Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nhà sàn đá độc đáo của người Tày nơi biên cương

PV - 15:10, 12/08/2021

Đến miền biên cương Cao Bằng, dễ dàng bắt gặp nhiều ngôi nhà sàn bằng đá của người Tày. Đây chính là điểm nổi bật và khác biệt so với những ngôi nhà sàn của đồng bào dân tộc ở vùng, miền khác trong cả nước. Trải qua sự thăng trầm của lịch sử và thời gian, những ngôi nhà sàn đá vẫn trường tồn, vững chãi, chở che cho những cư dân hiền lành, chất phác nơi miền biên cương.

Nhà cộng đồng của dân làng Khuổi Ky là nhà sàn bằng đá, đã được đưa vào làm dịch vụ homestay của làng. Ảnh: Thanh Thuận
Nhà cộng đồng của dân làng Khuổi Ky là nhà sàn bằng đá, đã được đưa vào làm dịch vụ homestay của làng. Ảnh: Thanh Thuận

Phong tục linh thiêng nơi biên cương Cao Bằng

Cao Bằng là tỉnh miền núi, biên giới, địa hình là cao nguyên đá vôi xen lẫn núi đất, nhiều núi non trùng điệp, nên từ xa xưa, người Tày ở đây đã coi đá là khởi nguồn của sự sống, là trung tâm của vũ trụ. Họ tin có thần trú ngụ trong đá. Người Tày quan niệm: Con người sống cùng với thế giới hiện hữu còn có một thế giới vô hình, ở đó, có các thần linh khắp mọi nơi dõi theo và phù trợ cho thế giới của người sống. Do đó, ngoài thờ các vị thần như thổ công, thần cây, thần sông..., người Tày còn thờ thần đá.

Trong những ngôi nhà của nhiều gia đình người Tày, thần đá được thờ cúng như một vị thần và có ý nghĩa đặc biệt trong đời sống sinh hoạt của họ. Khi người nhà bị ốm, trẻ con giật mình quấy khóc hoặc khóc về đêm..., bà con cho rằng, vía họ quá nhẹ nên nhờ thần đá giữ hộ. Đá vững vàng trong mưa gió không suy chuyển nên hồn vía dựa vào đá sẽ vững vàng.

Có thể thấy, đá hiện diện khắp nơi trong cuộc sống, sinh hoạt hằng ngày của người Tày. Đó là những hàng rào đá được xếp rất khéo léo, chắc chắn trên các con đường dẫn vào làng, ngõ xóm, phía trước nhiều ngôi nhà, ngoài ruộng nương. Người ta còn dùng đá làm các vật dụng như ang chứa nước, cối xay, cối giã gạo, bếp... và dùng để bao quanh các ngôi mộ. Trong tâm thức của người Tày, đá gắn bó với con người từ lúc sinh ra cho đến lúc mất đi.

Theo bà Hoàng Thị Liễu, dân tộc Tày, ở xã Cô Ngân, huyện Hạ Lang, tỉnh Cao Bằng, thần đá còn giúp con người che chở những khắc nghiệt của thiên nhiên. Thờ thần đá hộ mệnh và giữ rừng thiêng thì được thần và rừng bảo vệ. Những khi trời mưa như trút, nước đổ ầm ào nhưng lúa, ngô trên nương rẫy không bị trôi vì bên trên có rừng ngăn nước, có hàng rào đá giữ đất... Bởi thế, những bức tường đá vẫn vững chắc tồn tại qua thời gian.

Việc thờ cúng thần đá của người Tày khá đơn giản, có thể chỉ là một mâm cúng gồm rượu, gà hoặc vịt, tiền âm phủ, thậm chí, chỉ cần một vài nhánh hương trầm cũng được. Vào các ngày rằm và mùng 1 hằng tháng hay ngày trọng đại của gia đình, “thần đá” được quan tâm đặc biệt. Đây là dịp người dân tỏ lòng thành kính và biết ơn với vị thần đá mà họ tôn sùng. Trải qua quá trình phát triển của đời sống xã hội, niềm tin vào vai trò giữ yên cửa nhà của thần đá, đá như một linh hồn sống, mãi mãi gắn bó với con người đã trở thành tín ngưỡng thờ cúng của người Tày, chứa đựng trong đó nhiều yếu tố văn hóa đặc sắc của cộng đồng dân tộc.

Độc đáo nhà sàn đá miền sơn cước

Rong ruổi nhiều nơi ở Cao Bằng, có thể bắt gặp nhiều ngôi nhà được xây dựng bằng đá, dù đã nhuốm màu thời gian vẫn trường tồn vững chãi. Có ngôi nhà được xây bằng đá đã hơn 100 tuổi. Lịch sử còn ghi, vào những năm cuối thế kỷ XVI, khi nhà Mạc lên vùng đất Cao Bằng xây dựng thành quách để bảo vệ biên cương, những ngôi nhà sàn bằng đá đã được dựng lên dành riêng cho những bậc quyền quý. Cứ thế, những đời sau đều giữ việc dựng nhà sàn đá của cha ông.

Theo chân Thượng tá Mê Văn Đạt, cán bộ Biên phòng tăng cường giữ chức danh Bí thư Đảng ủy xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng tôi được biết đến một ngôi làng của người Tày, đẹp như tranh vẽ, cách thác Bản Giốc chỉ hơn 1km. Đó là ngôi làng Khuổi Ky ở xã Đàm Thủy. Điểm đặc biệt là tất cả những ngôi nhà sàn trong làng đều được làm bằng đá. Khi chúng tôi đến nơi đã là chiều muộn, khói bếp từ những ngôi nhà sàn đá bay ra, bảng lảng bên sườn núi, khiến bản làng trở nên cổ kính, nhuốm màu huyền thoại miền biên viễn.

Làng Khuổi Ky trải rộng trên diện tích khoảng 1ha, với 14 nóc nhà sàn đá, lưng tựa vào núi, mặt hướng về dòng suối Khuổi Ky quanh năm róc rách tiếng suối chảy. Có thể thấy, nhà sàn ở làng Khuổi Ky được tạo tác khá đẹp mắt với tường và cầu thang dẫn lên nhà sàn được làm bằng đá rất chắc chắn. Ngôi nhà thường cao từ 7 đến 8m. Nhà sàn có 2 mái, được lợp ngói âm dương, cột nhà được tạo nên từ các khối gỗ lim, bên dưới là các phiến đá được đẽo tròn kê chân cột. Bên trong nhà, được chia thành các ngăn tương ứng với không gian sinh hoạt của gia đình như gian bếp lửa, gian thờ cúng tổ tiên, phòng ngủ cho các thành viên trong gia đình. Bên dưới sàn có độ cao khoảng 2m là nơi để nông cụ. Trước cửa hoặc bên hiên nhà có sàn phơi ngô, thóc...

Chúng tôi dừng chân tại nhà cụ Nông Văn Tâm (72 tuổi) khi cụ đang treo những bó lúa nếp tròn mẩy lên cái sào dài trước hiên nhà. Cụ Tâm cho biết: “Để hoàn thành một ngôi nhà sàn bằng đá phải mất từ 2-3 năm. Sau khi đã chọn được vị trí làm nhà, người thợ sẽ đo, đếm vị trí xếp từng viên đá. Trước đây, người thợ thường dùng vôi đã tôi hòa với nước và mật mía, cát để làm vật liệu dính các viên đá với nhau. Vì những viên đá có kích thước, trọng lượng khác nhau nên việc xếp những hòn đá thành tường khi xây nhà vô cùng khó khăn. Khó khăn nhất trong việc xếp đá là làm sao để độ dày hai bên của một bức tường phải thật cân đối, vuông vức. Chỉ cần lệch một chút sẽ phải gỡ đi xếp lại từ đầu. Để xếp được một bức tường bằng đá khi làm nhà, người thợ phải mất vài tháng”.

Anh Nông Văn Thơ, chủ homestay Quang Thuận chia sẻ: “Ngôi nhà sàn đá của tôi được xây dựng hơn 50 năm. Khi xã Đàm Thủy có chủ trương phát triển du lịch cộng đồng, làng Khuổi Ky được chọn làm điểm, gia đình tôi đã vay vốn, tu sửa ngôi nhà, mua sắm thêm các vật dụng để phục vụ lưu trú, ăn nghỉ cho du khách khi có dịp đến tham quan thác Bản Giốc. Rất nhiều du khách đến đây thăm phong cảnh, lưu trú đã rất thích thú khi được nghỉ trong ngôi nhà sàn bằng đá truyền thống này”.

Đến nay, dù trải qua nhiều biến cố của lịch sử và thời gian, những ngôi nhà sàn đá vẫn trường tồn vững chãi, trở thành biểu tượng văn hóa của người Tày, ẩn chứa những phong tục tập quán truyền thống được hun đúc qua nhiều thế hệ của đồng bào Tày gắn bó, dựng xây biên giới.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Chuyện về món bánh dày của đồng bào Mông ở Cổng trời Mường Lống

Chuyện về món bánh dày của đồng bào Mông ở Cổng trời Mường Lống

Bánh dày của đồng bào Mông ở Mường Lống (xã Mường Lống, tỉnh Nghệ An) đi ra từ truyền thuyết. Và cho đến hôm nay, bánh dày vẫn luôn hiện diện hằng ngày trong đời sống và văn hóa truyền thống của đồng bào ở vùng đất được ví là Cổng trời Mường Lống.
Tin nổi bật trang chủ
Ngôi nhà "độc lạ và đặc biệt" ở đất lửa Quảng Trị

Ngôi nhà "độc lạ và đặc biệt" ở đất lửa Quảng Trị

Trên vùng đất lửa Quảng Trị, nơi từng gánh chịu hơn 7 triệu tấn bom đạn trong chiến tranh, có một ngôi nhà đặc biệt mang tên Nhà Bom. Điều đặc biệt trong ngôi nhà này theo lời chủ nhân của căn nhà là, từng vỏ bom, đầu đạn dựng nên ngôi nhà ẩn chứa lời thì thầm nhân văn về lòng yêu chuộng hòa bình, bởi trong có những quả bom rơi xuống đất mà không nổ, vì bên trong ruột chỉ toàn giấy vụn, cát, vải và rác.
Lan toả bản sắc, củng cố sức mạnh đại đoàn kết các dân tộc, tôn giáo

Lan toả bản sắc, củng cố sức mạnh đại đoàn kết các dân tộc, tôn giáo

Thời sự - Hồng Phúc - 1 giờ trước
Với trách nhiệm chính trị, Bộ Dân tộc và Tôn giáo đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao trong khuôn khổ Triển lãm Quốc gia “80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”. Bộ Dân tộc và Tôn giáo vinh dự được nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ cho tập thể có thành tích xuất sắc.
Đảng ủy Bộ Dân tộc và Tôn giáo: Tham gia Hội nghị toàn quốc quán triệt triển khai thực hiện các Nghị quyết của Bộ Chính trị

Đảng ủy Bộ Dân tộc và Tôn giáo: Tham gia Hội nghị toàn quốc quán triệt triển khai thực hiện các Nghị quyết của Bộ Chính trị

Thời sự - Minh Thu - 1 giờ trước
Sáng 16/9, tại Nhà Quốc hội, Bộ Chính trị, Ban Bí thư tổ chức Hội nghị toàn quốc (trực tiếp kết hợp trực tuyến) quán triệt, triển khai thực hiện 4 Nghị quyết của Bộ Chính trị.
Đột kích quán Bar ở Buôn Ma Thuột, phát hiện nhiều người dương tính với ma túy

Đột kích quán Bar ở Buôn Ma Thuột, phát hiện nhiều người dương tính với ma túy

Pháp luật - Hoàng Thùy - 1 giờ trước
Sáng 16/9, Phòng Cảnh sát Điều tra tội phạm về ma túy Công an tỉnh Đắk Lắk cho biết, vừa đột kích 1 quán Bar trên địa bàn phường Buôn Ma Thuột, phát hiện nhiều người dường tính với chất ma túy, bắt giữ 1 đối tượng chuyên tuồn ma túy vào các quán Bar bán cho khách.
Phát huy vai trò quản lý Nhà nước về dân tộc, tôn giáo ở mô hình chính quyền 2 cấp

Phát huy vai trò quản lý Nhà nước về dân tộc, tôn giáo ở mô hình chính quyền 2 cấp

Dân tộc - Tôn giáo - Phương Ly - 1 giờ trước
Làm việc tại tỉnh Lai Châu, Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Nguyễn Hải Trung đề nghị, các cấp, ngành, nhất là Sở Dân tộc và Tôn giáo - cơ quan quản lý Nhà nước về lĩnh vực công tác dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo phải chủ động nắm chắc tình hình, xây dựng kế hoạch tập huấn, hướng dẫn cấp xã về chuyên môn nghiệp vụ, góp phần thực hiện thắng lợi chủ trương của Đảng, Nhà nước về mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Gia Lai nỗ lực bao phủ bảo hiểm y tế học sinh, sinh viên

Gia Lai nỗ lực bao phủ bảo hiểm y tế học sinh, sinh viên

Sức khỏe - Ngọc Thu - 3 giờ trước
Năm học 2024 - 2025, tỷ lệ học sinh tham gia Bảo hiểm y tế trên địa bàn tỉnh Gia Lai chưa cao, không đồng đều. Xác định thực hiện BHYT học sinh, sinh viên là nhiệm vụ quan trọng nhằm bảo đảm an sinh và tạo nền tảng cho giáo dục bền vững, tỉnh Gia Lai đang triển khai nhiều giải pháp, trong đó, quyết tâm đạt 100% học sinh, sinh viên tham gia BHYT.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Tìm lại vẻ đẹp Trung thu xưa tại miền Tây sông nước

Tìm lại vẻ đẹp Trung thu xưa tại miền Tây sông nước

Phóng sự - Tào Đạt - Duy Tân - 3 giờ trước
Trong khi có nhiều cách đón Trung thu hiện đại, một số gia đình trẻ miền Tây Nam Bộ lại chọn dành nhiều ngày để tái hiện mùa trăng xưa, để gợi nhớ những ký ức đẹp.
Đà Nẵng đã mở lại tuyến tham quan, dã ngoại tại bán đảo Sơn Trà

Đà Nẵng đã mở lại tuyến tham quan, dã ngoại tại bán đảo Sơn Trà

Du lịch - Minh Nhật - 4 giờ trước
Từ ngày 16/9, tuyến tham quan bán đảo Sơn Trà mở cửa trở lại, giúp du khách khám phá vẻ đẹp thiên nhiên và thúc đẩy du lịch sinh thái bền vững tại Đà Nẵng.
Chuyện về món bánh dày của đồng bào Mông ở Cổng trời Mường Lống

Chuyện về món bánh dày của đồng bào Mông ở Cổng trời Mường Lống

Sắc màu 54 - Phạm Tiến - 4 giờ trước
Bánh dày của đồng bào Mông ở Mường Lống (xã Mường Lống, tỉnh Nghệ An) đi ra từ truyền thuyết. Và cho đến hôm nay, bánh dày vẫn luôn hiện diện hằng ngày trong đời sống và văn hóa truyền thống của đồng bào ở vùng đất được ví là Cổng trời Mường Lống.
Sóng sánh sắc tơ tằm

Sóng sánh sắc tơ tằm

Phóng sự - Tiêu Dao – Bảo Anh - 4 giờ trước
Không chỉ có những danh trà, xứ B’lao xưa còn nổi tiếng với tơ lụa, trở thành nơi sản xuất và cung cấp những thước lụa chất lượng với sản lượng hàng đầu Việt Nam. Từ những thăng trầm, lụa tơ tằm đã định một chỗ đứng trên thị trường lụa Việt Nam và thế giới.
Gia Lai: Phổ biến, triển khai các quy định pháp luật về tội mua bán người

Gia Lai: Phổ biến, triển khai các quy định pháp luật về tội mua bán người

Tin tức - Ngọc Thu - 4 giờ trước
Ngày 15/9, tại phường Pleiku, Bộ Tư pháp chủ trì, phối hợp với Sở Tư pháp tỉnh Gia Lai tổ chức hội nghị phổ biến, triển khai các quy định pháp luật về tội mua bán người.