Trong xu thế đời sống hiện đại, các sản phẩm làm ra từ công nghiệp được sử dụng nhiều trong sinh hoạt, lao động, sản xuất. Nhưng đối với bà con đồng bào dân tộc Mạ (xã Đồng Nai Thượng, huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng) được bao bọc bởi những cánh rừng già, thuộc Vườn Quốc gia Cát Tiên vẫn còn lưu giữ được nghề rèn và nghề dệt thổ cẩm truyền thống cho đến ngày hôm nay.
Vùng đồng bào DTTS tỉnh Phú Yên tập trung ở 3 huyện miền núi Đồng Xuân, Sông Hinh và Sơn Hòa. Đây là địa bàn cư trú lâu đời của các dân tộc như Ba Na, Ê Đê và người Chăm Hroi (một nhánh của dân tộc Chăm). Mỗi dân tộc đều có phong tục, tập quán và bản sắc riêng, góp phần tạo nên sự đa dạng về văn hóa của các dân tộc Việt Nam. Thời gian qua, tỉnh Phú Yên luôn quan tâm đến việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa của đồng bào DTTS.
Tại Hội thảo khoa học Giải pháp bảo tồn và phát huy hiệu quả các loại hình văn hóa truyền thống của dân tộc Pà Thẻn trong đời sống đương đại vừa diễn ra tại huyện Bắc Quang (Hà Giang), các nhà nghiên cứu văn hóa, quản lý văn hóa đã đề xuất nhiều giải pháp hữu ích, thiết thực nhằm bảo tồn, phát huy di sản văn hóa của người Pà Thẻn.
Sau gần 4 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: 2021 -2025 (Chương trình MTQG 1719), huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng đạt được nhiều kết quả quan trọng. Việc triển khai thực hiện hiệu quả các dự án của Chương trình đã giúp người dân được thụ hưởng các chính sách ưu đãi của Đảng và Nhà nước kịp thời, qua đó, góp phần nâng cao đời sống của đồng bào các DTTS trên địa bàn huyện.
Với mục tiêu “không để người nghèo bị bỏ lại phía sau”, thời gian qua, các cấp, sở ngành ở Quảng Nam đã huy động nhiều nguồn lực tổng hợp nhằm đẩy mạnh công tác xoá nhà tạm, nhà bán kiên cố cho người dân. Nhờ đó, nhiều hộ dân gặp khó khăn có được căn nhà ở ổn định, an toàn.
Đã thành thông lệ, hằng năm, cứ vào ngày rằm tháng 2 Âm lịch, đồng bào dân tộc Thái trắng xã Mường So, huyện Phong Thổ (Lai Châu) lại tưng bừng tổ chức Lễ hội Nàng Han. Đây là nghi lễ tâm linh của đồng bào Thái trắng, nhằm tôn vinh, tri ân nữ Anh hùng Nàng Han - một nữ tướng người Thái trắng có công đánh đuổi giặc ngoại xâm, mang lại bình yên cho bản làng. Năm nay, Lễ hội Nàng Han diễn trong 2 ngày là 23- 24/3.
Những năm qua, tỉnh Bình Định rất quan tâm đến phát triển du lịch ở các huyện miền núi. Đặc biệt chú trọng đến việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá truyền thống tốt đẹp của đồng bào các DTTS, biến chúng trở thành những sản phẩm du lịch đặc trưng và có sức hút đối với du khách.
Hiện nay, mô hình du lịch nông nghiệp đang phát triển mạnh ở Quảng Trị, đặc biệt là huyện miền núi Hướng Hoá, từ đó thúc đẩy sản xuất nông nghiệp sang phát triển kinh tế nông thôn, góp phần thực hiện hiệu quả, bền vững các tiêu chí nông thôn mới, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Với mong muốn góp phần bảo tồn, gìn giữ tiếng nói và chữ viết các DTTS, năm học 2023 - 2024, trường Phổ thông Dân tộc nội trú (PTDTNT) THCS và THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai, là trường học đầu tiên thành lập “Câu lạc bộ dạy tiếng mẹ đẻ, chữ viết” cho học sinh dân tộc Mông, Dao, Tày. Tuy mới đi vào hoạt động được thời gian ngắn, nhưng mô hình đã và đang phát huy hiệu quả, thu hút đông đảo học sinh tham gia.
Là xã đặc biệt khó khăn của huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk, xã Cư Prông đang đổi thay từng ngày nhờ những dự án hỗ trợ thiết thực, căn cơ từ Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719). Theo đó, hàng chục căn nhà mới khang trang, kiến cố được xây dựng hỗ trợ hộ nghèo an cư, các tuyến đường sửa chữa, làm mới phẳng lì, sạch đẹp, công trình thủy lợi được cải tạo, nâng cấp tạo điều kiện thuận lợi để người dân phát triển kinh tế, ổn định cuộc sống.
Với người Bru-Vân Kiều, các làn điệu dân ca và âm thanh của các loại nhạc cụ truyền thống, là món ăn tinh thần không thể thiếu trong các dịp lễ, hội và cả đời sống thường ngày. Đặc biệt, tiếng đàn Ta Lư đã ăn sâu vào tâm hồn nhiều thế hệ, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người Bru-Vân Kiều.
Những năm qua, nhờ thực hiện đồng bộ, hiệu quả các chủ trương, chính sách của Ðảng và Nhà nước, hoạt động giáo dục ở vùng đồng bào DTTS và miền núi của tỉnh Bình Định đã có nhiều đổi thay tích cực. Xác định, phát triển giáo dục vùng đồng bào DTTS là một nhiệm vụ quan trọng, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030; giai đoạn 1 từ 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719) dành riêng Dự án 5 về phát triển giáo dục và đào đạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tỉnh Bình Định đang tích cực triển khai.
Không phải đến mùa khởi động Tháng Thanh niên năm nay, với chủ đề “Thanh niên xung kích tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng” mới được đưa vào là một trong những hoạt động trọng tâm của tuổi trẻ. Thực ra, từ nhiều năm qua, ở đâu có màu áo xanh tình nguyện của tuổi trẻ, thì ở đó có những hoạt động vì cộng đồng, vì xã hội với phương châm “đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên”. Cũng vì thế mà những công trình, phần việc "thấm màu áo xanh tình nguyện" ở vùng khó, vùng đồng bào DTTS luôn mang nhiều ý nghĩa sâu đậm trong cộng đồng cư dân.
Rija Nagar là lễ hội quan trọng đầu năm của người Chăm Bà-la-môn, tỉnh Ninh Thuận. Đây là lễ hội đánh dấu khởi đầu cho chuỗi lễ hội mang đậm bản sắc văn hóa độc đáo của đồng bào Chăm. Lễ hội Rija Nagar là nét đẹp văn hóa độc đáo của người Chăm, thể hiện niềm tin vào thế giới tâm linh và mong ước về một cuộc sống sung túc, an khang.
Được phục dựng từ năm 2006, Lễ hội truyền thống đình Lục Nà, xã Lục Hồn, huyện Bình Liêu (Quảng Ninh) đã trở thành nét đẹp văn hóa đặc sắc của Nhân dân các dân tộc huyện Bình Liêu. Đến nay, Lễ hội đã trở thành điểm hẹn văn hóa đầu Xuân với nhiều hoạt động văn hóa dân gian truyền thống của cộng đồng các dân tộc trên địa bàn...
Đakrông (Quảng Trị) là huyện miền núi có trên 80% người dân sinh sống là đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), việc thực hiện hiệu quả Đề án “Đổi mới, nâng cao chất lượng xây dựng đời sống văn hóa” đã và đang được các cấp chính quyền, đồng bào các DTTS trên địa bàn huyện tích cực thực hiện nhằm góp phần nâng cao chất lượng đời sống tinh thần cho Nhân dân.
Lễ hội Nàng Hai (hay còn gọi là Mẹ Trăng) của người Tày ở tỉnh Cao Bằng là một trong những lễ hội dân gian truyền thống, mang đậm tín ngưỡng phồn thực của người Việt cổ. Lễ hội này được sáng tạo từ chính cuộc sống sinh hoạt và lao động sản xuất của người nông dân miền núi.
Quỳ Châu là huyện miền núi vùng cao của tỉnh Nghệ An, với 80% là đồng bào DTTS, trong đó chủ yếu là dân tộc Thái. Người Thái ở Quỳ Châu hiện nay còn lưu giữ được nhiều giá trị bản sắc văn hóa truyền thống. Đó là những cơ sở quan trọng để huyện đẩy mạnh phát triển du lịch từ các giá trị văn hóa. Đây cũng là một trong những nội dung quan trọng được đặt ra tại Nghị quyết đại hội Đảng bộ huyện nhiệm kỳ 2020-2025.
Với lợi thế về cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, bản sắc văn hóa đặc trưng của đồng bào các DTTS, sản phẩm du lịch cộng đồng đã thu hút được nhiều du khách đến tham quan, trải nghiệm. Mô hình du lịch cộng đồng ở vùng đồng bào DTTS và miền núi không chỉ tạo việc làm cho người lao động, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống mà còn góp phần phục hồi và phát triển ngành “công nghiệp không khói” của cả nước.
Lễ cúng bến nước được coi là nghi lễ truyền thống quan trọng của người Ê Đê ở Đắk Lắk. Lễ cúng bến nước thường được thực hiện vào dịp đầu năm trước khi vào vụ sản xuất mới, để tạ ơn các vị thần và cầu mong thần linh ban cho dòng nước trong lành, mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, người dân gặp nhiều may mắn trong năm mới.
