Trong hơn 10 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) và giảm nghèo bền vững, tỉnh Quảng Ninh đã có những cách làm linh hoạt, sáng tạo; đặc biệt là việc huy động được các nguồn lực xã hội, Nhân dân đồng lòng tham gia. Nhờ đó, cả hai chương trình đều về đích sớm hơn so với kế hoạch của tỉnh và của Trung ương.
Nhằm nâng cao hiểu biết pháp luật về hôn nhân và gia đình, giúp đồng bào DTTS hiểu rõ về những hậu quả tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, những hệ lụy của nó mang đến cho gia đình và xã hội; mới đây, Ban Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Bạc Liêu đã ban hành Thông báo số 10/TB-BDTTG về tổ chức tuyên truyền “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số” (đợt II năm 2023).
Phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi là vấn đề luôn được Đảng bộ, chính quyền tỉnh Quảng Ninh quan tâm. Trong 10 năm qua, nhiều nghị quyết, chủ trương đầu tư, hỗ trợ phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi đã được tỉnh ban hành, thực hiện hiệu quả. Trong đó, việc quyết tâm, dồn lực triển khai thực các Chương trình mục tiêu quốc gia, chính sách dân tộc trên địa bàn đã làm "thay da đổi thịt", mang lại diện mạo mới cho các thôn làng, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân vùng khó. Kết quả, năm 2022 Quảng Ninh đã trở thành địa phương đầu tiên của cả nước hoàn thành Chương trình giảm nghèo bền vững, sớm hơn 3 năm so với yêu cầu của Trung ương và về đích Chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) trước 1 năm so với Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ 15.
Nhằm thực hiện giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS, trong những năm qua, các địa phương vùng đồng bào DTTS đã tích cực triển khai các giải pháp, quyết liệt tuyên truyền phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, từ đó đã mang lại nhiều kết quả tích cực.
Làng Cổng, xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ (Quảng Ninh) từ một thôn có tỷ lệ tảo hôn cao thì vài năm trở lại đây đã không còn tình trạng tảo hôn nữa. Đóng góp vào thành quả này phải kể đến vai trò của trưởng thôn trẻ tuổi Đặng A Đồng. Sáu năm qua, trên cương vị của mình, anh Đồng đã đưa ra nhiều giải pháp để hạn chế và tiến tới chấm dứt tình trạng này tại địa phương.
Thực hiện Đề án “Hỗ trợ hợp tác xã (HTX) do phụ nữ tham gia quản lý, tạo việc làm cho lao động nữ đến năm 2030” của Thủ tướng Chính phủ, đến nay, các cấp Hội Liên hiệp phụ nữ (LHPN) tỉnh Kon Tum đã thành lập được 138 mô hình kinh tế tập thể, HTX, với hơn 2.000 thành viên tham gia, trong đó có hơn 80% thành viên là phụ nữ DTTS.
Ở làng Jut 2, xã Ia Dêr, huyện Ia Grai (Gia Lai), già làng Puih Duch, người Gia Rai được người dân ví như “cây đại thụ” của làng. Với sự uy tín, hiểu biết và trách nhiệm, già Puih Duch đã phát huy tối đa vai trò là cầu nối vững chắc giữa chính quyền với Nhân dân trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, vận động người dân phát triển kinh tế, từ đó xây dựng làng Jut 2 ngày càng phát triển.
Với cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, thơ mộng, cùng nhiều giá trị văn hóa truyền thống độc đáo của các dân tộc, Kon Tum có lợi thế phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn bản sắc văn hóa. Đặc biệt, từ khi triển khai thực hiện Dự án 6 "Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tôc thiểu số gắn với phát triển du lịch" thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 tiếp tục tạo đà cho Kon Tum thực hiện tốt hơn nữa công tác phát triển du lịch nói chung và du lịch cộng đồng nói riêng.
Những năm qua, TP. Móng Cái (tỉnh Quảng Ninh) đã dành nhiều nguồn lực đầu tư thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, qua đó góp phần thay đổi căn bản diện mạo vùng nông thôn miền núi, nâng cao đời sống của người dân nơi đây.
Bên cạnh việc mở lớp truyền dạy sử thi của người Ê Đê cho thiếu nhi, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk còn tổ chức ghi âm, ghi hình diễn xướng sử thi của người Ê Đê để làm tư liệu lưu trữ.
Huyện Sông Hinh (Phú Yên) có 22 dân tộc cùng sinh sống, với 47,7% dân số là đồng bào DTTS , chủ yếu là đồng bào Ê Đê, Ba Na, Chăm, Tày, Nùng, Dao… Trong những năm gần đây, huyện đã vận dụng hiệu quả các nguồn vốn đầu tư của Nhà nước để xây dựng cơ sở hạ tầng, tạo sinh kế; đồng thời với việc tuyên truyền, vận động khơi dậy ý chí tự lực, tự cường vươn lên thoát nghèo trong đồng bào DTTS.
Trong những năm qua, tỉnh Trà Vinh đã thực hiện tốt các chương trình, chính sách liên quan đến công tác bảo tồn và phát huy các giá trị, bản sắc văn hoá đặc trưng của đồng bào DTTS. Đặc biệt, việc thực hiện các chương trình MTQG, trong đó triển khai thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030; giai đoạn I: Từ năm 2021 - 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719) đã hỗ trợ nguồn lực quan trọng và tiếp thêm động lực cho công tác bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào gắn với phát triển du lịch trên địa bàn.
Quảng Ngãi có 5 huyện miền núi, gồm: Ba Tơ, Minh Long, Sơn Hà, Sơn Tây và Trà Bồng với 3 DTTS sinh sống gồm: Hrê, Co và Xơ Đăng (nhóm Ca Dong). Nơi đây có cả một kho tàng sử thi và rất nhiều loại hình văn hóa truyền thống của đồng bào DTTS. Để duy trì và phát huy giá trị bản sắc văn hóa của đồng bào, tỉnh Quảng Ngãi đã xây dựng kế hoạch cụ thể, trong đó xác định rõ những việc cần làm trước mắt và lâu dài.
%20sua.jpg)
Triển khai Dự án 8 "Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ 2021- 2025, đến nay, tỉnh Gia Lai đã thành lập và duy trì 87 tổ truyền thông cộng đồng tại cơ sở.
Sau gần 3 năm thực hiện Đề án Cố Đô khởi nghiệp của UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế ngày 30/7/2020, hàng chục phụ nữ người DTTS đã bước chân vào “sân chơi” khởi nghiệp. Trong đó, nhiều mô hình do phụ nữ DTTS khởi nghiệp thành công đã tạo việc làm cho hàng chục lao động địa phương. Câu chuyện khởi nghiệp của chị Kăn Ary, dân tộc Cơ Tu ở thị trấn A Lưới là một ví dụ.
Triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030; Giai đoạn I: Từ năm 2021 - 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719), các địa phương đang bắt tay vào việc xây dựng, triển khai chính sách hỗ trợ nghệ nhân Nhân dân, nghệ nhân Ưu tú trong việc lưu truyền, phổ biến hình thức sinh hoạt văn hóa truyền thống và đào tạo, bồi dưỡng, truyền dạy những người kế cận. Nguồn lực từ chính sách có ý nghĩa, là động lực để phát huy hơn nữa vai trò của đội ngũ nghệ nhân đối với công tác bảo tồn, lan tỏa giá trị bản sắc văn hóa các dân tộc.
Hiện nay, ngoài số nghệ nhân được Nhà nước tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú trong các buôn, bản, phum, sóc vẫn còn hàng ngàn nghệ nhân tâm huyết đang cố gắng bảo tồn, lưu giữ, phục dựng, truyền dạy và phát huy giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc mình. Mặc dù chưa được Nhà nước công nhận là nghệ nhân, nhưng họ vẫn miệt mài cống hiến.
Trong số hàng trăm Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú được Nhà nước phong tặng, cuộc sống của không ít người còn vô vàn khó khăn. Họ miệt mài gìn giữ, trao truyền giá trị văn hóa, nhưng lại vất vả mưu sinh trong cuộc sống thường ngày.
Nhiều hộ dân là người DTTS nghèo, hộ nghèo dân tộc Kinh sinh sống tại xã đặc biệt khó khăn, thôn đặc biệt khó khăn ở các huyện miền núi, vùng cao tỉnh Nghệ An đang rất trông chờ được đầu tư cấp nước sinh hoạt phân tán theo Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719). Hiện nay, kinh phí hỗ trợ, chỉ tiêu số hộ thực hiện của năm 2022 và 2023 đang được triển khai… nhưng so với nhu cầu thực tế thì chưa thấm vào đâu.
Đồng bào các DTTS có một kho tàng văn hóa truyền thống phong phú, đặc sắc. Trong kho tàng quý báu đó, có nhiều giá trị đang được bảo tồn, phát huy, nhưng cũng không ít giá trị đang đứng trước nguy cơ mai một. Với vai trò vừa là chủ thể sở hữu, vừa giữ vai trò nòng cốt trong các hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị bản sắc văn hóa truyền thống trong đời sống xã hội, đội ngũ nghệ nhân được cộng đồng đánh giá, nhìn nhận là "những báu vật sống" trong vùng đồng bào DTTS. Do vậy, chăm lo thực hiện tốt chính sách đối với nghệ nhân, góp phần rất lớn vào việc bảo vệ kho tàng di sản văn hóa đặc sắc của cộng đồng các DTTS.
