Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tiếng khèn bè của người Bru Vân Kiều

Khánh Ngân - 08:50, 25/02/2022

Tiếng khèn bè trầm bổng hòa cùng điệu cà lơi ấm áp của người Bru Vân Kiều làm tôi say đắm. Tôi tự hỏi mai này, khi thế hệ như ông Chơn, ông Chảnh già yếu không thể chơi khèn được nữa, thì tiếng khèn bè, điệu cà lơi; cha chấp, oát, xiêng, xa nớt… có bị thất truyền!

 Ông Hồ Văn In ở xã Lìa (Hướng Hóa, Quảng Trị) hướng dẫn, giảng dạy cho các cháu về cách sử dụng khèn bè
Ở xã Lìa còn có ông Hồ Văn In, cũng đang dành hết tâm huyết để truyền dạy cách sử dụng khèn bè cho các cháu nhỏ

Hồn cốt của người Bru Vân Kiều

Đến thôn Kỳ Tăng, xã Lìa (huyện Hướng Hóa, Quảng Trị), tôi được nghe kể nhiều về tình yêu, niềm đam mê và sự hiểu biết sâu rộng nhạc cụ khèn bè, làn điệu dân ca dân tộc của hai anh em ruột Hồ Văn Chơn (sinh năm 1934), Hồ Cu Chảnh (sinh năm 1937). Những câu chuyện về sự trăn trở, tâm huyết quên ăn quên ngủ của các ông để tiếng khèn bè bao năm qua vẫn vang lên, khiến chúng tôi nóng lòng tìm đến.

Trong căn nhà nhỏ, nằm lọt thỏm trong thung lũng nơi dãy Trường Sơn, nghệ nhân Hồ Văn Chơn vừa vuốt ve chiếc khèn bè vàng óng, chậm rãi nói: Muốn có được một chiếc khèn thanh âm chuẩn, việc khó đầu tiên là chọn trúc. Trúc làm khèn không được già quá, cũng không được non quá. Đặc biệt, phải chặt trúc vào ban đêm, thời điểm chớm hè cuối xuân. Rồi đến khâu vót, cắt, khoan, phơi, hơ lửa..., mỗi chiếc khèn bè làm xong cũng hết cả tháng trời.

Bên bếp lửa hồng trong nếp nhà sàn, nhân lúc ông Hồ Cu Chảnh sang chơi, hai anh em nghệ nhân "chiêu đãi" khách miền xuôi một tiết mục khèn bè và điệu cà lơi thật thú vị. Tiếng khèn do ông Hồ Văn Chơn thể hiện vang lên trầm bổng, quấn quyện vào điệu cà lơi của ông Hồ Cu Chảnh như da diết, thổn thức... Dù không hiểu lời của điệu cà lơi của người Bru Vân Kiều, nhưng tôi cảm nhận được sự ấm áp, thánh thiện và lạc quan mà người Bru Vân Kiều gửi vào ca từ và giai điệu.

Nghệ nhân Hồ Văn Chơn nói, tuổi ông giờ đã cao, nhưng mỗi khi thổi khèn bè, tù và hay đánh cồng chiêng và hát những làn điệu dân ca truyền thống, tôi thấy mình trẻ lại như tuổi đôi mươi. Luôn lạc quan, yêu đời, yêu cuộc sống và tin vào Đảng, Nhà nước với những chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số.

Qua tìm hiểu được biết, những năm qua, ông Hồ Chơn đã đầu tư nhiều tiền bạc, công sức để sưu tầm, bảo tồn được khoảng 10 loại nhạc cụ truyền thống và giữ gìn cẩn thận như báu vật trong nhà. Trong đó, có một chiếc tù và rất độc đáo được ông tự tay làm từ một cái sừng trâu đơn thuần trong 1 tháng. Nhiều người hỏi mua nhưng ông không bán. Ông bảo, hàng chục năm qua, ông gìn giữ cẩn thận và chỉ đem ra thổi vào những dịp đặc biệt. Bởi, theo tục lệ từ xa xưa cho đến nay, muốn thổi tù và phải làm lễ khấn vái báo với thần linh, tổ tiên mới được thổi.

"Với người Bru Vân Kiều, những nhạc cụ như tù và, khèn bè... rất có giá trị về văn hóa, nó như “ hồn cốt” của bản làng nên phải bảo vệ, giữ gìn nó thôi”, ông Chơn nói.

Vang mãi tiếng khèn bè

Được nghe âm thanh từ tiếng khèn bè lúc trầm bổng, lúc réo rắt làm say đắm lòng người của nghệ nhân Hồ Văn Chơn, bất giác tôi có chút băn khoăn, một mai khi thế hệ ông Chơn, ông Chảnh già yếu, thì ai sẽ thay các ông nối tiếp mạch nguồn văn hóa dân tộc? Như hiểu ý tôi, ông Chơn cười: “Chúng tôi truyền dạy cho thế hệ trẻ, các cháu không những lưu giữ được, mà còn phát huy tốt để tiếng khèn bè sống mãi với người Bru Vân Kiều ở đỉnh Trường Sơn này”.

Ở cái tuổi xưa nay hiếm, nhưng nhìn nghệ nhân Hồ Văn Chơn vẫn rắn rỏi, cường tráng như cây lim, cây táu trong rừng già. Những ngón tay ông bấm trên từng nốt nhạc của chiếc khèn bè vẫn thoăn thoắt, chính xác. Đôi mắt tinh anh của ông vẫn dõi theo, tìm kiếm những bạn trẻ có năng khiếu để truyền dạy tiếng khèn và các làn điệu của dân tộc mình.

Bao năm qua, nghệ nhân Hồ Văn Chơn không chỉ được xem, là “kho” tư liệu văn hóa sống của người Bru Vân Kiều trong sử dụng thuần thục các nhạc cụ, làn điệu dân ca, mà ông còn là người duy nhất ở Quảng Trị hiện nay, có thể làm được nhiều loại nhạc cụ truyền thống. Trong đó, ấn tượng nhất là việc chế tác khèn bè của người Bru Vân Kiều chuẩn âm và đẹp.

Ngoài ra, từ nhỏ, cùng với người em ruột của mình là ông Hồ Cu Chảnh cũng rất yêu thích khèn bè, hai anh em ông còn sử dụng thành thạo tù và, cồng chiêng, đánh trống và hát được nhiều làn điệu như: Cà lơi, cha chấp, oát, xiêng, xa nớt… Với sự yêu thích, ham học hỏi và sẵn vốn có năng khiếu nên hai ông đã nhanh chóng lĩnh hội rất sâu sắc về văn hóa dân tộc mình. 

Ở xã Lìa, ngoài ông Hồ Văn Chơn, ông Hồ Cu Chảnh còn có ông Hồ Văn In, đang dành trọn tâm huyết để truyền lại “hồn cốt” của bản làng cho thế hệ trẻ. Để những điệu cà lơi, cha chấp, oát, xiêng, xa nớt…không bị thất truyền, tiếng khèn bè của người Bru Vân Kiều còn vang mãi trên đỉnh Trường Sơn.  

Hiện nay, ở xã Lìa có khoảng 40 nghệ nhân, trong đó: Nghệ nhân về nhạc cụ, làn điệu âm nhạc truyền thống khoảng 10 người; nghệ nhân đan lát khoảng 20 người; nghệ nhân dệt thổ cẩm khoảng 10 người.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Bảo tồn và phát huy giá trị di tích đền tháp Po Ramê

Bảo tồn và phát huy giá trị di tích đền tháp Po Ramê

Là ngôi tháp cuối cùng của người Chăm được xây dựng bằng chất liệu gạch nung còn bảo tồn nguyên vẹn, đền tháp Po Ramê không chỉ là di sản kiến trúc độc đáo mà còn là trung tâm sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng gắn bó mật thiết với đời sống cộng đồng Chăm. Việc bảo tồn giá trị lịch sử, văn hóa và phục dựng các lễ hội truyền thống tại đây đang được triển khai gắn với phát triển du lịch theo Dự án 6 của Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021–2030.
Tin nổi bật trang chủ
Việt Nam - Thái Lan chính thức nâng cấp quan hệ lên "Đối tác Chiến lược toàn diện"

Việt Nam - Thái Lan chính thức nâng cấp quan hệ lên "Đối tác Chiến lược toàn diện"

Ngày 16/5, sau Lễ đón chính thức được tổ chức trọng thể tại Phủ Chủ tịch, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra đã tiến hành hội đàm và họp Nội các chung Việt Nam - Thái Lan lần thứ 4.
Lễ hội Làng Sen 2025 - “Tượng đài trong muôn triệu trái tim”

Lễ hội Làng Sen 2025 - “Tượng đài trong muôn triệu trái tim”

Media - BDT - 23:20, 16/05/2025
Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 16/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Lễ hội Làng Sen 2025 - “Tượng đài trong muôn triệu trái tim”. Về Bình Phước khám phá hồ thủy điện Thác Mơ. Đồng bào Bắc Trà My làm du lịch cộng đồng. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Ánh sáng từ bi lan tỏa nơi vùng cao A Lưới

Ánh sáng từ bi lan tỏa nơi vùng cao A Lưới

Tôn giáo - Tín ngưỡng - Minh Ngọc - 23:08, 16/05/2025
Không chỉ làm tốt Phật sự, nhiều tăng ni và Phật tử Phật giáo ở A Lưới, TP. Huế còn chung tay với chính quyền và các ban ngành đoàn thể làm tốt công tác xóa đói giảm nghèo, xóa nhà tạm, nhà dột nát giúp đồng bào DTTS miền biên giới ngày càng no ấm hơn.
Đăk Hà (Kon Tum): Nhiều người dân không đồng thuận với chủ trương phá bỏ nhà rông truyền thống để xây phòng học

Đăk Hà (Kon Tum): Nhiều người dân không đồng thuận với chủ trương phá bỏ nhà rông truyền thống để xây phòng học

Pháp luật - Ngọc Chí - 22:57, 16/05/2025
Những ngày này người dân làng Kon Teo Đăk Lấp, xã Đăk Long, huyện Đăk Hà (Kon Tum) bàn tán xôn xao việc UBND xã thông báo tháo dỡ nhà rông truyền thống để xây dựng 2 phòng học tại điểm trường làng. Chủ trương này chưa được người dân trong làng đồng thuận nên đã gây ra nhiều ý kiến trái chiều, người dân mong muốn được giữ lại nhà rông vì đã gắn bó với họ từ thời điểm lập làng năm 1976.
Bảo tồn và phát huy giá trị di tích đền tháp Po Ramê

Bảo tồn và phát huy giá trị di tích đền tháp Po Ramê

Sắc màu 54 - Bá Minh Truyền - 22:54, 16/05/2025
Là ngôi tháp cuối cùng của người Chăm được xây dựng bằng chất liệu gạch nung còn bảo tồn nguyên vẹn, đền tháp Po Ramê không chỉ là di sản kiến trúc độc đáo mà còn là trung tâm sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng gắn bó mật thiết với đời sống cộng đồng Chăm. Việc bảo tồn giá trị lịch sử, văn hóa và phục dựng các lễ hội truyền thống tại đây đang được triển khai gắn với phát triển du lịch theo Dự án 6 của Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021–2030.
Chạy đôi tàu khách từ Quảng Bình đến Quảng Trị: Giải pháp di chuyển cho công chức đi làm sau khi sáp nhập tỉnh

Chạy đôi tàu khách từ Quảng Bình đến Quảng Trị: Giải pháp di chuyển cho công chức đi làm sau khi sáp nhập tỉnh

Xã hội - Tào Đạt - 22:50, 16/05/2025
Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) cho biết, đơn vị đang xây dựng phương án chạy đôi tàu khách từ ga Đồng Hới đến ga Đông Hà và ngược lại.
Bảo tồn và phát huy giá trị Di sản thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu

Bảo tồn và phát huy giá trị Di sản thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 15/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Bảo tồn và phát huy giá trị Di sản thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu. Nhà thờ Trà Cổ - Điểm đến hấp dẫn nơi địa đầu Tổ quốc. Vẻ đẹp bình yên ở Hợp tác xã Sinh Dược. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Hội thảo khoa học “Bình Định 300 ngày cán bộ, chiến sĩ, đồng bào và học sinh miền Nam hoàn thành việc chuyển quân tập kết ra Bắc”

Hội thảo khoa học “Bình Định 300 ngày cán bộ, chiến sĩ, đồng bào và học sinh miền Nam hoàn thành việc chuyển quân tập kết ra Bắc”

Tin tức - T.Nhân - H.Trường - 22:49, 16/05/2025
Nhân kỷ niệm 70 năm Ngày cán bộ, chiến sĩ, đồng bào và học sinh miền Nam hoàn thành việc chuyển quân tập kết ra Bắc tại Quy Nhơn (16/5/1955 - 16/5/2025), chiều16/5, Tỉnh ủy Bình Định phối hợp với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và Đảng ủy - Bộ Tư lệnh Quân khu V tổ chức Hội thảo khoa học: “Bình Định 300 ngày cán bộ, chiến sĩ, đồng bào và học sinh miền Nam hoàn thành việc chuyển quân tập kết ra Bắc tại Quy Nhơn”.
Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa thăm các gia đình tập kết ra Bắc tiêu biểu tại Bình Định

Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa thăm các gia đình tập kết ra Bắc tiêu biểu tại Bình Định

Tin tức - T.Nhân - H.Trường - 22:44, 16/05/2025
Nhân kỷ niệm 70 năm hoàn thành việc chuyển quân tập kết ra Bắc của cán bộ, chiến sĩ, đồng bào và học sinh miền Nam tại Quy Nhơn (16/5/1955 - 16/5/2025), chiều 16/5, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa, đã đi thăm, tặng quà các gia đình cán bộ, chiến sĩ, đồng bào và học sinh tiêu biểu tập kết ra Bắc đang sinh sống trên địa bàn Tp. Quy Nhơn (Bình Định).
Bình Định: Gặp mặt kỷ niệm 70 năm học sinh miền Nam tập kết ra Bắc

Bình Định: Gặp mặt kỷ niệm 70 năm học sinh miền Nam tập kết ra Bắc

Tin tức - T.Nhân - HTrường - 22:40, 16/05/2025
Ngày 16/5, nhân dịp Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Bình Định long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 70 năm hoàn thành chuyển quân tập kết ra Bắc tại Cảng Quy Nhơn (16/5/1955 - 16/5/2025), Ban Liên lạc học sinh miền Nam tỉnh Bình Định tổ chức gặp mặt các thế hệ học sinh miền Nam tập kết ra Bắc tại Cảng Quy Nhơn.
Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân dâng hoa, dâng hương tại Bảo tàng Quang Trung và Khu tưởng niệm cụ Nguyễn Sinh Sắc

Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân dâng hoa, dâng hương tại Bảo tàng Quang Trung và Khu tưởng niệm cụ Nguyễn Sinh Sắc

Tin tức - T.Nhân - H.Trường - 22:29, 16/05/2025
Nhân chuyến công tác tại tỉnh Bình Định, chiều 16/5, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Nước Cộng hòa XHCN Việt Nam Võ Thị Ánh Xuân đã dẫn đầu Đoàn công tác của Trung ương đến dâng hoa, dâng hương tại Bảo tàng Quang Trung, Khu tưởng niệm cụ Nguyễn Sinh Sắc và thăm một số gia đình chính sách tiêu biểu tại huyện Tây Sơn.
Thứ trưởng Nông Thị Hà thăm, làm việc với Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Sơn La

Thứ trưởng Nông Thị Hà thăm, làm việc với Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Sơn La

Công tác Dân tộc - Tào Đạt - 21:07, 16/05/2025
Ngày 16/5, Đoàn công tác của Bộ Dân tộc và Tôn giáo do Thứ trưởng Nông Thị Hà làm Trưởng đoàn đã tới thăm, làm việc với Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Sơn La.