Bán hạ nam có tác dụng chữa bệnh rất tốt, đặc biệt là các bệnh đường hô hấp. Trị các chứng ho, nhiều đờm (hàn), ho lâu ngày: Gây nôn lợm, bán hạ nam 12g, trần bì, bạch phục linh, mỗi vị 10g, cam thảo 8g, dưới dạng thuốc sắc.
Trị chứng ho, nhiều đờm, thượng vị trướng tức, nôn mửa: Bán hạ nam, trần bì, bạch phục linh, mỗi vị 250g, cam thảo 75g. Đem 4 vị thuốc trên tán mịn, trộn với dịch sinh khương làm hoàn, mỗi ngày dùng 2 lần, mỗi lần 9 – 15g.
Trị chứng ho đờm, hoặc sốt kèm theo ho, miệng khát khó thở: Bán hạ nam 6g, ma hoàng, tô tử, đình lịch tử, mỗi vị 8g, xạ can, hạnh nhân, mỗi vị 10g, sinh khương 4g, thạch cao 20g, đại táo 12g. Sắc uống ngày một thang.
Trị chứng ho, khó thở, hen suyễn lâu ngày: Bán hạ nam, tô tử, hạnh nhân, mỗi vị 8g, trần bì, bạch linh, cam thảo, mỗi vị 10g. Sắc uống, ngày một thang.
Trị chứng hen suyễn lâu ngày, da xanh xao, thiếu máu: Bán hạ nam 8g, trần bì, phục linh, cam thảo, mỗi vị 10g, đương quy, thục địa, mỗi vị 12g, dạng thuốc sắc, ngày một thang.
Trị chứng buồn nôn, đầy trướng bụng: Sử dụng bán hạ nam, cam thảo, bạch linh và trần bì, mỗi vị 12g sắc chung với 12g sinh khương. Hoặc cũng có thể dùng 40g bán hạ nam, 32g phèn chi và 28g chỉ xác. Sắc mỗi ngày 1 thang.
Trị tâm hồi hộp, đờm hàn, ho, chứng khó ngủ: Bán hạ nam 8g sắc với trúc nhựa 8g, bạch linh, trần bì và cam thảo, mỗi vị 10 gram
Trị rắn cắn, ong đốt: Rửa sạch củ bán hạ nam, gọt vỏ, giã nát và đắp lên chỗ bị ong đốt. Đối với trường hợp rắn cắn, đầu tiên cần loại bỏ hết chất độc rồi đắp củ bạn hạ nam đã giã nát lên. Tuy nhiên, người bệnh cũng cần theo dõi, tránh trường hợp chất độc còn sót lại gây nguy hại đến tính mạng.
Trị trẻ nhỏ tiêu chảy, nôn mửa do tỳ vị hư hàn: Bán hạ ngâm rửa 7 lần, Trần thương mễ, mỗi thứ 4g, gừng sống 10 lát, sắc uống nóng.
Trị trẻ nhỏ hay mửa ra đàm, ho phát sốt, ăn vào nôn ra: Bán hạ (ngâm rửa) 280g, đinh hương 4g. Lấy bán hạ trộn với nước, bọc đinh hương, rồi lấy miến làm bánh bao ngoài, đem nướng cho chín, xong chỉ lấy bán hạ và đinh hương trộn với gừng làm viên, to bằng hạt mè. Mỗi lần uống 20-30 viên với nước trần bì.
Trị các loại đau nhức ở đầu: Bán hạ tán nhỏ, 1 chút bách thảo sương, lấy giấy cuốn thuốc vào đốt xông khói vào mũi, trong miệng phải ngậm nước. Khi có đờm dãi ra thì súc miệng ngậm nước khác.
Cách chế biến và dùng bán hạ nam
Khi dùng cần chế biến thật kỹ để loại đi các chất gây tê, gây ngứa. Có thể đem bán hạ nam ngâm vào nước sạch 15 ngày, mỗi ngày đều quấy đảo và thay nước 1 lần. Vớt ra, rửa sạch, để ráo nước rồi ngâm tiếp vào hỗn dịch gồm gừng tươi giã nhỏ đã trộn với vôi tôi và phèn chua dạng dung dịch. Ngâm tiếp 10 ngày. Vớt ra rửa sạch, rồi ngâm tiếp 1 tuần lễ nữa với nước sạch. Vớt ra, phơi khô, rồi sao với trấu tới khi toàn bộ bên ngoài có màu vàng chanh.
Lưu ý:
Phụ nữ có thai, chứng táo nhiệt, không được dùng.
Khi bị trúng độc bán hạ: Ngoài việc theo các nguyên tắc cấp cứu nhiễm độc thuốc, có thể dùng 1 - 2% tannic acid rửa bao tử, cho uống lòng trắng trứng gà, giấm loãng hoặc nước chè (trà) đậm. Cũng có thể dùng giấm loãng 30 - 60ml gia ít nước gừng uống hoặc ngậm nuốt từ từ. Cũng có thể dùng gừng tươi gia đường sắc uống. Kết hợp các phương pháp cấp cứu triệu chứng. Nhưng tốt nhất vẫn nên đến bệnh viện và tuân thủ theo sự hướng dẫn của bác sĩ./.
