Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Những chiếc ghe ka hâu của đồng bào Khmer chỉ còn lại trong chùa

Minh Ly - N. Tâm - 12:45, 21/05/2022

Ka hâu được hiểu là ghe hầu, loại thuyền độc mộc dành cho Thượng tọa, Đại đức, Người có uy tín ngồi và chỉ đạo các đội ghe thi đấu trong các cuộc đua ghe ngo. Ngoài ra, ghe ka hâu còn dùng để chuyên chở lương thực, nước uống, dàn nhạc… phục vụ, tiếp hậu cần cho đội ghe Ngo trong những cuộc đua, đường đua.

Đại đức Lý Phét bên ghe Ka hâu chùa Serey Kandal
Đại đức Lý Phét, trụ trì chùa Serey Kandal giới thiệu về chiếc ghe ka hâu tại chùa

Hiện nay, ghe ka hâu không còn được dùng trong các dịp đua ghe ngo của đồng bào Khmer như trước, nhưng với ý thức, trách nhiệm trong việc bảo tồn những vật dụng sinh hoạt, có giá trị văn hóa độc đáo trong đời sống tinh thần của đồng bào, một số ghe ka hâu cổ thiết kế, trang trí kỳ công, vẫn đang được các chùa Khmer ở Sóc Trăng đưa vào bảo quản, trưng bầy.

Tại chùa Bô Tum Reng Sây Tum Nup, tọa lạc tại ấp Châu Thành, xã An Ninh, huyện Châu Thành, ghe ka hâu đi theo "hầu" một chiếc ghe ngo cổ còn “giữ nguyên được lý lịch” từ khi được tạo thành. 

Đại đức Lâm Hiệp, trụ trì chùa Bô Tum Reng Sây Tum Nup cho biết:  Đối với đồng bào Khmer, ghe ngo không chỉ là vật dụng sinh hoạt văn hoá được chế tạo, bảo quản ở trong chùa của từng phum, sóc... nó được xem như là một linh vật, đại diện cho phum sóc, biểu tượng của sự ấm no, sung túc...do vậy, ghe ka hâu cũng không kém phần quan trọng, bởi xưa kia nó cũng luôn song hành cùng ghe ngo mỗi khi vào mùa lễ hội đua ghe Ngo.

Ghe ka hâu được làm bằng một thân cây gỗ lớn, theo hình thức “độc mộc”, đuôi ghe ngo và mũi cong vút, được ráp lại và trang trí với những hình thức hoa văn chạm khắc kỳ công hoặc sơn vẽ với hoa văn chủ đạo là hình “hoa lửa, khói sóng…”.

Theo Đại đức Lý Phét, trụ trì chùa Serey Kandal, thị xã Vĩnh Châu và các vị sư ở chùa,  chiếc ka hâu dù là nhiệm vụ đi phục vụ cho đoàn đua, nhưng qui định về người được ngồi trên đó rất khắc khe. Thường chở các vị chức sắc Khmer, và tuyệt nhiên không có phụ nữ ngồi trên ghe ka hâu.

Trước kia, mỗi chùa Khmer điều có một đội ghe đua và ghe ka hâu đi kèm, giữ vai trò như ghe chỉ huy, chở ban quản trị chùa và chức sắc của chùa, và làm nhiệm vụ hậu cần để tiếp tế cho đội ghe đua nên cũng được xem là chiếc ghe truyền thống độc đáo của đồng bào Khmer.

Nói về những chiếc ka hâu, Đại đức Lâm Hiệp, trụ trì chùa Bô Tum Reng Sây Tum Nup kể, đại đức là sư trụ trì đời thứ 10 của chùa Tum Nup, hiện trong văn thư chùa còn giữ được biên bản bàn giao 2 chiếc ghe này từ vị trụ trì thứ 2 sang vị thứ 3 vào năm 1802. Biên bản ghi rõ, 2 chiếc ghe gỗ naỳ được đặt mua từ tỉnh Champasac ở nước Lào và vận chuyển về chùa bằng đường sông Me Kong. Nhẩm tính qua, có thể thấy, 2 chiếc ghe này đã có mặt ở Chùa  trên 300 năm.

Ghe Ka hâu cổ tại chùa Bô Tum Reng Sây Tum Nup
Ghe ka hâu cổ tại chùa Bô Tum Reng Sây Tum Nup có tuổi đời đến gần 300 năm

Tuy nhiên, loại ghe ka hầu này không còn được sử dụng như trước, nên dần dần vắng bóng trong các cuộc đua ghe Ngo với nhiều lý do khác nhau. Theo tìm hiểu tại các chùa Khmer trên địa bàn Sóc Trăng, loại ghe ka hâu còn không được 10 chiếc, không phải đội đua ghe nào cũng có ghe ka hâu. Bởi có chùa vì  thiếu kinh phí cho đội đua nên không có điều kiện để quan tâm đến đầu tư ghe ka hâu. Có chùa thì các sư quá trẻ chưa từng biết đến tầm quan trọng, nét độc đáo của loại ghe này. 

Cách đây, 6 năm (2016) nhân dịp lễ hội Oóc om bok - đua ghe ngo của đồng bào Khmer, tỉnh từng tổ chức cuộc thi phục dựng lại ghe ka hâu, với mục đích cùng nhau nhìn lại và giữ gìn cho một loại ghe truyền thống, từng gắn liền với nét văn hóa đặc sắc của dân tộc Khmer, nhưng sau khi thi, thì cũng không có chùa nào có thêm ghe, vì là cuộc thi chủ yếu là phục dựng lại mô hình.”, Đại đức Lâm Hiệp, trụ trì chùa Tum Nup cho biết.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Đồng bào Xơ Đăng làng Kon Teo Đăk Lấp chung tay sửa chữa lại nhà rông truyền thống

Đồng bào Xơ Đăng làng Kon Teo Đăk Lấp chung tay sửa chữa lại nhà rông truyền thống

Sau khi Báo Dân tộc và Phát triển có bài phản ánh “Người dân làng Kon Teo Đăk Lấp, xã Đăk Long, huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum cũ (nay là xã Đăk Pxi, tỉnh Quảng Ngãi) không đồng thuận với chủ trương phá bỏ nhà rông truyền thống để xây phòng học”, thì việc xây dựng phòng học đã được dừng lại và nhà rông được giữ nguyên. Những ngày này, đồng bào Xơ Đăng nơi đây đang chung tay, góp sức sửa chữa lại nhà rông truyền thống cho khang trang hơn, để phục vụ các lễ hội truyền thống của làng.
Tin nổi bật trang chủ
Đồng bào Xơ Đăng làng Kon Teo Đăk Lấp chung tay sửa chữa lại nhà rông truyền thống

Đồng bào Xơ Đăng làng Kon Teo Đăk Lấp chung tay sửa chữa lại nhà rông truyền thống

Sau khi Báo Dân tộc và Phát triển có bài phản ánh “Người dân làng Kon Teo Đăk Lấp, xã Đăk Long, huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum cũ (nay là xã Đăk Pxi, tỉnh Quảng Ngãi) không đồng thuận với chủ trương phá bỏ nhà rông truyền thống để xây phòng học”, thì việc xây dựng phòng học đã được dừng lại và nhà rông được giữ nguyên. Những ngày này, đồng bào Xơ Đăng nơi đây đang chung tay, góp sức sửa chữa lại nhà rông truyền thống cho khang trang hơn, để phục vụ các lễ hội truyền thống của làng.
Đội tuyển nữ Việt Nam vượt qua Thái Lan, giành Huy chương Đồng AFF Cup 2025

Đội tuyển nữ Việt Nam vượt qua Thái Lan, giành Huy chương Đồng AFF Cup 2025

Thể thao - Hoàng Minh - 21:21, 19/08/2025
Chiều 19/8, trên sân vận động Lạch Tray (Hải Phòng), Đội tuyển nữ Việt Nam đã xuất sắc đánh bại Thái Lan với tỷ số 3-1, qua đó khép lại hành trình tại Giải vô địch bóng đá nữ Đông Nam Á - AFF Cup 2025 với tấm Huy chương Đồng.
Lào Cai khởi công dự án phục vụ xây dựng đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng

Lào Cai khởi công dự án phục vụ xây dựng đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng

Kinh tế - Trọng Bảo - 19:01, 19/08/2025
Ngày 19/8, tỉnh Lào Cai đã tổ chức khởi công dự án san gạt mặt bằng và hạ tầng kỹ thuật khu Bản Qua, phục vụ xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. Đây là 1 trong 6 công trình, dự án trọng điểm được tỉnh Lào Cai đồng loạt khởi công chào mừng 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Cầu Mã Đà đã được khởi công xây dựng

Cầu Mã Đà đã được khởi công xây dựng

Tin tức - Duy Chí - 17:54, 19/08/2025
Sau nhiều lần kiến nghị và được sự chấp thuận chủ trương của Thủ tướng Chính phủ, ngày 19/8, UBND tỉnh Đồng Nai đã làm Lễ động thổ, khởi công xây dựng cầu Mã Đà nối liền Bình Phước cũ với Đồng Nai, hòa vào mạng lưới giao thông quốc gia, rút ngắn khoảng cách từ Tây Nguyên đến sân bay, cảng biển.
Hỗ trợ nghệ nhân tiêu biểu có hoàn cảnh khó khăn

Hỗ trợ nghệ nhân tiêu biểu có hoàn cảnh khó khăn

Xã hội - Lê Hường - 17:33, 19/08/2025
Chia sẻ khó khăn về vật chất và động viên tinh thần để các nghệ nhân tiếp tục phát huy trí tuệ, cống hiến cho công tác bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa.
Gia Lai khởi công dự án nâng cấp Cảng hàng không Phù Cát hơn 3.200 tỷ đồng

Gia Lai khởi công dự án nâng cấp Cảng hàng không Phù Cát hơn 3.200 tỷ đồng

Tin tức - T.Nhân - H.Trường - 16:44, 19/08/2025
Dự án nâng cấp Cảng hàng không Phù Cát là một trong những dự án giao thông trọng điểm của tỉnh Gia Lai, góp phần tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm an ninh quốc phòng.
Nỗi lo từ những cây cầu treo dân sinh

Nỗi lo từ những cây cầu treo dân sinh

Để thuận tiện cho việc đi lại và vận chuyển nông sản, từ nhiều năm trước, người dân thôn Kon Vi Vàng, xã Đắk Kôi, tỉnh Quảng Ngãi đã tự làm một cây cầu treo dài hơn 50m vượt sông Đăk Snghé. Sau nhiều năm sử dụng, cây cầu treo đã xuống cấp nghiêm trọng, nhiều tấm ván mặt cầu đã bị mục nát. Mặc dù biết là không an toàn, nhưng người dân vẫn qua lại hằng ngày, bất chấp những cảnh báo của chính quyền về an toàn.
Ứng dụng cập nhật lịch trình diễu binh dịp Quốc khánh 2/9

Ứng dụng cập nhật lịch trình diễu binh dịp Quốc khánh 2/9

Tin tức - PV - 16:29, 19/08/2025
TP. Hà Nội đã ra mắt nền tảng số “A80 - Tự hào Việt Nam” tại địa chỉ a80.hanoi.gov.vn nhằm phục vụ chuỗi sự kiện kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9.
Quảng Ninh khởi công tuyến đường gần 1.000 tỷ đồng nối vùng cao với trung tâm tỉnh

Quảng Ninh khởi công tuyến đường gần 1.000 tỷ đồng nối vùng cao với trung tâm tỉnh

Trang địa phương - Mỹ Dung - 16:18, 19/08/2025
Ngày 19/8, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực II phối hợp với UBND xã Ba Chẽ và UBND xã Kỳ Thượng tổ chức Lễ khởi công Dự án cải tạo, nâng cấp đường tỉnh 330 (đoạn từ xã Ba Chẽ đến đường tỉnh 342). Khởi công đúng dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, Dự án cải tạo đường tỉnh 330 được kỳ vọng sẽ thay đổi diện mạo hạ tầng vùng cao Quảng Ninh.
Công an TP. Hồ Chí Minh vinh danh 80 gương điển hình tiên tiến

Công an TP. Hồ Chí Minh vinh danh 80 gương điển hình tiên tiến

Thời sự - Minh Thu - 16:15, 19/08/2025
Ngày 19/8, Công an TP. Hồ Chí Minh đã tổ chức các hoạt động Kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân (19/8/1945 - 19/8/2025); 20 năm Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (19/8/2005 - 19/8/2025), 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945-2/9/2025).
Diễn biến mới nhất về xu thế thời tiết trên cả nước dịp lễ Quốc khánh 2/9

Diễn biến mới nhất về xu thế thời tiết trên cả nước dịp lễ Quốc khánh 2/9

Tin tức - Minh Nhật - 16:10, 19/08/2025
Cơ quan khí tượng thủy văn quốc gia dự báo từ ngày 1-5/9, khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ, khả năng có mưa dông vào chiều tối và đêm; ngày phổ biến ít mưa, có nắng gián đoạn
Vận hành thông suốt, hiệu quả 34 Công an cấp tỉnh trong kỷ nguyên mới

Vận hành thông suốt, hiệu quả 34 Công an cấp tỉnh trong kỷ nguyên mới

Sự kiện - Bình luận - PV - 16:07, 19/08/2025
Thời gian qua, lực lượng Công An nhân dân (CAND) luôn tiên phong, đi đầu trong sắp xếp tổ chức bộ máy, thực hiện mô hình Công an địa phương hai cấp, xây dựng tổ chức bộ máy CAND hướng về cơ sở, gần dân, sát dân để phục vụ nhân dân hiệu quả hơn.