Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Những cuốn sách được viết trên lá cây có tuổi đời hàng trăm năm

Lữ Phú - 17:30, 02/05/2024

Trên địa bàn huyện biên giới Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An có một số cuốn sách cổ viết bằng chữ Thái hệ Lai Pao trên lá cây khá độc đáo. Tuy nhiên, những cuốn sách cổ này còn rất ít và số người biết đọc chữ Thái cũng không còn nhiều. Vì vậy, việc bảo tồn và phát huy tiếng nói, chữ viết của đồng bào dân tộc Thái là điều hết sức cần thiết.

 Ông Vi Thanh Tuấn, bản Kèo Lực 2, xã Phà Đánh, là thế hệ thứ 4, còn lưu giữ được bộ sách Thái cổ viết trên lá cây.
Ông Vi Thanh Tuấn, bản Kèo Lực 2, xã Phà Đánh, là thế hệ thứ 4, còn lưu giữ được bộ sách Thái cổ viết trên lá cây.

Báu vật được lưu giữ qua nhiều thế hệ

Gia đình ông Vi Thanh Tuấn, bản Kèo Lực 2, xã Phà Đánh, huyện Kỳ Sơn là một trong những chủ nhân may mắn còn lưu giữ được bộ sách cổ viết trên lá cây bằng chữ Thái hệ Lai Pao của dân tộc Thái. Bộ sách gồm 5 cuốn, bìa được làm bằng gỗ, các trang sách bằng lá cây, chiều dài khoảng chừng 25cm, rộng 5cm được kết với nhau bằng sợi dây gai xuyên ở chính giữa cuốn sách. Loại chữ và hoa văn được vẽ trên sách cổ bằng lá cây này rất hiếm gặp. Mặc dù là người lưu giữ và bảo quản cuốn sách cổ đã gần 40 năm nay, nhưng ông Vi Thanh Tuấn cũng như nhiều vị cao niên khác trong bản cũng không thể đọc được dạng chữ viết này.

Nói về nguồn gốc của cuốn sách, ông Vi Thanh Tuấn, cho biết: “Gia đình tôi giữ quyển sách này rất nhiều thế hệ rồi. Tôi cũng muốn nhờ các cụ dịch sang tiếng Việt để bày, dạy cho con cháu sử dụng và hiểu được nội dung và ý nghĩa của chữ cổ mà cha ông mình để lại, để truyền thống của dân tộc không bị mất đi, nhưng giờ vẫn chưa dịch được…”

Ông Kha Ngọc Minh, bản Xốp Tụ, xã Mỹ Lý, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An giới thiệu cuốn sách Thái cổ của gia đình.
Ông Kha Ngọc Minh, bản Xốp Tụ, xã Mỹ Lý, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An giới thiệu cuốn sách Thái cổ của gia đình.

Gia đình ông Kha Ngọc Minh ở bản Xốp Tụ, xã Mỹ Lý, huyện Kỳ Sơn, cũng đang giữ một cuốn sách cổ tương tự. Ông Minh xem cuốn sách cổ này là báu vật. Ông bảo, đó là văn hóa, là chữ viết của dân tộc, ẩn chứa những phong tục tập quán tốt đẹp truyền thống. Để viết được những cuốn sách bằng lá cây, người viết phải có kiến thức uyên thâm về nhiều lĩnh vực trong cuộc sống và phải mất hàng năm trời, mới viết xong một cuốn sách trên những tấm lá như thế này.

Nội dung của các cuốn sách chủ yếu, là kể lại những câu chuyện dân gian mang đậm nét bản sắc văn hóa của người Thái vùng dọc sông Lam, như: Truyền thuyết lập bản, lập mường, hay chuyện kể về quá trình chống giặc ngoại xâm.

Cần có phương án bảo tồn sách cổ

Tên gọi Lai Pao theo tiếng Thái nhóm “Tay Mương” là chữ viết của người Thái cư trú dọc sông Pao hay còn gọi là sông Cả (sông Lam). Qua tìm hiểu, được biết, cuối thế kỷ XIX, người Thái vùng dọc sông Lam vẫn còn sử dụng loại chữ viết và văn tự này trong đời sống hàng ngày. Tuy nhiên, ngày nay, những người còn đọc được chữ Thái trên địa bàn các huyện dọc sông sông Pao nói chung, huyện biên giới Kỳ Sơn nói riêng, còn rất ít. Phần lớn họ là những người đã cao tuổi, già yếu … người trẻ tuổi hầu như không ai biết đọc, biết viết chữ Thái.

Ngoài viết trên lá thì chữ Thái cũng được tìm thấy trong các cuốn sách cổ bằng giấy thường.
Ngoài viết trên lá thì chữ Thái cũng được tìm thấy trong các cuốn sách cổ bằng giấy thường.

"Những cuốn sách cổ chữ Thái từ ngày xưa để lại, chủ yếu đang lưu giữ trong phạm vi các gia đình, dòng họ. Ngành văn hóa tỉnh Nghệ An chưa có một cuộc kiểm kê, khảo sát mang tính tổng thể nào để kiểm đếm số lượng sách cổ còn lại trong các bản làng. Từ đó có hướng bảo quản, lưu trữ bằng việc mã hóa tư liệu cổ hoặc áp dụng biện pháp khoa học kỹ thuật để bảo vệ an toàn và kéo dài tuổi thọ của tài liệu, nhằm phục vụ tốt nhất cho việc sử dụng chúng trong hiện tại và tương lai.”

Nhà nghiên cứu văn hóa, truyền dạy chữ Thái -Sầm Văn Bình (Nghệ An)


Ông Lô Văn Liệu, Bí thư Đảng ủy xã Bắc Lý, một trong số ít người còn đọc được chữ Thái, chia sẻ: Trước đây, những quyển sách như thế này vẫn được nhiều gia đình người Thái trên địa bàn các xã dọc sông Nậm Nơn lưu giữ khá nhiều. Nội dung các cuốn sách là những tập truyện được viết bằng lá cây, gọi theo tiếng Thái là “bớ lan”. Tuy nhiên qua thời gian, nhiều gia đình lưu giữ không cẩn thận đã làm thất lạc hoặc bị mối mọt, hư hỏng sách cổ. Nếu chính quyền và các ngành chức năng không có phương án lưu giữ, bảo tồn thì dần dần những cuốn sách này sẽ hư hỏng, thất lạc hết.

Theo bà Vi Thị Quyên, Phó Chủ tịch UBND huyện Kỳ Sơn, những cuốn sách cổ này do người Thái khu vực miền tây Nghệ An viết, có niên đại trên 200 năm. Huyện cũng đang lên kế hoạch thực hiện Đề án bảo tồn, phát huy giá trị đặc sắc văn hóa các dân tộc trên địa bàn huyện thông qua việc sưu tầm các cuốn sách được viết trên lá cây.

Theo thống kê chưa đầy đủ của Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Kỳ Sơn, trên địa bàn huyện có khoảng 10 bộ sách cổ bằng chữ Thái Lai Pao, được viết trên lá cây. Đây là những bộ sách cổ, quý hiếm. Vì vậy, nhiệm vụ bảo tồn chữ viết của các dân tộc nói chung và dân tộc Thái nói riêng là rất cấp thiết nhằm góp phần bảo tồn, phát huy nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.