Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Lễ hội, nghi lễ truyền thống: Cần giữ chuẩn mực khi sân khấu hóa

HỒNG MINH - 10:28, 01/10/2019

Để bảo tồn, khôi phục các lễ hội, nghi lễ truyền thống của đồng bào các DTTS trong bối cảnh hội nhập, việc đưa các lễ hội, nghi lễ truyền thống lên sân khấu như cách để bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa của lễ hội, nghi lễ. Tuy nhiên, mỗi lễ hội, nghi lễ đều mang giá trị tâm linh, vì thế việc hiểu đúng và giữ chuẩn mực khi sân khấu hóa là điều bắt buộc.

Đội cồng chiêng của đồng bào dân tộc Mường tỉnh Hòa Bình, thường xuyên có mặt trong các lễ hội.
Đội cồng chiêng của đồng bào dân tộc Mường tỉnh Hòa Bình, thường xuyên có mặt trong các lễ hội.

Sân khấu hóa các lễ hội, nghi lễ là việc làm khá phổ biến ở nước ta trong nhiều năm qua, khi tiến hành tổ chức, phục dựng các lễ hội văn hóa cổ truyền của dân tộc. Sân khấu hóa lễ hội, nghi lễ được hiểu nôm na là việc sử dụng những đặc trưng của nghệ thuật sân khấu-nghệ thuật dàn cảnh và biểu diễn để chuyển tải chủ đề chính của lễ hội, nghi lễ. Tuy nhiên, làm sao để việc sân khấu hóa không làm mất đi bản chất của lễ hội, nghi lễ là điều vô cùng quan trọng.

Là một thầy mo đã nhiều năm làm chủ lễ cho các lễ hội tại địa phương, ông Dương Văn Thủ, xã Hà Vị, huyện Bạch Thông (Bắc Kạn) cho biết: “Tôi làm thầy cúng đến nay đã gần 50 năm. Được Nhà nước quan tâm đến việc bảo tồn các lễ hội của đồng bào các DTTS thông qua các ngày hội văn hóa, giao lưu quần chúng… thì tôi đã có dịp mang các trích đoạn nghi lễ thường diễn ra ở địa phương lên sân khấu biểu diễn, như Lễ hội Lồng Tồng. Đó là niềm vinh dự lớn lao của tôi khi được giới thiệu nét văn hóa của dân tộc mình đến nhiều người”. 

Trích đoạn Lễ hội Lồng Tồng (của đồng bào Tày) trên sân khấu.
Trích đoạn Lễ hội Lồng Tồng (của đồng bào Tày) trên sân khấu.

Khi được hỏi việc trình diễn các lễ hội, trích đoạn nghi lễ trên sân khấu và việc làm lễ tại địa phương có điều gì khác nhau, ông Thủ chia sẻ: “Việc biểu diễn các lễ hội, nghi lễ trên sân khấu là điều rất khó với thầy cúng như chúng tôi. Bởi lẽ, lúc đó phải cân bằng giữa việc giữ tính thiêng của nghi lễ mà vẫn bảo đảm được yếu tố sân khấu. Nguyên tắc bắt buộc khi sân khấu hóa các lễ hội, nghi lễ là trước khi biểu diễn phải làm lễ xin các thần linh tại địa phương, sau đó trong quá trình biểu diễn thầy mo không được phép đọc gia phả của thần linh, không được mời các vị thần linh trong lời cúng… Phải như thế mới không phạm húy, không mất đi tính thiêng của lễ hội”. 

Trong một hội thảo về bảo tồn và phát huy di sản văn hóa trong thời hiện đại, GS.TS. Đặng Hoành Loan, nguyên Phó Viện trưởng Viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam đã chia sẻ về việc cồng chiêng đang bị sân khấu hóa, khi ở Hòa Bình, người ta tổ chức đánh cùng một lúc 200 cái cồng chiêng. 

Lễ hội Mường A Ma của đồng bào dân tộc Xinh Mun tái hiện trên sân khấu Ngày Hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các DTTS vùng Tây Bắc 2019.
Lễ hội Mường A Ma của đồng bào dân tộc Xinh Mun tái hiện trên sân khấu Ngày Hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các DTTS vùng Tây Bắc 2019.

Theo ông Loan, mỗi chiếc cồng chiêng đánh ra một âm sắc, mỗi người đánh lại mang một nét cá tính riêng, nên việc đem cả mấy trăm chiếc cồng chiêng đánh một lúc gây ảnh hưởng không tốt đến nghệ thuật cồng chiêng. Việc này cũng tương tự như việc tổ chức hát quan họ tập thể để lập kỷ lục. Tất cả những việc làm này đều đi ngược lại tinh thần của những di sản.

Việc sân khấu hóa các lễ hội, nghi lễ là điều tất yếu để bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa. Tuy nhiên, việc hài hòa giữa giữ gìn tính thiêng và nghệ thuật sân khấu luôn cần phải được bảo đảm chặt chẽ. Bởi lẽ, nếu đề cao tính sân khấu sẽ vô tình làm mất đi giá trị của lễ hội, nghi lễ đó. 

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Đồng bào vùng cao Quảng Nam làm du lịch cộng đồng

Đồng bào vùng cao Quảng Nam làm du lịch cộng đồng

Những năm gần đây, huyện Bắc Trà My (tỉnh Quảng Nam) đã có bước chuyển mình tích cực trong phát triển du lịch cộng đồng, đặc biệt ở các xã có đông đồng bào DTTS sinh sống. Thông qua việc ban hành Nghị quyết chuyên đề về phát triển du lịch, tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng và xúc tiến du lịch địa phương, Bắc Trà My đã tạo điều kiện cho đồng bào Co, Ca Dong, Mường từng bước tiếp cận mô hình du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa truyền thống và phát triển kinh tế bền vững.
Tin nổi bật trang chủ
Bình Định: Tạo điều kiện cho cán bộ từ Gia Lai mua nhà ở xã hội sau sáp nhập

Bình Định: Tạo điều kiện cho cán bộ từ Gia Lai mua nhà ở xã hội sau sáp nhập

Xã hội - T.Nhân-H.Trường - 1 giờ trước
Sở Xây dựng tỉnh Bình Định vừa giới thiệu 1.488 căn nhà xã hội đang còn trống tại 7 dự án nhà ở xã hội đến các cán bộ, công chức, viên chức, người lao động đang làm việc tại các cơ quan, đơn vị tại tỉnh Gia Lai.
Hội nghị toàn quốc tập huấn về tổ chức và hoạt động của tổ chức Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị ở cấp xã (mới)

Hội nghị toàn quốc tập huấn về tổ chức và hoạt động của tổ chức Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị ở cấp xã (mới)

Tin tức - Minh Nhật - 1 giờ trước
Trong 2 ngày (14 và15/6), Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức Hội nghị toàn quốc tập huấn về tổ chức và hoạt động của tổ chức Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị ở cấp xã (mới).
Thuận Châu (Sơn La): Hỗ trợ 2,5 tỷ đồng thực hiện gói chính sách chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em

Thuận Châu (Sơn La): Hỗ trợ 2,5 tỷ đồng thực hiện gói chính sách chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em

Tin tức - Minh Anh - 4 giờ trước
Thuận Châu (tỉnh Sơn La) là huyện miền núi, với trên 90% dân số là đồng bào DTTS; tỷ lệ hộ nghèo đa chiều chiếm 18,16%, giao thông đi lại còn khó khăn; một số hủ tục, tập quán lạc hậu còn tồn tại; trình độ nhận thức của người dân còn hạn chế. Trong những năm gần đây, số lượng phụ nữ được tiếp cận, sử dụng dịch vụ y tế chăm sóc sức khỏe cho bà mẹ, trẻ em DTTS ngày càng tăng.
Tâm là gốc của phước lành

Tâm là gốc của phước lành

Dân tộc - Tôn giáo - Việt Hà - 4 giờ trước
Không cần nhiều tài sản, người nghèo vẫn có thể tạo nên phước báu lớn nếu biết thực hành bố thí bằng tâm thanh tịnh, đúng như lời dạy của Đức Phật.
Bão số 1 ở miền Trung khiến 7 người chết, mất tích

Bão số 1 ở miền Trung khiến 7 người chết, mất tích

Tin tức - Minh Nhật - 21:02, 14/06/2025
Mưa lũ phức tạp do bão số 1 đã khiến 7 người chết, mất tích, hàng nghìn ngôi nhà, hàng chục ha hoa màu bị ngập, nhiều tuyến đường giao thông bị hư hỏng nghiêm trọng.
Độc đáo chùa mảnh sành ở TP. Hồ Chí Minh

Độc đáo chùa mảnh sành ở TP. Hồ Chí Minh

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin hôm nay ngày 11/6, có những thông tin đáng chú ý sau: Ruộng bậc thang Y Tý mùa đổ ải. Độc đáo chùa mảnh sành ở TP. Hồ Chí Minh . Tết mùa mưa đặc sắc của dân tộc Hà Nhì. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Độc đáo chùa mảnh sành ở TP. Hồ Chí Minh

Độc đáo chùa mảnh sành ở TP. Hồ Chí Minh

Media - BDT - 18:01, 14/06/2025
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin hôm nay ngày 11/6, có những thông tin đáng chú ý sau: Ruộng bậc thang Y Tý mùa đổ ải. Độc đáo chùa mảnh sành ở TP. Hồ Chí Minh . Tết mùa mưa đặc sắc của dân tộc Hà Nhì. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Bắt kẻ cầm đầu đường dây đánh bạc hơn 2.000 tỷ đồng qua mạng hoạt động tại nhiều địa phương

Bắt kẻ cầm đầu đường dây đánh bạc hơn 2.000 tỷ đồng qua mạng hoạt động tại nhiều địa phương

Pháp luật - Minh Nhật - 18:01, 14/06/2025
Phạm Công Lộc - kẻ cầm đầu đường dây đánh bạc hơn 2.000 tỷ đồng, bị Công an Đà Nẵng bắt giam.
Chính thức một số loại hàng hóa dịch vụ áp thuế tiêu thụ đặc biệt

Chính thức một số loại hàng hóa dịch vụ áp thuế tiêu thụ đặc biệt

Tin tức - Minh Nhật - 17:08, 14/06/2025
Theo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua, đồ uống có đường sẽ chịu thuế 8% từ năm 2027, năm 2028 lên 10%; áp thuế tuyệt đối với thuốc lá; rượu - bia lộ trình tăng từ 35-90%...
Ninh Thuận: Đạt được 100% chỉ tiêu cốt lõi Dự án 8

Ninh Thuận: Đạt được 100% chỉ tiêu cốt lõi Dự án 8

Công tác Dân tộc - Minh Anh - 16:39, 14/06/2025
Triển khai thực hiện Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” thuộc Chương trình MTQG phát triển kinh tế-xã hội vùng DTTS và miền núi giai đoạn I 2021-2025, tỉnh Ninh Thuận triển khai tại 6 huyện, 23 xã, 71 thôn đặc biệt khó khăn. Sau 5 năm triển khai Dự án 8, tỉnh Ninh Thuận đã đạt được 100% chỉ tiêu cốt lõi, trong đó có nhiều chỉ tiêu vượt kế hoạch.
Điện Biên đã cơ bản hoàn thành các chỉ tiêu cốt lõi của Dự án 8

Điện Biên đã cơ bản hoàn thành các chỉ tiêu cốt lõi của Dự án 8

Tin tức - Minh Anh - 13:29, 14/06/2025
Triển khai Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” giai đoạn I từ 2021-2025, tỉnh Điện Biên huy động được 52.842 triệu đồng, trong đó nguồn ngân sách Trung ương là 52.450 triệu đồng và ngân sách địa phương là 392 triệu đồng. Kết quả giải ngân đạt 41.297 triệu đồng, tương đương 78% kế hoạch vốn giao.