Củ nâu hay còn gọi là thự lương, giả khôi,… mọc hoang ở nhiều vùng rừng núi phía Bắc nước ta, là thảo dược có vị ngọt nhẹ, tính hàn, tác dụng cầm máu, sát trùng, hoạt huyết và còn được dùng để điều trị khí hư ở phụ nữ, tiêu chảy, kiết lỵ, liệt nửa người…
Cây sim hay còn gọi là dương lê, nẫm tử, sơn nẫm, cương nẫm, đào kim nương, hồng sim, là một dược liệu quý, được dùng làm thuốc chữa bệnh. Rễ, lá và quả của dược liệu có tác dụng điều trị đau dạ dày, tiêu chảy, lị, đau đầu kinh niên, băng huyết, đau nhức, phong thấp,…Sau đây là một số bài thuốc dân gian chữa bệnh từ cây sim.
Rau đắng đất hay còn gọi là rau đắng lá vòng, có tác dụng kiện vị, sát trùng, nhuận tràng. Theo Đông y, toàn cây có vị đắng, tính mát, có tác dụng lợi tiêu hóa, khai vị, lợi tiểu, nhuận gan, hạ nhiệt... Sau đây là một số bài thuốc từ cây rau đắng đất.
Cỏ bạc đầu mọc hoang nhiều ở vệ đường và nương bãi tại nhiều địa phương ở nước ta. Với vị cay, tính bình, tác dụng giải biểu, khu phong, chỉ thống và tiêu thũng, vị thuốc này được Nhân dân sử dụng để trị cảm mạo, ho gà, viêm phế quản, viêm xoang,…
Chè dây là một loại thảo dược thiên nhiên rất tốt cho sức khỏe, được người dân miền núi sử dụng làm thuốc chữa bệnh rất hiệu quả. Đặc biệt là bệnh về tim mạch, viêm dạ dày, giải độc, thanh nhiệt cơ thể…
Sấu là dược liệu quý trong Đông y có vị chua thanh, thơm nhẹ thường được sử dụng để giải nhiệt, chữa phòng độc, nổi mẩn mụn cóc, sưng lở khắp người…
Cỏ luồng còn có tên seo gà, phượng vĩ thảo... Tên khoa học: Pteris multifida Poir, họ Seo gà: Pteridaceae. Cỏ luồng mọc phổ biến ở miền Bắc và Trung Bộ, trên vách đá, vách đất, quanh thành giếng, nơi thoáng ẩm và mát. Bộ phận dùng làm thuốc là toàn cây, thu hái quanh năm. Sau đây là một số bài thuốc từ cây cỏ luồng.
Thiếu máu não hiện đang là tình trạng khá phổ biến ở người già, người làm việc nặng, người làm việc trí óc, phụ nữ sau sinh…. Dưới đây là những cây thuốc giúp tăng tuần hoàn não tốt nhất.
Hoa và lá nhài có vị cay và ngọt, tính mát. Hoa nhài được trồng làm cảnh ở khắp nước ta. Ngoài công dụng để ướp trà, hoa nhài còn là vị thuốc chữa một số bệnh thông thường.
Cây xấu hổ hay còn gọi là cây mắc cỡ, cây trinh nữ, là một loài cây quen thuộc với chúng ta, thường mọc hoang ở khắp các đồng quê. Cây trinh nữ có rất nhiều công dụng quý trong việc điều trị bệnh, đặc biệt chữa bệnh mất ngủ, giúp an thần rất hiệu quả.
Cây đại kế mọc hoang ở khắp miền Bắc và miền Trung nước ta. Tính mát (lương) vị ngọt đắng. Tác dụng làm mát máu, cầm máu, khứ ứ, tiêu sưng thũng, thông sữa, giải độc, trị băng lậu (chảy máu phụ khoa) bị đánh té ngã tổn thương, nhọt lở, viêm gan, bạch đới… Bệnh nhân tỳ vị hư hàn thận trọng khi dùng đại kế.
Cây xương khỉ, tên khoa học là Clinacanthus nutans, có tên gọi quen thuộc như cây bìm bịp, mảnh cộng hay bách giải. Là loại cây phổ biến được sử dụng như một loại thảo dược chữa bệnh hiệu quả. Cây mang lại công dụng hỗ trợ điều trị viêm gan, mát gan, lợi mật, cải thiện huyết áp, chữa những bệnh xương khớp, đặc biệt còn hỗ trợ điều trị ung thư.
Sâm cau có vị cay, tính ấm, hơi độc, chủ yếu đi vào kinh thận, có tác dụng ôn khí, bổ thận tráng dương, mạnh gân cốt, điều hòa tiêu hóa. Với đặc tính dược lý như trên, sâm cau trở thành vị thuốc phổ biến trong những bài thuốc tăng cường sinh lý nam giới. Bên cạnh đó, dược liệu còn có khả năng chữa trị đau nhức xương khớp, tăng cường miễn dịch, giảm đau, chống lão hóa…Sau đây là một số bài thuốc chữa bệnh từ sâm cau.
Rau bô binh còn có tên gọi là tử tô hoang, tiểu quỷ châm, cương hoa thảo, đơn kim, đơn buốt, cúc áo… là cây thảo mọc hoang, thường thấy ở ven đường, bờ ruộng, bãi hoang quanh nhà. Trong dân gian thường dùng cây rau bô binh để chữa một số bệnh sau.
Cây cối xay hay còn được gọi là cây đằng xay, cây kim hoa thảo, ma mãnh thảo, nhĩ hương thảo hay quỳnh ma. Cây cối xay được sử dụng như một dược liệu trong các bài thuốc chữa bệnh. Sau đây là một số bài thuốc có sử dụng cây cối xay:
Sâm đất không chỉ là nguồn nguyên liệu có thể tận dụng làm thức ăn mà từ lâu đã được dùng làm thuốc chữa bệnh. Khi bị mệt mỏi, cao huyết áp, chóng mặt, tiểu đường… có thể sử dụng loại dược liệu này để hỗ trợ điều trị.
Theo Đông y quả mận vị ngọt, chua, tính bình, quy vào hai kinh Can, Thận. Tác dụng thanh can, điều nhiệt, giải tà độc, hoạt huyết, sinh tân, chỉ khát, lợi thuỷ. Trị các chứng hư lao, nóng trong xương (cốt chưng, chiều nhiệt), chữa đái đường (tiêu khát), bụng tích nước, bệnh gan, thuỷ thũng. Các bộ phận của cây mận đều được dùng làm thuốc. Dưới đây là một số bài thuốc để bạn đọc tham khảo:
Ở nước ta có hai loại cỏ sữa: Là cỏ sữa lá lớn và cỏ sữa lá nhỏ. Cỏ sữa lá lớn (cỏ sữa lông) hay phi dương thảo (Euphorbia hirta L.), họ thầu dầu (Euphorbiaceae); Cỏ sữa lá nhỏ (Euphorbia thymifolia L.), cùng họ thầu dầu (Euphorbiaceae). Cả hai loại đều là những vị thuốc đều được dùng phổ biến trong Đông y; có tính vị, tác dụng, cách dùng tương tự như nhau.
Cây Cỏ Xước có tác dụng phá huyết, tiêu ứ. Cây Cỏ Xước khi sao khô có tác dụng mạnh gân xương, bổ can thận, thường được dùng để chữa phong thấp tê mỏi, cước khí, ngã sưng đau, điều trị bệnh thoái hóa khớp xương và những chứng bệnh liên quan đến khớp xương.
Cây lu lu có vị đắng, tính rất lạnh. Có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, hoạt huyết, tiêu thũng. Dùng để chữa đinh nhọt, ung thũng, đơn độc, viêm khí quản mạn tính, viêm thận cấp tính, bị ngã đánh sai khớp chấn thương... Do toàn cây có chất độc, đặc biệt quả, nên dùng phải thận trọng.
