Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Dòng chảy từ những điệu múa dân gian ở xứ Tuyên

Giang Lam - 17:39, 03/04/2022

Múa dân gian dân tộc có lịch sử hình thành lâu đời và có sức sống bền vững với thời gian. Những điệu múa truyền thống qua bao thế hệ truyền nối, được coi là cội nguồn của nghệ thuật múa, là chất liệu quý giá và trở thành nguồn cảm hứng vô tận đối với các nghệ sĩ, biên đạo múa chuyên nghiệp.

Điệu múa “Cầu mùa” của người Cao Lan, xã Thành Long (huyện Hàm Yên).
Điệu múa “Cầu mùa” của người Cao Lan, xã Thành Long (huyện Hàm Yên).

Sức sống của nghệ thuật múa dân gian

Nếu ai đã từng đến với mảnh đất xứ Tuyên, nơi có những dải núi non hùng vĩ sẽ không thể quên những điệu múa cấp sắc, múa bắt ba ba, múa trống…của người Dao hay múa xúc tép, múa tang sành, múa cờ, múa chim gâu của người Cao Lan. Rồi đến với những trải nghiệm thú vị cùng các cô gái Tày trong điệu múa múa bát, múa giã cốm "Kén Loỏng". Và mải miết theo người Mông hòa vào điệu múa khèn, múa ô, múa đánh cù… Những vũ điệu ấy như ngọn lửa diệu kỳ kết nối cộng đồng, có sức lôi cuốn mạnh mẽ, bởi trong đó chứa đựng nhiều giá trị nhân văn, nhiều khát vọng to lớn của từng tộc người.

Ông Lâm Văn Minh, thôn 15, xã Kim Phú, TP Tuyên Quang là một người am hiểu văn hóa Cao Lan cho biết, xuất phát từ nhu cầu ban đầu là giải trí sau thời gian lao động, các động tác hình thể dần được cách điệu và nghệ thuật hóa, trở nên bài bản và hàm chứa những giá trị tinh thần của người sáng tạo. Các điệu múa của người Cao Lan tồn tại trong cộng đồng một cách tự nhiên, vốn có như một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần.

Điều đặc biệt ở mỗi điệu múa sẽ có truyền thuyết, câu chuyện hay tượng trưng ý nghĩa đặc biệt. Ví dụ như trong nghi lễ cầu của người Cao Lan, có tới 9 điệu múa. Mỗi điệu múa lại tái hiện một cử chỉ, ngoại hình thánh thần, có điệu múa miêu tả lại sinh hoạt hàng ngày của người dân, có điệu múa thể hiện niềm vui đón chào các vị thần cùng những ước nguyện... Hay như ở người Dao, trong ngày lễ cấp sắc, nhiều điệu múa cổ truyền dân gian được trình diễn. Với nhiều chủ đề khác nhau về lịch sử, cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, được hình tượng hóa bằng các động tác nhảy múa kết hợp với ca hát để Bàn Vương và tổ tiên dòng họ xem, như diễn tả về việc làm nương, tra hạt, làm nhà... Các điệu múa có thể kéo dài hàng giờ, được cả làng đến xem đông vui như ngày hội.

Rộn ràng điệu múa xúc tép của người Cao Lan
Rộn ràng điệu múa xúc tép của người Cao Lan

Đồng bào Dao, Cao Lan, Tày hay Mông đều gửi gắm khát vọng, mong cầu riêng, đồng thời gắn kết tình làng nghĩa xóm qua những điệu múa. Người Tày ở Lâm Bình thường có điệu múa bát, khá thú vị, lôi cuốn nhiều du khách. Điệu múa bát nhằm mô phỏng hoạt động ươm tơ, dệt vải của đồng bào Tày từ xa xưa. Khi múa, các chị em phải đảo đều tay để cho những sợi tơ cuốn vào chiếc đũa. Động tác cứ như vậy lặp đi lặp lại nhiều lần một cách nhịp nhàng, uyển chuyển.

Vào dịp lễ Tết, người Mông không thể thiếu được những điệu múa khèn (tang quây). Đây là một loại hình nghệ thuật độc đáo, qua đó,  Mông gửi gắm và thể hiện tiếng lòng của mình với bạn bè, với cộng đồng, với thiên nhiên, núi rừng và thể hiện giá trị văn hóa, làm nên bản sắc độc đáo riêng của người Mông.

Các bài biểu diễn múa khèn bao giờ cũng có nội dung vui nhộn, mang ý nghĩa chúc tụng và mời bạn bè cùng tụ họp, vui chơi. Những chàng trai múa khèn với những bước nhún, bước đảo, bước quay hoặc vừa ôm khèn, vừa lăn mình trên đất tạo nên vũ đạo rất đẹp. Ông Chẩn Tờ Mậu, thôn Ngòi Nghìn, xã Đạo Viên, huyện Yên Sơn chia sẻ, điệu múa thực hiện khá nhiều kiểu cách, chi tiết cầu kỳ. Người thổi được khèn và biết múa khèn thường đã trải qua một quá trình lao động nghệ thuật bền bỉ, công phu, kiên trì. Bởi khi vừa thổi vừa múa đòi hỏi phải sử dụng nhiều động tác vô cùng nhuần nhuyễn.

Mạch nguồn chảy mãi…

Đồng bào Cao Lan múa chim gâu trong Lễ hội Cầu mùa
Đồng bào Cao Lan múa chim gâu trong Lễ hội Cầu mùa

Tuyên Quang có 22 dân tộc anh em cùng sinh sống, có bản sắc văn hóa đậm đà, phong phú, đa dạng, đã hình thành và phát triển rất lâu đời, một kho tàng múa dân gian. Những điệu múa dân gian của đồng bào dân tộc thiểu số là một trong những tài sản văn hóa giàu giá trị, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống cộng đồng người miền núi. 

Đối với các nghệ sĩ, biên đạo múa, thì múa dân gian dân tộc từ lâu đã trở thành đề tài, nguồn cảm hứng sáng tạo cho các tác phẩm nghệ thuật trên sân khấu chuyên nghiệp. Trong đó phải kể đến các biên đạo múa Đoàn Nghệ thuật dân tộc tỉnh như: Nghệ sĩ Ưu tú (NSƯT) Lê Cường, NSƯT Thanh Hương, NSƯT Trường Giang… Những nghệ sĩ đã tiếp sức cho múa dân gian dân tộc được phát huy trọn vẹn và thăng hoa với những tác phẩm múa chuyên nghiệp giàu tính nghệ thuật.

NSƯT Lê Cường cho biết, múa dân tộc mang nét thô sơ, nhưng gần gũi, dễ “cảm” đối với đồng bào miền núi. Để phát huy thế mạnh đó, phong cách biên đạo múa luôn có sự kết hợp hài hòa giữa hai yếu tố dân gian và đương đại, trong đó yếu tố đương đại chiếm khoảng 30% tổng thể tác phẩm. Múa đương đại được coi là “gia vị” giúp múa dân gian dân tộc trở nên sống động hơn và mang hơi thở cuộc sống. Đặc biệt là khi được kết hợp thêm cốt truyện, chủ đề hoặc tính thời sự, sẽ hình thành nên những tác phẩm múa chuyên nghiệp, mang giá trị về nội dung và giàu tính thẩm mỹ về hình thức biểu diễn.

Những năm gần đây, các nhà biên đạo, đạo diễn, âm nhạc chuyên nghiệp và không chuyên của tỉnh đã cố gắng khai thác sưu tầm vốn văn hóa dân gian, tuyển lựa các chất liệu đưa vào xây dựng chương trình biểu diễn phục vụ Nhân dân. Mỗi dân tộc được khai thác đều có màu sắc và tiếng nói riêng.

Đến nay, Đoàn Nghệ thuật dân tộc tỉnh Tuyên Quang đã có nhiều tiết mục sưu tầm khai thác từ chất liệu dân tộc, được nâng cao và đã đưa vào tiết mục tham gia Hội diễn trong khu vực và toàn quốc, dành được nhiều giải cao như: “Múa nguồn cội”, “Ngẫu hứng triền non” của biên đạo Nghệ sỹ Nhân dân Văn Quang đoạt được Huy chương Vàng toàn quốc năm 2008; tiết mục múa “Nhịp điệu tang sành” của biên đạo NSƯT Thành Nam, Lê Cường đoạt Huy chương Vàng toàn quốc năm 2015, Huy chương Bạc múa quốc tế 2017; Tác phẩm “Gọi mùa về”, “Linh thiêng hồn lửa” đạt giải C tại Hội thi múa dân tộc toàn quốc năm 2010…

Tiết mục múa "Những cô gái Pà Thẻn" của biên đạo múa, NSƯT Thanh Hương.
Tiết mục múa "Những cô gái Pà Thẻn" của biên đạo múa, NSƯT Thanh Hương.

NSƯT Thanh Hương được công chúng biết đến với vai trò là một biên đạo múa tài năng. Chị cho biết, các điệu múa dân gian của đồng bào DTTS được hình thành lâu đời. Mỗi điệu múa mang vẻ đẹp riêng, phản ảnh đời sống sinh hoạt, nét đẹp văn hóa đậ đà bản sắc của từng dân tộc. Một tác phẩm chị biên đạo là sự kết hợp hài hòa giữa văn hóa nguyên bản và ngôn ngữ nghệ thuật, cách điệu đảm bảo tính thời đại.

Bằng sức sáng tạo của mình, các tác phẩm của chị giành được nhiều giải thưởng có giá trị. Điển hình như: tác phẩm “Nơi thượng nguồn” giải Bạc tại Liên hoan múa chuyên nghiệp bốn nước Châu Á năm 2013; tác phẩm “Những cô gái quê tôi” đoạt giải C tại Hội diễn múa chuyên nghiệp toàn quốc năm 2011...

Múa dân gian các dân tộc vốn được coi là nền tảng của nghệ thuật múa nước nhà. Thế nên, những người biên đạo xứ Tuyên nặng lòng với văn hóa cội nguồn dân tộc luôn biết cách để đưa các điệu múa truyền thống ấy đi lên cùng với nghệ thuật múa đương đại. Chất cổ điển được các nghệ sĩ khéo léo đan xen vào yếu tố hiện đại để tạo tính hợp thời, vừa gìn giữ, vừa phát triển, giúp các điệu múa dân gian các dân tộc luôn có sức sống bền vững trong dòng chảy nghệ thuật thời hiện đại.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Thành phố mưa bay

Thành phố mưa bay

Đà Lạt mưa bay. Ngọn gió len lén qua những góc phố. Không gian trầm mặc, sang trọng. Những bước chân nhàn du không ríu vào nhau. Chiều nay tôi trở về Đà Lạt, chọn quán cà phê tĩnh lặng để ngắm thành phố trong mưa, tìm bước chân quen ngang phố, để được ngồi lặng lẽ giữa không gian lặng lẽ bên tiếng tí tách cà phê rơi.
Tin nổi bật trang chủ
Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh sẽ trả lời chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực công tác dân tộc

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh sẽ trả lời chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực công tác dân tộc

Trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn (từ ngày 6 - 8/6), tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh sẽ trả lời chất vấn nhóm vấn để thuộc lĩnh vực công tác dân tộc.
Kỳ vọng buổi trả lời chất vấn của Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT sẽ làm sáng tỏ nhiều nội dung liên quan đến công tác dân tộc, chính sách dân tộc

Kỳ vọng buổi trả lời chất vấn của Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT sẽ làm sáng tỏ nhiều nội dung liên quan đến công tác dân tộc, chính sách dân tộc

Chính sách dân tộc - Nhóm PV - 5 giờ trước
Chiều nay (6/6/2023), Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh trả lời chất vấn trước Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV. Trọng tâm nội dung chất vấn xoay quanh việc thực hiện Nghị quyết 88 của Quốc hội về triển khai Đề án Tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 cũng như việc triển khai thực hiện Chương trình MTQG 1719... Báo Dân tộc và Phát triển lược ghi một số ý kiến của đại diện các Ban Dân tộc địa phương trước phiên trả lời chất vấn của Bộ trưởng.
Lồng ghép nguồn vốn để giảm nghèo bền vững vùng đồng bào DTTS và miền núi

Lồng ghép nguồn vốn để giảm nghèo bền vững vùng đồng bào DTTS và miền núi

Chính sách dân tộc - Ngọc Diệp - 6 giờ trước
Để triển khai thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, các địa phương trong cả nước đã tăng cường lồng ghép các nguồn lực để thực hiện hiệu quả các chương trình, giúp người dân nhanh chóng thụ hưởng chính sách, góp phần giảm nghèo nhanh và bền vững vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Lào Cai thu giữ hơn 3 tấn thực phẩm bẩn không rõ nguồn gốc

Lào Cai thu giữ hơn 3 tấn thực phẩm bẩn không rõ nguồn gốc

Pháp luật - Trọng Bảo - 6 giờ trước
Thông tin từ Công an huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai cho biết, đơn vị vừa thu giữ lô hàng thực phẩm bẩn không rõ nguồn gốc tại địa bàn xã Quang Kim, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai với tổng khối lượng trên 3 tấn.
Ban Dân tộc tỉnh Thừa Thiên Huế: Kiểm tra tiến độ thực hiện Chương trình MTQG 1719

Ban Dân tộc tỉnh Thừa Thiên Huế: Kiểm tra tiến độ thực hiện Chương trình MTQG 1719

Chính sách dân tộc - Mạnh Cường - 8 giờ trước
Đoàn công tác Ban Dân tộc tỉnh Thừa Thiên Huế đã đi kiểm tra tình hình triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719) tại hai huyện Nam Đông, A Lưới. Ông Lê Xuân Hải - Phó Trưởng Ban Dân tộc tỉnh làm Trưởng đoàn.
Tiết giảm điện do nắng nóng - du lịch Quảng Ninh thêm chật vật

Tiết giảm điện do nắng nóng - du lịch Quảng Ninh thêm chật vật

Tin tức - Mỹ Dung - 8 giờ trước
Bước vào đợt cao điểm nắng nóng, nhu cầu sử dụng điện tăng cao khiến cho hệ thống truyền tải điện bị quá tải và phải cắt điện luân phiên tại các địa phương. Trong những ngày đầu tháng 6, nhiều người dân, đặc biệt là hoạt động kinh doanh về du lịch khá chật vật khi liên tục rơi vào tình trạng bị mất điện thường xuyên, liên tục.
Nóng tình trạng tranh chấp nguồn nước do hạn hán kéo dài

Nóng tình trạng tranh chấp nguồn nước do hạn hán kéo dài

Thời gian gần đây, trên địa bàn tỉnh Lào Cai không có mưa khiến cho mực nước tại các sông suối, ao hồ cạn kiệt. Khan hiếm nguồn nước dẫn đến việc liên tiếp xảy ra các vụ mâu thuẫn, tranh chấp nguồn nước giữa người dân với người dân, giữa người dân với công ty cấp nước…
Nóng tình trạng tranh chấp nguồn nước do hạn hán kéo dài

Nóng tình trạng tranh chấp nguồn nước do hạn hán kéo dài

Media - Trọng Bảo - 8 giờ trước
Thời gian gần đây, trên địa bàn tỉnh Lào Cai không có mưa khiến cho mực nước tại các sông suối, ao hồ cạn kiệt. Khan hiếm nguồn nước dẫn đến việc liên tiếp xảy ra các vụ mâu thuẫn, tranh chấp nguồn nước giữa người dân với người dân, giữa người dân với công ty cấp nước…
Thành phố mưa bay

Thành phố mưa bay

Sắc màu 54 - PV - 8 giờ trước
Đà Lạt mưa bay. Ngọn gió len lén qua những góc phố. Không gian trầm mặc, sang trọng. Những bước chân nhàn du không ríu vào nhau. Chiều nay tôi trở về Đà Lạt, chọn quán cà phê tĩnh lặng để ngắm thành phố trong mưa, tìm bước chân quen ngang phố, để được ngồi lặng lẽ giữa không gian lặng lẽ bên tiếng tí tách cà phê rơi.
Bộ Y tế thông tin về thuốc điều trị bệnh tay chân miệng

Bộ Y tế thông tin về thuốc điều trị bệnh tay chân miệng

Sức khỏe - PV - 8 giờ trước
Vừa qua, Cục Quản lý dược, Bộ Y tế cho biết đã nhận được công văn của Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh về việc hỗ trợ cung ứng thuốc điều trị bệnh tay chân miệng (Immunoglobulin, Phenobarbital) khi tình hình diễn biến phức tạp.
Hát ru của người Tày xã Giáo Hiệu được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Hát ru của người Tày xã Giáo Hiệu được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Sắc màu 54 - L.Minh - 9 giờ trước
Quyết định số 1400/QĐ-BVHTTDL của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành ngày 1/6/2023 đã đưa Nghệ thuật trình diễn dân gian Hát ru của người Tày xã Giáo Hiệu, huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Bí thư Huyện ủy Bố Trạch (Quảng Bình) Lê Công Toán: Tôi rất quan tâm đến nội dung trả lời chất vấn của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh

Bí thư Huyện ủy Bố Trạch (Quảng Bình) Lê Công Toán: Tôi rất quan tâm đến nội dung trả lời chất vấn của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh

Sự kiện - Bình luận - Khánh Ngân - 9 giờ trước
Chiều nay, ngày 6/6, tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh sẽ có buổi trả lời chất vấn trước Quốc hội và cử tri cả nước về lĩnh vực công tác dân tộc. Là huyện có đông đồng bào DTTS sinh sống và cũng được thụ hưởng nhiều chương trình, chính sách dân tộc, chúng tôi rất quan tâm đến nội dung trả lời chất vấn của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc.