Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tín ngưỡng thờ cúng của người Hoa ở Chợ Lớn

Lương Định - Ngân Nhi - 19:40, 27/09/2021

Văn hóa tâm linh của người Hoa ở Chợ Lớn (TP. Hồ Chí Minh) rất phong phú, đa dạng với tín ngưỡng tục thờ cúng hai hệ thống thần linh nhân thần và nhiên thần gồm ba cõi Thiên - Địa – Nhân. Tín ngưỡng thờ cúng của người Hoa thể hiện vũ trụ quan, nhân sinh quan mang đậm dấu ấn bản sắc văn hóa truyền thống của một trong 54 dân tộc Việt Nam.

Bà Thiên Hậu Thánh Mẫu được thờ trong chính điện Hội quán Tuệ Thành (Chùa Bà, quận 5 - Chợ Lớn)
Bà Thiên Hậu Thánh Mẫu được thờ trong chính điện Hội quán Tuệ Thành (Chùa Bà, quận 5 - Chợ Lớn)

Thờ nhân thần và nhiên thần

Trong đời sống tín ngưỡng văn hóa tâm linh của người Hoa ở Chợ Lớn (TP. Hồ Chí Minh) có những điểm tương đồng với người Kinh. Đồng bào đều quan niệm về 2 thế giới âm-dương. Con người khi chết đi, sang thế giới bên kia (thế giới âm) sẽ được ban phúc hay bị trừng phạt là tùy vào những việc làm thiện hay ác, có công đức hay thất đức của mình trong kiếp sống hiện tại…

Từ những quan niệm tâm linh ấy, người Hoa thờ cúng nhiều vị nhân thần và nhiên thần trú ngụ trong ba cõi Thiên - Địa - Nhân, để cầu mong nhận được sự phù hộ độ trì, gặp nhiều may mắn, an lành, thịnh vượng trong cuộc sống. Người Hoa thực hành tín ngưỡng thờ cúng tại các cơ sở thờ tự gồm chùa, miếu, đền, đình (hội quán) và tại mỗi gia đình, với tín ngưỡng pha trộn cả những yếu tố của “tam giáo đồng nguyên” gồm Khổng Giáo, Phật Giáo, Lão Giáo.

Trước hết, nói về tín ngưỡng thờ cúng các nhân thần, cộng đồng người Hoa ở Chợ Lớn tôn thờ những nhân thần là thánh nhân và truyền tụng trong đời sống tâm linh của cộng đồng như: Quan Công, Bao Công, Bổn Đầu Công, Bà Thiên Hậu Thánh Mẫu, Quan Âm Bồ Tát, Từ Hy Thái Hậu, Bảo Sanh Đại Đế, Trương Tiên Sư, Khổng Tử, Chiêu Ứng Công… Tuy nhiên, ở mỗi nhóm người Hoa lại có nhân sinh quan khác nhau, nên sẽ thờ thờ từng thánh nhân khác nhau.

Tượng Bà Thiên Hậu Thánh Mẫu được thờ cúng ở nhiều hội quán của người Hoa
Tượng Bà Thiên Hậu Thánh Mẫu được thờ cúng ở nhiều hội quán của người Hoa

Trong tín ngưỡng thờ cúng các nhiên thần của cộng đồng người Hoa ở Chợ Lớn, nếu đi sâu tìm hiểu sẽ thấy có rất nhiều vị thiên thần được tôn thờ như: Ngọc Hoàng Thượng Đế, Thổ Công, Táo Quân, Thần Tài, Thiên Phụ Địa Mẫu, Tài Bạch Tinh Quân… Ngoài ra còn thờ các vị thủy thần (Thủy Mẫu, Long Mẫu nương nương, Long Vương); thần ở âm giới (Thập Điện Diên Vương); thần động vật (hổ, rồng, ngựa, cá); thần thực vật (Thần Mộc); thần đá (Thái Sơn Thạch Cảm Đương); thần bảo sanh (Kim Huê nương nương, Lâm Thủy phu nhân, cửu Thiên Huyền Nữ; thần kiết tường (Phúc, Lộc, Thọ; thần nghề nông (Thần Nông); thần nghề thuốc (Hoa Đà); thần nghề mộc (Lỗ Ban), thần nghề kim hoàn (Huê Quang Đại Đế)...

Có thể nói, thông qua hệ thống tín ngưỡng thờ cúng trong đời sống văn hóa tâm linh, với các tục lệ, lễ thức mà lối sống tương thân tương ái của người Hoa được hình thành, góp phần củng cố mối quan hệ gia đình, ý thức cộng đồng cùng hướng tới những ước vọng về cuộc sống an sinh bền vững.

Thờ cúng ở hội quán và tại gia

Người Hoa ở Chợ Lớn thờ cúng đa thần theo tín ngưỡng dân gian, với những cơ sở thờ cúng là các hội quán (chùa, đền, miếu, đình) và bàn thờ tại gia. Trong đó, chùa là cơ sở tôn giáo phục vụ mục đích tôn giáo, đáp ứng nhu cầu tâm linh của cộng đồng với đối tượng thờ cúng chính là Đức Phật Thích Ca. Tuy nhiên, vì có sự chia tách thành nhiều tông phái khác nhau nên trong chùa người Hoa cũng có thờ thêm các vị thần khác.

Ban thờ tự Quan Thế Âm Bồ Tát tại Hội quán Ôn Lăng (phường 11, quận 5, Chợ Lớn)
Ban thờ tự Quan Thế Âm Bồ Tát tại Hội quán Ôn Lăng (phường 11, quận 5, Chợ Lớn)

Miếu, đền của người Hoa là cơ sở tín ngưỡng mang đậm dấu ấn dân gian, do đó thường thờ cúng rất đa dạng, có thể là một nhân thần (nhân vật lịch sử, truyền thuyết) và cũng có thể là những người vô danh nhưng rất linh thiêng, tác động đến đời sống tâm linh của cộng đồng của người Hoa, nên được phụng thờ (cô, cậu, ông, bà).

Cộng đồng người Hoa ở Chợ Lớn có một ngôi đình cổ đầu tiên được xây dựng vào năm 1789, với tên gọi là Minh Hương Gia Thạnh, mang đậm nét kiến trúc Việt, thờ các vị tiền hiền có công lập làng Minh Hương. Đình Minh Hương Gia Thạnh thờ các vị thần: Ngũ thổ tôn thần, Ngũ cốc tôn thần, Đông trù tư mệnh, Bổn cảnh Thành Hoàng; bên trái khám thờ Thống suất Nguyễn Hữu Cảnh và Đô đốc tướng quân Trần Thắng Tài, hai vị quan tướng có công lớn, được triều Nguyễn phong là Thượng đẳng thần; bên phải là khám thờ Trịnh Hoài Đức và Ngô Nhân Tịnh là hai người Hoa gốc Minh Hương làm quan đến chức thượng thư.

Ngoài cơ sở thờ cúng ở các hội quán, cộng đồng người Hoa ở Chợ Lớn còn có bàn thờ tại gia để thờ cúng tổ tiên và các vị thần khác. 

Trong tín ngưỡng thờ cúng, người Hoa luôn tôn kính Quan Thế Âm Bồ Tát, hay còn gọi là Phật Bà Quan Âm- một biểu tượng linh thiêng của Phật giáo và là một nữ thần, vị cứu tinh đem lại sự thái bình, thịnh vượng, ban phát sự may mắn tốt lành về đường con cái. Vì vậy, Phật Bà Quan Âm được thờ trong nhà cùng với tổ tiên và các vị thần như: Quan Công, Thổ Công, Thần Tài, Thần Bếp (Táo Quân), Thần Cửa, Thần Tổ sư, Thiên Quan…

Tất cả mọi gia đình người Hoa đều suy tôn Quan Công là bậc thánh hiền với những đức tính, nhân cách cao quý, khí tiết nhân, nghĩa, dũng, tín là “vạn cổ nhất nhân”, “vạn cổ tinh huy”, “nghĩa khí quần hùng” và “cung đại tập nghĩa”. Thờ cúng Thần Thổ Công cũng bắt nguồn từ tín ngưỡng dân gian, bởi người Hoa cho rằng, mỗi một khu đất mà con người cư trú đều do Thần Thổ Công cai quản, ban phát cho sự an lành, hạnh phúc, làm ăn phát đạt giàu sang, thịnh vượng. Chính vì thế, hằng ngày gia chủ thường thắp nhang vào hai buổi sáng sớm và chiều. Riêng ngày mùng một Tết và ngày 15 tháng 8 âm lịch cúng nguyên một con heo.

Thần Tài, hay còn gọi là Tài Bạch Tinh Quân hoặc Triệu Công Nguyên Soái theo quan niệm người Hoa là vị thần mang lại tài lộc cho gia chủ, nên được họ thờ cúng quanh năm và bàn thờ Thần Tài thường được xếp cùng chung với bàn thờ Thổ Công. Bài vị của Thần Tài chỉ có hai chữ “Thần Tài” hoặc có khi chỉ là một pho tượng nhỏ được gia chủ thỉnh từ chùa về, sau khi đã được “khai quang điểm nhãn” linh thiêng.

Tượng thần Tài Bạch Tiên Sinh hay Tăng Phúc Tài Thần (Thần Tài) là vị thần quản lý của cải và vàng bạc được người Hoa ở Chợ Lớn thờ trong các hội quán và tại gia
Tượng thần Tài Bạch Tiên Sinh hay Tăng Phúc Tài Thần (Thần Tài) là vị thần quản lý của cải và vàng bạc được người Hoa ở Chợ Lớn thờ trong các hội quán và tại gia

Thần Bếp, được người Hoa tôn xưng là Đông Trù Tư Mệnh, hay còn gọi là Táo Quân. Tuy chỉ là một vị thần nhỏ nhưng cũng rất quan trọng, vì giữ nhiệm vụ trông nom việc nội trợ và gìn giữ sự bình yên trong gia đình. 

Trên mỗi cửa ra vào của mỗi ngôi nhà người Hoa đều dán một miếng giấy. Vào những ngày cuối năm, gia chủ thay miếng giấy cũ bằng một miếng gấy mới. Đây là tín ngưỡng thờ Thần Cửa, hay còn gọi là thần giữ cửa, một vị thần mà nhà nào cũng thờ cúng, nhưng không được để trên bàn thờ.

Người Hoa quan niệm, Thiên Quan là vị thần cao nhất trong các vị thần, nên họ thờ Trời để mong được chứng giám cho lòng thành và đức tin của mình. Bàn thờ Thiên Quan thường được gắn trên vách tường bên ngoài ngôi nhà với bài vị bằng giấy đỏ, viết 4 chữ “Thiên cung trí phước”.

Đặc biệt, người Hoa có quan niệm, mỗi một nghề đều có một vị thần Tổ sư riêng, nên mỗi gia chủ theo nghề nào thì thờ cúng vị Tổ sư đó, ví như nghề kim hoàn thì thờ vị Huê Quang Đại Đế, nghề bốc thuốc thờ Hoa Đà... Bàn thờ Tổ sư được đặt ở gian phòng dùng cho hành nghề sản xuất, hay gia công mặt hàng của gia chủ.

Nhìn chung, người Hoa ở Chợ Lớn đa phần hoạt động trong lĩnh vực thương mại (buôn bán) và sản xuất, kinh doanh nên việc thờ cúng để cầu may trong làm ăn luôn được quan tâm, chú trọng. Hằng tháng, mỗi gia chủ thướng cúng 4 lần vào các ngày mùng 1, 2, 15, 16 âm lịch. Trong năm thì người Hoa còn cúng vào các ngày Thần Tài, Thổ Địa, Quan Âm và các dịp lễ, tết... Trên mâm cúng không thể thiếu được đĩa trái cây, muối, gạo, bình rượu và các món ăn truyền thống khác của người Hoa.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Những năm qua, tỉnh Khánh Hoà dành nhiều sự quan tâm cho giáo dục miền núi, đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ học sinh có điều kiện ăn ở ổn định. Ngoài các chính sách theo quy định của Chính phủ, tỉnh Khánh Hòa thực hiện hỗ trợ chi phí từ khi học mẫu giáo đến tốt nghiệp đại học; hỗ trợ gạo, miễn, giảm học phí…; tặng quà, học bổng từ các tổ chức chính trị xã hội, cá nhân trong và ngoài tỉnh dành cho học sinh, sinh viên DTTS.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.