Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Nhà dân tộc học nặng lòng với văn hóa Thái

PV - 11:08, 17/11/2021

Là Trưởng phòng Nghiên cứu - Sưu tầm văn hóa nước ngoài của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (DTHVN), Tiến sĩ Vi An đặc biệt quan tâm đến văn hóa và xã hội của người Thái ở Việt Nam. Ông là tác giả cuốn sách “Người Thái ở miền Tây Nghệ An” (Nhà Xuất bản Thế giới phát hành năm 2017) và là đồng tác giả của hơn 30 cuốn sách, tác giả của hơn 50 bài viết đăng trên các tạp chí; chủ trì xây dựng 3 ngôi nhà dân gian: Thái, Mông, Hà Nhì tại Khu trưng bày ngoài trời của Bảo tàng DTHVN. Ông cũng đã từng tham gia nhiều cuộc hội thảo dân tộc học và bảo tàng học trong nước và quốc tế.

Tiến sĩ Vi An tại phòng làm việc. Ảnh: Ngọc Ánh
Tiến sĩ Vi An tại phòng làm việc. Ảnh: Ngọc Ánh

Mới đây, trong dịp về công tác tại một huyện miền núi Nghệ An, khi tôi đề cập đến một số vấn đề liên quan đến lịch sử văn hóa một ngôi đền người Thái ở huyện Quỳ Hợp (Nghệ An), ông Lương Viết Thoại, một trí thức người dân tộc Thái ở Quỳ Hợp khẳng định: “Viết về vấn đề này phải người có trình độ cao như Tiến sĩ Vi An thì mới đủ sức thuyết phục. Mấy năm trước, Tiến sĩ Vi An về Quỳ Hợp để đi điền dã, nghiên cứu, sưu tầm văn hóa người Thái bản địa, tôi và Nghệ nhân Ưu tú Sầm Bình đã đưa Tiến sĩ Vi An đi vào các bản làng vùng sâu, vùng xa để khai thác, thu thập những tư liệu sống về văn hóa Thái. Vi An có phông nền kiến thức dân tộc học uyên bác mà tính cách thì giản dị, hay lắm”.

Lời nhận xét đầy thiện chí của ông Lương Viết Thoại đã thôi thúc tôi trở lại Bảo tàng DTHVN tìm gặp Tiến sĩ Vi An để nghe ông chia sẻ về công việc nghiên cứu, sưu tầm văn hóa. Trên tầng 2 khu làm việc của cán bộ Bảo tàng DTHVN, phòng làm việc của Tiến sĩ Vi An có một giá đựng khá nhiều sách quý và một bộ máy vi tính đơn sơ, giản dị như bản tính của người làm nghiên cứu khoa học.

Tiến sĩ Vi An cho biết, hơn 30 năm qua, từ một cử nhân lịch sử của Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội trở thành Tiến sĩ dân tộc học; từ một nghiên cứu viên của Viện Dân tộc học trở thành nghiên cứu viên chính kiêm Thư ký Hội đồng Khoa học của Bảo tàng DTHVN, không năm nào, ông không trở về quê hương miền Tây Nghệ An. Khi thì ông về thực hiện những chuyến điền dã có mục tiêu, nghiên cứu, sưu tầm hiện vật phục vụ trưng bày; khi thì về vì chuyện gia đình.

Trong lời giới thiệu về cuốn sách của Tiến sĩ Vi An, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Huy, nguyên Giám đốc của Bảo tàng DTHVN có viết: "Chính từ những cơ hội ngồi hàn huyên với các cụ già, các lão thành cách mạng, với anh em họ hàng, bạn bè người Thái trong không gian văn hóa - xã hội của mình, ông chọn được một hướng tiếp cận riêng và kiên trì theo đuổi sự lựa chọn của mình. Sự lựa chọn đó chính là nghiên cứu về người Thái trong không gian văn hóa - xã hội ở miền Tây Nghệ An". Cụ thể là không gian đa dạng các nhóm địa phương của người Thái được hình thành từ những điều kiện lịch sử khác nhau. Đó còn là tính đa dạng văn hóa Thái từ sự tiếp biến văn hóa trên con đường di cư cả ngàn năm. Đó cũng chính là những kinh nghiệm sống, phương thức mưu sinh, những nét văn hóa xã hội, tinh thần và tâm linh tạo nên bản sắc riêng mà người Thái dù ở đâu vẫn giữ gìn và nối tiếp.

Tất cả không gian văn hóa đó được Tiến sĩ Vi An đưa vào cuốn sách “Người Thái ở miền Tây Nghệ An” dày gần 400 trang với 10 chương gồm: “Thiên nhiên và con người”; “Khái quát về người Thái ở miền Tây Nghệ An”; “Nông nghiệp trồng trọt”; “Các hoạt động kinh tế khác”; “Văn hóa vật chất”; “Văn hóa xã hội”; “Dòng họ, hôn nhân, gia đình”; “Các phong tục trong chu kỳ đời người”; “Văn hóa tâm linh” và “Văn học, nghệ thuật dân gian và chữ viết”.

Tiến sĩ Vi An (thứ 2 từ trái sang) trao đổi với các đồng nghiệp về văn hóa dân tộc Thái, năm 2016. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Tiến sĩ Vi An (thứ 2 từ trái sang) trao đổi với các đồng nghiệp về văn hóa dân tộc Thái, năm 2016. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Ngoài những công trình nghiên cứu về người Thái, Tiến sĩ Vi An cũng đã có nhiều đợt đi điền dã, nghiên cứu và viết bài công bố trên các tạp chí khoa học về về người Rục ở Quảng Bình, người Ơ Đu, người Khơ Mú ở Nghệ An. Năm 1998, Bảo tàng DTHVN chủ trương xây dựng khu trưng bày ngoài trời, Tiến sĩ Vi An là người chủ trì việc khảo sát, sưu tầm và phục dựng 3 ngôi nhà truyền thống của người Thái Đen (Thuận Châu, Sơn La), người Mông (Mù Cang Chải, Yên Bái) và người Hà Nhì (Y Tý, Lào Cai); đồng thời, tham gia thực hiện quá trình phục dựng các ngôi nhà người Tày, người Chăm và nhà dài Ê Đê.

Năm 2006, Bảo tàng DTHVN xây dựng khu nhà trưng bày văn hóa các nước Đông Nam Á, Tiến sĩ Vi An lúc này đang là Trưởng phòng Đông Nam Á nên trách nhiệm vô cùng nặng nề. Ông góp phần không nhỏ trong việc tổ chức triển khai thực hiện các chuyến đi nghiên cứu, sưu tầm hiện vật văn hóa của 10 nước Đông Nam Á mang về phục vụ trưng bày văn hóa Đông Nam Á tại Bảo tàng DTHVN, khai trương tháng 11-2013.

Hiện nay, Tiến sĩ Vi An tích cực phối hợp với một số viện nghiên cứu, cơ quan tại Hà Nội, tham gia các đề tài nghiên cứu về các dân tộc thiểu số. Ông cũng đang ấp ủ viết tiếp một cuốn sách về nghiên cứu tri thức dân gian của người Thái ở miền Tây Nghệ An, phục vụ du lịch cộng đồng và phát triển bền vững. “Đây là trách nhiệm và tình cảm của tôi để đáp lại lòng mong muốn, sự tin yêu của bà con người Thái trên quê hương tôi” - Tiến sĩ Vi An chia sẻ.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.