tụ tập, chúc tụng đông người như mọi năm”.

Bước sang ngày đầu năm mới, sau khi dâng cúng tổ tiên thần linh xong, cả nhà sum vầy bên mâm cơm gia đình chúc nhau những điều tốt đẹp nhất. Trong những ngày Tết, thực hiện quy định của bản, mọi người đến thăm nhà nhau, chúc nhau lời chức tốt đẹp, nhưng phải bảo đảm an toàn, đúng với khuyến cáo “5K” của Bộ Y tế về phòng chống dịch Covid -19.

Vũ điệu múa của người Cống Lai Châu chụp trước ngày bùng phát đợt dịch thứ tư (Ảnh Tấn Vịnh)
Vũ điệu múa của người Cống Lai Châu chụp trước ngày bùng phát đợt dịch thứ tư (Ảnh Tấn Vịnh)

Tết Ngô gắn liền với những sinh hoạt văn hóa tộc người, mang tính cộng đồng cao, là một kho tàng văn hóa dân gian với nhiều loại hình nghệ thuật, xứng đáng được quan tâm đầu tư, bảo tồn và phát huy góp phần vào việc xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Khai mạc Tuần Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Cao Bằng năm 2023

Khai mạc Tuần Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Cao Bằng năm 2023

Tối 30/9, tại Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh, thành phố Cao Bằng (tỉnh Cao Bằng), đã diễn ra Chương trình khai mạc Tuần Văn hoá, Thể thao và Du lịch (VH, TT&DL) tỉnh Cao Bằng năm 2023 và đón Bằng chứng nhận danh hiệu Công viên địa chất toàn cầu UNESCO non nước Cao Bằng sau kỳ tái thẩm định lần thứ Nhất.
Tin nổi bật trang chủ
Nguy cơ làng chài đẹp nhất thế giới trên vịnh Hạ Long “chìm dần xuống biển”

Nguy cơ làng chài đẹp nhất thế giới trên vịnh Hạ Long “chìm dần xuống biển”

Trang địa phương - Mỹ Dung - 23:19, 01/10/2023
Làng chài Cửa Vạn và làng chài Vung Viêng trên vịnh Hạ Long từng được bình chọn là một trong những làng chài cổ đẹp nhất thế giới. Theo thời gian, hiện nay 2 làng chài này đang có hiện tượng xuống cấp nhiều. Tuy nhiên, các cơ quan chức năng của địa phương vẫn còn đang loay hoay phương án để sửa chữa.
Khai mạc Tuần Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Cao Bằng năm 2023

Khai mạc Tuần Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Cao Bằng năm 2023

Tin tức - Thanh Nguyên - 23:06, 01/10/2023
Tối 30/9, tại Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh, thành phố Cao Bằng (tỉnh Cao Bằng), đã diễn ra Chương trình khai mạc Tuần Văn hoá, Thể thao và Du lịch (VH, TT&DL) tỉnh Cao Bằng năm 2023 và đón Bằng chứng nhận danh hiệu Công viên địa chất toàn cầu UNESCO non nước Cao Bằng sau kỳ tái thẩm định lần thứ Nhất.
Công đoàn Ngân hàng Chính sách xã hội hỗ trợ người dân vùng lũ

Công đoàn Ngân hàng Chính sách xã hội hỗ trợ người dân vùng lũ

Xã hội - Thùy Trang - Mai Hương - 23:03, 01/10/2023
Công đoàn Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) cùng với Công đoàn các cơ sở kịp thời có mặt để thăm hỏi, động viên, trao quà hỗ trợ đối với các xã bị thiệt hại nặng nề và hỗ trợ 3 triệu đồng đối với các gia đình có thân nhân bị mất do mưa lũ.
Diễn tập phương án chữa cháy, tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ

Diễn tập phương án chữa cháy, tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ

Tin tức - Mỹ Dung - 22:52, 01/10/2023
Ngày 1/10, tại Tp. Hạ Long, Bộ Công an phối hợp với tỉnh Quảng Ninh tổ chức diễn tập phương án chữa cháy, tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ cấp Bộ năm 2023. Lãnh đạo Bộ Công an, một số bộ, ban, ngành; lãnh đạo các tỉnh, thành phố Quảng Ninh, Lạng Sơn, Hải Dương, Hải Phòng tham dự buổi diễn tập.
Yên Bái: Du khách

Yên Bái: Du khách "no bụng, đã mắt" tại Hội thi ẩm thực truyền thống các dân tộc

Sắc màu 54 - Tào Đạt - Thúy Hồng - 22:50, 01/10/2023
Hàng loạt món ăn mang đậm bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc kết hợp cùng cách thức trang trí, tiểu cảnh độc đáo đã làm nhiều du khách "no bụng, đã mắt" khi đến với Hội thi ẩm thực truyền thống các dân tộc năm 2023 tại quảng trường Bông Lúa (thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái).
Mường Lò - Tinh hoa miền di sản

Mường Lò - Tinh hoa miền di sản

Bất cứ ai đến với Nghĩa Lộ - Mường Lò thời điểm này sẽ được thăng hoa cảm xúc trước vẻ đẹp của cảnh sắc thiên nhiên và những thảm vàng lúa chín; được chiêm ngưỡng vẻ đẹp duyên dáng yêu kiều của các cô gái Thái; được hòa mình trong vòng những Xòe bất tận để cảm nhận tự trái tim những giá trị văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, với bao cung bậc cảm xúc đắm say và giá trị nhân văn sâu sắc đã và đang trường tồn, lan tỏa của Nghệ thuật Xòe Thái - tinh hoa miền di sản Mường Lò, Nghĩa Lộ.
Điều chuyển giáo viên túm áo kéo học sinh làm công việc khác và chờ hình thức xử lý

Điều chuyển giáo viên túm áo kéo học sinh làm công việc khác và chờ hình thức xử lý

Tin tức - Hương Trà - 22:43, 01/10/2023
Liên quan đến clip một giáo viên có hành động túm áo nữ sinh, kéo từ hành lang vào lớp học xảy ra tại Trường Trung học phổ thông Đa Phúc (huyện Sóc Sơn, Hà Nội), tại công văn số 3548/SGDĐT-CTTT-KHCN, lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội yêu cầu trường Trung học phổ thông Đa Phúc kiểm tra, xác minh, làm rõ sự việc, nghiêm túc rút kinh nghiệm, xử lý nghiêm (nếu có vi phạm), báo cáo lại sở trước ngày 2/10/2023.
Tổ chức thành công giải leo núi đầu tiên dành cho phóng viên, nhà báo tại vùng DTTS

Tổ chức thành công giải leo núi đầu tiên dành cho phóng viên, nhà báo tại vùng DTTS

Tin tức - Vàng Ni - 22:40, 01/10/2023
Trong ngày 30/9-1/10, gần 100 nhà báo có mặt tại chân núi thuộc chòm Cang Chi Khúa, thôn Sáng Pao, xã Xà Hồ để chinh phục đỉnh Tà Chì Nhù.
Đắk Lắk: Giải cứu 2 mẹ con sau 5 năm bị bán ra nước ngoài

Đắk Lắk: Giải cứu 2 mẹ con sau 5 năm bị bán ra nước ngoài

Pháp luật - Lê Hường - 22:32, 01/10/2023
Ngày 1/10, Phòng Cảnh sát hình sự, Công an tỉnh Đắk Lắk cho biết, đơn vị phối hợp với các lực lượng chức năng vừa giải cứu thành công 2 mẹ con sau hơn 5 năm bị bán sang Trung Quốc làm vợ.
Mường Lò - Tinh hoa miền di sản

Mường Lò - Tinh hoa miền di sản

Media - Thuý Hồng - Tào Đạt - 18:02, 01/10/2023
Bất cứ ai đến với Nghĩa Lộ - Mường Lò thời điểm này sẽ được thăng hoa cảm xúc trước vẻ đẹp của cảnh sắc thiên nhiên và những thảm vàng lúa chín; được chiêm ngưỡng vẻ đẹp duyên dáng yêu kiều của các cô gái Thái; được hòa mình trong vòng những Xòe bất tận để cảm nhận tự trái tim những giá trị văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, với bao cung bậc cảm xúc đắm say và giá trị nhân văn sâu sắc đã và đang trường tồn, lan tỏa của Nghệ thuật Xòe Thái - tinh hoa miền di sản Mường Lò, Nghĩa Lộ.
Hà Giang có 3 món ẩm thực được vinh danh ẩm thực tiêu biểu Việt Nam

Hà Giang có 3 món ẩm thực được vinh danh ẩm thực tiêu biểu Việt Nam

Sắc màu 54 - Anh Trúc - 09:41, 01/10/2023
Vừa qua, tại Hà Nội, Hiệp hội Văn hóa ẩm thực Việt Nam đã tổ chức trao chứng nhận 121 món ẩm thực tiêu biểu giai đoạn I - 2022 và công bố giai đoạn II - 2023 Đề án “Xây dựng và phát triển Văn hóa ẩm thực Việt Nam thành thương hiệu quốc gia” với sự tham dự của trên 200 khách mời.