Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Ngày Xuân, chiêm ngưỡng những nếp nhà sàn truyền thống của người Tày

Hồng Vân - 07:29, 05/02/2022

Đầu Xuân 2022, tiết trời ấm áp, nắng vàng nhạt tạo động lực cho chúng tôi về nơi vùng cao, xa xôi nhất huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. Trong không khí Xuân, những nếp nhà sàn truyền thống của đồng bào Tày cũng trở nên thơ mộng.

Ngôi nhà Sàn mới xây dựng ở xã Phúc Lương, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên
Ngôi nhà Sàn mới xây dựng ở xã Phúc Lương, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên

Chạy xe từ Tỉnh lộ 263 vào đến xã Phúc Lương, cứ độ vài trăm mét, chúng tôi lại trông thấy thấp thoáng bóng nhà sàn nằm dưới những chân đồi hay sau nương chè xanh ngát. Phúc Lương hiện là địa phương có số lượng nhà sàn nhiều nhất huyện (hơn 50 nhà). Trong đó, nhiều gia đình còn giữ được những nếp nhà sàn truyền thống.

Về cơ bản, nhà sàn của người Tày ở Phúc Lương được làm tương đối cao, có kết cấu chắc chắn và được chia làm ba phần: Khu vực dưới sàn là nơi dành cho gia súc gia cầm, trên sàn là đồng bào ở, trên gác là nơi bảo quản lương thực.

Được xem là “xương sống” của ngôi nhà, khung nhà với bộ vì kèo, vì cột quyết định sự vững trãi và tạo nên hình dáng của ngôi nhà sàn. Các trụ cột nhà được kê đặt vuông góc với nền đất, ở một số nơi còn kè thêm đá xung quanh nền đất nhằm tránh bị lở, nhất là ở những vùng đồi núi.

Phên và vách của ngôi nhà sàn truyền thống chủ yếu được bưng (bịt kín) bằng tre, nứa hoặc ván gỗ. Sàn nhà thường được làm bằng thân cây mai hoặc ván gỗ. Cầu thang của ngôi nhà sàn được đặt ở ngay đầu hồi bên trái hoặc bên phải và có số bậc lẻ (7,9,11), mỗi bậc tượng trưng cho một “vía” của người phụ nữ Tày.

Khi đón khách quý, chủ nhà phải xuống tận chân cầu thang chào mời, khi khách lên cầu thang chủ nhà đi sau để bảo vệ và hướng dẫn cho khách.

Mặt bằng sinh hoạt trong nhà sàn của người Tày có kết cấu phát triển theo chiều ngang, thường có bốn phần rõ rệt: Nơi tiếp khách, đặt bàn thờ, nơi ngủ và không gian bếp.

Từ đời này truyền sang đời khác, ngôi nhà sàn gắn bó với người Tày từ lúc sinh ra cho tới khi về với tổ tiên. Chính bởi vậy, dù cuộc sống có nhiều đổi thay, nhiều người ở Phúc Lương vẫn gìn giữ nguyên vẹn nếp nhà sàn.

Có 3 thế hệ đang cùng sinh sống trong ngôi nhà sàn được xây dựng từ những năm 80 của thế kỷ trước, bà Đào Thị Dung, ở xóm Thành Long, xã Phúc Lương, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên chia sẻ: Trước kia, để chuần bị đủ nguyên liệu dựng nhà: Cột, ván, sàn, cọ..., người dân phải vào rừng sâu, lên núi cao để kiếm tìm loại gỗ tốt, nhiều năm tuổi. Thời gian lo nguyên liệu có thể vài ba tháng nhưng cũng khi tới cả vài năm. Riêng phần mái, gia đình tôi đã chuẩn bị trên 5.000 tàu lá cọ để lợp, gần 10m3 gỗ dựng nhà. Công phu vậy nên ngôi nhà dù đã được dựng nhiều năm nhưng không hề mối mọt, hỏng hóc, mái cọ cũng phải trên 20 năm mới phải lợp lại.

Cách nhà bà Đào Thị Dung không xa là ngôi nhà sàn của ông Dương Công Vĩnh. Theo năm tháng, ngôi nhà sàn truyền thống với 3 gian, 2 trái vẫn đứng vững trãi trên mảnh đất của tổ tiên để lại. Với ông Vĩnh, ngôi nhà không chỉ là nơi sinh hoạt hàng ngày mà còn là nơi lưu giữ kỷ niệm, gìn giữ văn hóa và trao truyền cho thế hệ sau.

Ngôi nhà Sàn của gia đình ông Dương Công Vĩnh, xóm Thành Long, được dựng từ năm 1980
Ngôi nhà Sàn của gia đình ông Dương Công Vĩnh, xóm Thành Long, được dựng từ năm 1980

Ông Vĩnh cho hay: Ngôi nhà sàn thể hiện nếp sống, tập quán sinh hoạt của người Tày, đã in sâu trong tâm thức của chúng tôi. Với tôi, khi về già vẫn được được sống trong nhà sàn, ấm áp về Đông, mát mẻ về Hè, nhìn ra bốn bề phong quang, thoáng đãng là điều tuyệt vời nhất.

Bên cạnh những ngôi nhà còn nguyên bản như nhà bà Dung, ông Vĩnh, những năm gần đây, một số ngôi nhà sàn ở Phúc Lương đã có chút thay đổi về cấu trúc, nguyên vật liệu để phù hợp hơn với nhu cầu cũng như điều kiện sống của người dân.

Đơn cử như mái nhà lợp bằng cọ trước kia nay được thay thế bằng mái ngói, tôn. Gia súc, gia cầm cũng không còn được đồng bào nhốt dưới gầm sàn nữa. Bên cạnh đó, nhiều hộ đã xây dựng thêm nhà phụ liền kề với nhà sàn để làm bếp, nhà tắm, nhà vệ sinh tự hoại. Các cột trụ được thay thế một phần hay toàn bộ bằng cột bê tông khi nguồn nguyên vật liệu là gỗ lớn, tre, nứa, mai không còn nhiều…

Ông Tống Văn Thiện, Chủ tịch UBND xã Phúc Lương cho biết: Trải qua hàng trăm năm sinh sống, đồng bào Tày ở Phúc Lương đã tạo dựng một kho tàng văn hóa đa dạng, phong phú và lưu truyền cho tới ngày nay. Trong đó, nhà sàn của người Tày có vị trí đặc biệt quan trọng, có ý nghĩa thiêng liêng. Hiện nay, các nguyên vật liệu cần để dựng nhà sàn ngày càng khan hiếm, đắt đỏ, do vậy, người dân có xu hướng xây mới, sửa chữa nhà bằng những vật liệu đơn giản hơn. Tuy nhiên, phần lớn bà con vẫn có tâm lý gắn bó và lưu giữ nguyên vẹn hình dáng, kết cấu nhà sàn xưa. Điều này rất đáng quý và chúng tôi luôn khuyến khích nhân dân tiếp tục gìn giữ văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc mình.

Không khí đón Tết Nguyên đán năm Nhâm Dần đã được đồng bào Tày nơi đây chuẩn bị tươm tất về vật chất cùng với tinh thần. Những cành đào của núi rừng nở rộ bên nếp nhà sàn như góp phần chấm phá cho bức tranh xuân thêm rực rỡ sắc màu.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin nổi bật trang chủ
Cần bố trí cán bộ công tác dân tộc, tôn giáo riêng biệt, không lồng ghép

Cần bố trí cán bộ công tác dân tộc, tôn giáo riêng biệt, không lồng ghép

Dân tộc - Tôn giáo - Tào Đạt - 22:06, 09/09/2025
Đây là đề nghị của Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Y Vinh Tơr khi đến kiểm tra công tác vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo tại xã An Cư và Tri Tôn, tỉnh An Giang.
Thầy cô nghẹn ngào nhớ lại khoảnh khắc cơn lũ ập xuống trong đêm

Thầy cô nghẹn ngào nhớ lại khoảnh khắc cơn lũ ập xuống trong đêm

Xã hội - Vũ Mừng - 19:25, 09/09/2025
Cơn lũ ống bất ngờ đổ về trường trong đêm, trong tình huống khẩn cấp, các thầy cô giáo cùng lực lượng Công an xã, cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng, dân quân đã kịp thời sơ tán toàn bộ 301 học sinh ra khỏi khu vực nguy hiểm. Thế nhưng khoảnh khắc đầy ám ảnh đó vẫn khiến các thầy cô, các em học sinh cùng mọi người bàng hoàng.
Bộ Chính trị cho ý kiến về công tác chuẩn bị Đại hội Đảng bộ các cơ quan Đảng Trung ương

Bộ Chính trị cho ý kiến về công tác chuẩn bị Đại hội Đảng bộ các cơ quan Đảng Trung ương

Thời sự - PV - 18:50, 09/09/2025
Sáng 9/9, tại Trụ sở Trung ương Đảng, dưới sự chủ trì của Tổng Bí thư Tô Lâm, Bộ Chính trị đã làm việc với Ban Thường vụ Đảng ủy các cơ quan Đảng Trung ương để cho ý kiến vào dự thảo các văn kiện, phương án nhân sự và công tác chuẩn bị Đại hội đại biểu Đảng bộ các cơ quan Đảng Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030.
Quốc hội Việt Nam - 80 năm khẳng định vai trò xuyên suốt trong sự phát triển của đất nước

Quốc hội Việt Nam - 80 năm khẳng định vai trò xuyên suốt trong sự phát triển của đất nước

Thời sự - Hoàng Quý - 18:33, 09/09/2025
Chiều 9/9, tại Nhà Quốc hội, Đảng ủy Quốc hội phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức Hội thảo khoa học cấp quốc gia với chủ đề “Quốc hội Việt Nam - 80 năm hình thành và phát triển”. Đây là sự kiện quan trọng hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam (6/1/1946 - 6/1/2026).
Lễ hội đền Bảo Hà tôn vinh tri ân công lao các bậc tiền nhân

Lễ hội đền Bảo Hà tôn vinh tri ân công lao các bậc tiền nhân

Tôn giáo - Tín ngưỡng - Minh Nhật - 18:32, 09/09/2025
Sáng 8/9, xã Bảo Hà (tỉnh Lào Cai) tưng bừng tổ chức Lễ hội đền Bảo Hà năm 2025 để tri ân và tưởng nhớ tới Thần vệ quốc Hoàng Bảy, vị tướng đã có công dẹp giặc phương Bắc giữ yên non sông bờ cõi, mang lại cuộc sống ấm no hạnh phúc cho Nhân dân.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Quảng Ninh phát động thi đua, hướng tới thành phố trực thuộc Trung ương

Quảng Ninh phát động thi đua, hướng tới thành phố trực thuộc Trung ương

Trang địa phương - Mỹ Dung - 18:18, 09/09/2025
Ngày 9/9, Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ VI của tỉnh Quảng Ninh (2025 - 2030) khơi dậy tinh thần thi đua mới, hướng tới mục tiêu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030. Đại hội diễn ra với sự tham dự của Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân.
Lá thư tay xúc động của người phụ nữ dân tộc Dao viết trong căn nhà mới

Lá thư tay xúc động của người phụ nữ dân tộc Dao viết trong căn nhà mới

Xã hội - Thúy Hồng - 17:54, 09/09/2025
Dù không biết chữ nhưng để bày tỏ tình cảm, lòng biết ơn đối với chính quyền, các nhà hảo tâm và bộ đội biên phòng đã giúp gia đình có ngôi nhà mới khang trang thay thế ngôi nhà tạm dột nát, bà Phùng Tả Mẩy ở Lai Châu đã nhờ con dâu viết một lá thư tay để gửi cho các đơn vị, tổ chức.
Trao 200 suất học bổng cho học sinh khu vực biên giới biển TP. Cần Thơ

Trao 200 suất học bổng cho học sinh khu vực biên giới biển TP. Cần Thơ

Tin tức - Văn Long - Minh Triết - 17:48, 09/09/2025
Trong 2 ngày 8 - 9/9, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng TP. Cần Thơ phối hợp với Hội Khuyến học TP. Cần Thơ tổ chức Lễ trao học bổng thực hiện chương trình “Nâng bước em tới trường” năm 2025 cho các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn khu vực biên giới biển của thành phố.
Xây trường nội trú liên cấp: Thắp sáng tương lai cho học sinh vùng biên

Xây trường nội trú liên cấp: Thắp sáng tương lai cho học sinh vùng biên

Giáo dục - Minh Anh - 17:42, 09/09/2025
Ngày 18/7/2025, Bộ Chính trị ban hành Thông báo kết luận số 81-TB/TW về chủ trương xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học và trung học cơ sở tại 248 xã biên giới đất liền. Hiện nay, các địa phương đã và đang tiến hành các bước để cụ thể hóa chủ trương này. Khi các trường học được xây dựng không chỉ giải quyết bài toán về thiếu cơ sở vật chất mà còn mở rộng cơ hội học tập cho nhiều học sinh nội trú.
Gia Lai tăng cường công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp

Gia Lai tăng cường công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp

Trang địa phương - T.Nhân - H.Trường - 16:51, 09/09/2025
UBND tỉnh Gia Lai đã có văn bản yêu cầu, các địa phương tăng cường công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) đợt cao điểm, chuẩn bị làm việc với Đoàn Thanh tra Ủy ban châu Âu (lần thứ 5).