Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Lễ hội, nghi lễ truyền thống: Cần giữ chuẩn mực khi sân khấu hóa

HỒNG MINH - 10:28, 01/10/2019

Để bảo tồn, khôi phục các lễ hội, nghi lễ truyền thống của đồng bào các DTTS trong bối cảnh hội nhập, việc đưa các lễ hội, nghi lễ truyền thống lên sân khấu như cách để bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa của lễ hội, nghi lễ. Tuy nhiên, mỗi lễ hội, nghi lễ đều mang giá trị tâm linh, vì thế việc hiểu đúng và giữ chuẩn mực khi sân khấu hóa là điều bắt buộc.

Đội cồng chiêng của đồng bào dân tộc Mường tỉnh Hòa Bình, thường xuyên có mặt trong các lễ hội.
Đội cồng chiêng của đồng bào dân tộc Mường tỉnh Hòa Bình, thường xuyên có mặt trong các lễ hội.

Sân khấu hóa các lễ hội, nghi lễ là việc làm khá phổ biến ở nước ta trong nhiều năm qua, khi tiến hành tổ chức, phục dựng các lễ hội văn hóa cổ truyền của dân tộc. Sân khấu hóa lễ hội, nghi lễ được hiểu nôm na là việc sử dụng những đặc trưng của nghệ thuật sân khấu-nghệ thuật dàn cảnh và biểu diễn để chuyển tải chủ đề chính của lễ hội, nghi lễ. Tuy nhiên, làm sao để việc sân khấu hóa không làm mất đi bản chất của lễ hội, nghi lễ là điều vô cùng quan trọng.

Là một thầy mo đã nhiều năm làm chủ lễ cho các lễ hội tại địa phương, ông Dương Văn Thủ, xã Hà Vị, huyện Bạch Thông (Bắc Kạn) cho biết: “Tôi làm thầy cúng đến nay đã gần 50 năm. Được Nhà nước quan tâm đến việc bảo tồn các lễ hội của đồng bào các DTTS thông qua các ngày hội văn hóa, giao lưu quần chúng… thì tôi đã có dịp mang các trích đoạn nghi lễ thường diễn ra ở địa phương lên sân khấu biểu diễn, như Lễ hội Lồng Tồng. Đó là niềm vinh dự lớn lao của tôi khi được giới thiệu nét văn hóa của dân tộc mình đến nhiều người”. 

Trích đoạn Lễ hội Lồng Tồng (của đồng bào Tày) trên sân khấu.
Trích đoạn Lễ hội Lồng Tồng (của đồng bào Tày) trên sân khấu.

Khi được hỏi việc trình diễn các lễ hội, trích đoạn nghi lễ trên sân khấu và việc làm lễ tại địa phương có điều gì khác nhau, ông Thủ chia sẻ: “Việc biểu diễn các lễ hội, nghi lễ trên sân khấu là điều rất khó với thầy cúng như chúng tôi. Bởi lẽ, lúc đó phải cân bằng giữa việc giữ tính thiêng của nghi lễ mà vẫn bảo đảm được yếu tố sân khấu. Nguyên tắc bắt buộc khi sân khấu hóa các lễ hội, nghi lễ là trước khi biểu diễn phải làm lễ xin các thần linh tại địa phương, sau đó trong quá trình biểu diễn thầy mo không được phép đọc gia phả của thần linh, không được mời các vị thần linh trong lời cúng… Phải như thế mới không phạm húy, không mất đi tính thiêng của lễ hội”. 

Trong một hội thảo về bảo tồn và phát huy di sản văn hóa trong thời hiện đại, GS.TS. Đặng Hoành Loan, nguyên Phó Viện trưởng Viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam đã chia sẻ về việc cồng chiêng đang bị sân khấu hóa, khi ở Hòa Bình, người ta tổ chức đánh cùng một lúc 200 cái cồng chiêng. 

Lễ hội Mường A Ma của đồng bào dân tộc Xinh Mun tái hiện trên sân khấu Ngày Hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các DTTS vùng Tây Bắc 2019.
Lễ hội Mường A Ma của đồng bào dân tộc Xinh Mun tái hiện trên sân khấu Ngày Hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các DTTS vùng Tây Bắc 2019.

Theo ông Loan, mỗi chiếc cồng chiêng đánh ra một âm sắc, mỗi người đánh lại mang một nét cá tính riêng, nên việc đem cả mấy trăm chiếc cồng chiêng đánh một lúc gây ảnh hưởng không tốt đến nghệ thuật cồng chiêng. Việc này cũng tương tự như việc tổ chức hát quan họ tập thể để lập kỷ lục. Tất cả những việc làm này đều đi ngược lại tinh thần của những di sản.

Việc sân khấu hóa các lễ hội, nghi lễ là điều tất yếu để bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa. Tuy nhiên, việc hài hòa giữa giữ gìn tính thiêng và nghệ thuật sân khấu luôn cần phải được bảo đảm chặt chẽ. Bởi lẽ, nếu đề cao tính sân khấu sẽ vô tình làm mất đi giá trị của lễ hội, nghi lễ đó. 

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Mở lại Lễ hội pháo hoa Quốc tế, Đà Nẵng kỳ vọng về du lịch

Mở lại Lễ hội pháo hoa Quốc tế, Đà Nẵng kỳ vọng về du lịch

Lễ hội pháo hoa Quốc tế (DIFF) 2023 là kỳ lễ hội pháo hoa thứ 11, góp phần mang lại danh hiệu Đà Nẵng là "Điểm đến sự kiện - lễ hội hàng đầu châu Á", nhằm thu hút hàng triệu du khách đến Đà Nẵng sau 2 năm đóng cửa vì dịch bệnh.
Tin trong ngày - 23/3/2023

Tin trong ngày - 23/3/2023

Media - BDT - 20:05, 23/03/2023
Kính mời quý vị và các bạn theo dõi bản Tin trong ngày của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin hôm nay có những thông tin chính sau: UBDT công bố các quyết định về công tác cán bộ; Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) cần bảo đảm gắn liền thực tiễn chính sách đất đai khu vực đồng bào DTTS và miền núi"; Hỗ trợ làm hơn 2.400 nhà cho người nghèo tại các xã biên giới Nghệ An; cùng các tin tức thời sự khác.
Hội trại truyền thống “Thanh niên, Phụ nữ lực lượng vũ trang Quân khu 9” năm 2023: Nhiều hoạt động vì cộng đồng

Hội trại truyền thống “Thanh niên, Phụ nữ lực lượng vũ trang Quân khu 9” năm 2023: Nhiều hoạt động vì cộng đồng

Tin tức - Lê Vũ - 20:00, 23/03/2023
Hội trại truyền thống “Thanh niên, Phụ nữ lực lượng vũ trang Quân khu 9” năm nay do Bộ chỉ huy quân sự (CHQS) tỉnh Bến Tre phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức với sự tham gia của 19 tiểu trại, đến từ 12 Bộ CHQS tỉnh, thành trên địa bàn Quân khu, Trường Quân sự Quân khu và các đơn vị kết nghĩa.
Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn đối thoại với thanh niên

Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn đối thoại với thanh niên

Tin tức - Trí Phương - 19:51, 23/03/2023
Chiều 23/3, Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn Hồ Tiến Thiệu chủ trì Hội nghị đối thoại với thanh niên. Hội nghị được kết nối đến 11 điểm cầu cấp huyện và 200 điểm cầu cấp xã trên địa bàn toàn tỉnh.
Phú Yên: Phạt 560 triệu đồng trang trại bò sữa gây ô nhiễm môi trường

Phú Yên: Phạt 560 triệu đồng trang trại bò sữa gây ô nhiễm môi trường

Pháp luật - T.Nhân - 19:44, 23/03/2023
UBND tỉnh Phú Yên vừa ban hành Quyết định số 319/QĐ-XPHC về xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty TNHH Trang trại bò sữa công nghệ cao Phú Yên liên quan lĩnh vực bảo vệ môi trường.
Đoàn Thanh niên Ủy ban Dân tộc tổ chức giao hữu thể thao chào mừng ngày 26/3

Đoàn Thanh niên Ủy ban Dân tộc tổ chức giao hữu thể thao chào mừng ngày 26/3

Tin tức - Mai Hương - 19:39, 23/03/2023
Chiều 23/3 , tại sân vận động trường Chu Văn An, Đoàn Thanh niên Ủy ban Dân tộc tổ chức giao hữu thể thao chào mừng 92 năm ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (26/3/1931 - 26/3/2023) giữa Đoàn Thanh niên UBDT và Đoàn Thanh niên Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Tin trong ngày - 23/3/2023

Tin trong ngày - 23/3/2023

Kính mời quý vị và các bạn theo dõi bản Tin trong ngày của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin hôm nay có những thông tin chính sau: UBDT công bố các quyết định về công tác cán bộ; Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) cần bảo đảm gắn liền thực tiễn chính sách đất đai khu vực đồng bào DTTS và miền núi"; Hỗ trợ làm hơn 2.400 nhà cho người nghèo tại các xã biên giới Nghệ An; cùng các tin tức thời sự khác.
Ngày Khí tượng thế giới 23/3/2023:

Ngày Khí tượng thế giới 23/3/2023: "Thời tiết, khí hậu và nước - Tương lai qua các thế hệ"

Xã hội - Ngân Nhi - 19:06, 23/03/2023
Chủ đề của Ngày Khí tượng thế giới năm 2023 là “Thời tiết, khí hậu và nước - Tương lai qua các thế hệ” nhằm phản ánh các vấn đề về biến đổi khí hậu, thời tiết, nhiệt độ và tài nguyên nước đang diễn ra phổ biến và dữ dội trên thế giới.
Ủy ban Dân tộc kiểm tra, đánh giá việc triển khai thực hiện Chương trình MTQG DTTS và miền núi tại tỉnh Hà Giang

Ủy ban Dân tộc kiểm tra, đánh giá việc triển khai thực hiện Chương trình MTQG DTTS và miền núi tại tỉnh Hà Giang

Công tác Dân tộc - Thanh Huyền - 19:04, 23/03/2023
Ngày 23/3, tại tỉnh Hà Giang, Đoàn công tác của Ủy ban Dân tộc do Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Y Vinh Tơr làm Trưởng đoàn đã có buổi làm việc với UBND tỉnh Hà Giang về công tác triển khai thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025.
Thị trấn Sông Đốc tăng cường công tác tuyên truyền về phòng, chống ma túy cho ngư phủ và đồng bào DTTS

Thị trấn Sông Đốc tăng cường công tác tuyên truyền về phòng, chống ma túy cho ngư phủ và đồng bào DTTS

Trang địa phương - Huy Trường - 18:43, 23/03/2023
Sáng ngày 23/3, tại thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời, Ban Dân tộc tỉnh Cà Mau tổ chức Hội nghị tuyên truyền về phòng, chống ma túy cho hơn 100 đại biểu là cán bộ làm công tác dân tộc, công tác tuyên truyền ở địa phương; cán bộ ấp, khóm, tại thị trấn, chức sắc tôn giáo, Người có uy tín, lực lượng nòng cốt, ngư phủ và người dân vùng DTTS trên địa bàn.
Kiên Giang: Trên 19.200 mô hình thi đua yêu nước trên tất cả các lĩnh vực

Kiên Giang: Trên 19.200 mô hình thi đua yêu nước trên tất cả các lĩnh vực

Tin tức - Nguyễn Hoa - 18:33, 23/03/2023
Ngày 23/3, Tỉnh ủy Kiên Giang tổ chức Hội nghị sơ kết thực hiện các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2016 - 2021. Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Mai Văn Huỳnh chủ trì Hội nghị.
Thanh Hóa: Những kết quả nổi bật trong xây dựng Nông thôn mới

Thanh Hóa: Những kết quả nổi bật trong xây dựng Nông thôn mới

Tin tức - Quỳnh Trâm - 18:10, 23/03/2023
Ban Chỉ đạo thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia tỉnh Thanh Hóa vừa tổ chức Hội nghị sơ kết 2 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 trên địa bàn tỉnh.