Lễ "khai bươn" của người Tày

Lễ khai bươn là nghễ thức đầu tiên trong chu kì vòng đời của con người nên được bà con người Tày chuẩn bị rất chu đáo, công phu. Theo phong tục, ngày đầy tháng của con cháu, gia đình nào cũng phải mời thầy Tào đến làm lễ và đặt tên cho cháu bé. Thầy Tào (thầy cúng) là người am hiểu văn hóa, phong tục tập quán địa phương; học rộng, biết nhiều, là người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số.

Lễ khai bươn bắt đầu sau khi thầy đặt tên cho đứa bé. Đây là tên do thầy Tào đặt dựa vào ngày, tháng, năm sinh, giờ sinh để đứa bé không chỉ có cái tên phù hợp mà còn sẽ mang lại nhiều may mắn trong suốt cuộc đời. Tên này thường chỉ dùng khi tiến các nghi thức cúng tổ tiên, còn tên gọi hàng ngày (tên khai sinh) là do ông bà, bố mẹ đứa trẻ lựa chọn. Tuy nhiên, không ít gia đình lấy luôn tên thầy Tào đặt làm tên khai sinh cho đứa bé với kỳ vọng đứa bé sẽ được khỏe mạnh, hay ăn chóng lớn.

Sau nghi lễ đặt tên, là nghi lễ khai bươn. Bà ngoại sẽ ẵm cháu bé vào nôi (võng) và cất lời ru “ứ nọng nòn, nòn đắc, nòn đí” (cháu hãy ngủ cho say, cho sâu giấc) với mong muốn đứa bé sẽ ăn no, ngủ kỹ. Tiếp đến một người có uy tín, học rộng, thông minh sẽ được gia đình lựa chọn để địu cháu ra đường, mang theo sách vở để tượng trưng cháu đi học chữ và sau này đứa trẻ cũng học giỏi, thành đạt như người này. Đồng thời, lúc này thầy Tào ra ngoài đường, ngõ đi vào nhà chuẩn bị đồ lễ, thắp hương làm lễ “khai bươn” cho bé mới đầy tháng tuổi và trao ấn bùa may mắn, ban áo phúc có những dòng chữ nôm dấu đỏ cho những đứa cháu còn nhỏ tuổi trong gia đình.