Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tiếng kèn trên rẫy

Xuân Hòa - 13 giờ trước

Nằm nép mình dưới chân những đồi cà phê bạt ngàn ở thị xã Buôn Hồ (Đắk Lắk), buôn Trinh - một trong những buôn cổ của người Ê Đê vẫn giữ nhịp sống chậm rãi, trầm mặc. Dù trong những ngày Đông se lạnh hay giữa trưa Hè nắng cháy, đâu đó dưới bóng cây rừng, bên bến nước hay rẫy cà phê, vẫn vang vọng tiếng kèn đinh năm. Âm thanh da diết, dồn dập ấy như hòa nhịp với hơi thở của núi rừng.

Ông Ma Hớt thổi kèn bên thác.
Ông Ma Hớt thổi kèn bên thác.

Một lần tình cờ, chúng tôi bắt gặp ông Ma Hớt đang thổi kèn dưới chân thác Drai Êga. Âm thanh mộc mạc ấy không chỉ ngân vang từ đôi tay, đôi môi, mà còn vọng lên từ tâm hồn của một người mà cả buôn vẫn trìu mến gọi là "người giữ kèn".

`Ông Ma Hớt sống lặng lẽ như cây rừng. Ngày ngày, ông cần mẫn tưới nước, làm cỏ, bẻ cành cho rẫy cà phê. Nhưng với buôn làng, ông là kho báu sống- người cuối cùng ở thị xã Buôn Hồ còn biết làm, thổi và chỉnh âm kèn đinh năm, nhạc cụ thiêng từng vang lên trong các lễ cầu mưa, mừng lúa mới, lên nhà mới hay tiễn biệt người về với tổ tiên.

Với người Ê Đê, tiếng kèn không chỉ là âm nhạc mà còn là tiếng nói của tổ tiên, nhịp cầu nối giữa người sống và thế giới vô hình. Chính vì thế, kèn không bao giờ được thổi trong nhà, mà phải vang lên giữa rừng cây, bên dòng suối, nơi trời đất lắng nghe và lòng người rộng mở.

Phóng viên ghi hình ông Ma Hớt thổi kèn bên suối.
Phóng viên ghi hình ông Ma Hớt thổi kèn bên suối.

Chiếc kèn đinh năm được tạo nên từ những chất liệu giản dị nhất của núi rừng: một ống nứa già được chọn lựa kỹ, một trái bầu khô làm bầu kèn, đặc biệt là lưỡi gà vót từ nứa non, mỏng mềm, gắn với độ chính xác tuyệt đối. Tất cả được kết nối bằng sáp ong bầu đen- thứ chất liệu quý hiếm từ rừng vừa giữ hơi, vừa tạo độ nén và điều chỉnh sắc âm.

Không có khuôn mẫu, cũng chẳng có bản vẽ, mỗi chiếc kèn là một tác phẩm mang dấu ấn riêng, phụ thuộc hoàn toàn vào cảm âm và kinh nghiệm của người làm. Ông Ma Hớt nói: "Làm được kèn đã khó, chỉnh được kèn còn khó hơn." Có chiếc kèn, ông mất đến bốn tháng để chỉnh sửa, sao cho tiếng kèn vang lên mang được cái trầm của thác, cái ngân của rừng, cái lặng sâu của tâm hồn.

Người Ê Đê không thổi kèn để giải trí. Tiếng kèn đinh năm là âm thanh thiêng, gắn liền với điệu hát Ayray - vừa như lời ru, vừa như lời khấn. Đó là tiếng kèn tiễn biệt người đã khuất trong lễ tang, là tiếng kèn cầu đất trời trong lễ cầu mưa, là tiếng kèn cảm tạ mùa màng trong lễ mừng lúa mới. Khi ấy, kèn trở thành tiếng nói của trời, là tiếng lòng gửi đến ông bà tổ tiên.

Phút ngẫu hứng của ông Dinh Hớt với kèn đinh năm.
Phút ngẫu hứng của ông Dinh Hớt với kèn đinh năm.

Theo Tiến sĩ văn hóa Tuyết Nhung B’Krông, người Ê Đê tin rằng: “Thổi kèn trong nhà là phạm. Kèn chỉ được vang ngoài trời, nơi tổ tiên nghe thấy, trời đất chứng giám".

Ma Hớt nói, không ai thuê ông làm kèn. Cũng không ai trả công để ông giữ tiếng đinh năm. Thế nhưng, suốt gần 70 mùa rẫy, ông vẫn cần mẫn làm, chỉnh và mang kèn ra bờ suối thổi. "Không giữ thì mất. Mất tiếng kèn là mất luôn tiếng nói của tổ tiên," ông vừa nói vừa cười.

Giữa làn gió Tây Nguyên lồng lộng, tiếng kèn của ông vang lên rồi tan vào cỏ cây, mây núi như một huyền thoại dần khuất bóng, vừa quen thuộc, vừa xa xôi.

Ngày nay, giữa nhịp sống hiện đại, khi lớp trẻ dần xa rời bản sắc, tiếng kèn đinh năm cũng thưa vắng dần. Những nghệ nhân như ông Ma Hớt ngày càng hiếm hoi. Thế nhưng, dù chỉ còn một người thổi kèn, âm thanh ấy vẫn là hơi thở của văn hóa, là dấu vết của một nền văn minh rẫy rừng từng sống động và linh thiêng.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin nổi bật trang chủ
Hoàn thành việc lấy ý kiến nhân dân về các đề án sắp xếp, sáp nhập cấp tỉnh, cấp xã

Hoàn thành việc lấy ý kiến nhân dân về các đề án sắp xếp, sáp nhập cấp tỉnh, cấp xã

Ngày 3/5, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì họp Bộ Chính trị, Ban Bí thư, cho ý kiến về tình hình, tiến độ thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 11 khóa XIII, các kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sắp xếp tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính các cấp.
Sớm nâng cấp sân bay Côn Đảo thành cảng hàng không quốc tế

Sớm nâng cấp sân bay Côn Đảo thành cảng hàng không quốc tế

Thời sự - PV - 1 giờ trước
Chiều 3/5, trong chuyến công tác tại huyện Côn Đảo, Thủ tướng Phạm Minh Chính có buổi làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bà Rịa-Vũng Tàu. Cùng dự có các đồng chí Nguyễn Văn Nên, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh; Trần Quang Phương, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội; lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương.
An Giang: Nhiều đối tượng bị bắt ngay sau khi gây án để điều tra về hành vi giết người

An Giang: Nhiều đối tượng bị bắt ngay sau khi gây án để điều tra về hành vi giết người

Tin tức - T. Tầm - Minh Triết - 2 giờ trước
Chiều 3/5/2025, Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh An Giang cho biết đang tạm giữ hình sự 04 đối tượng gồm: Nguyễn Thanh Sil (SN 2005); Trần Anh Kiệt (SN 2007); Nguyễn Thanh Tùng (SN 2008) và Nguyễn Trần Hồng Khương (SN 2009), cùng cư trú tại TP. Châu Đốc, tỉnh An Giang) để tiếp tục điều tra về hành vi “Giết người và Gây rối trật tự công cộng”.
Cà Mau: Sở Dân tộc và Tôn giáo tổ chức đoàn thăm, chúc mừng Đại lễ Phật đản Vesak 2025

Cà Mau: Sở Dân tộc và Tôn giáo tổ chức đoàn thăm, chúc mừng Đại lễ Phật đản Vesak 2025

Tin tức - Như Hạnh - 2 giờ trước
Ngày 3/5, bà Nguyễn Thu Tư, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Cà Mau làm trưởng đoàn đã đến thăm, tặng quà tại Niệm Phật đường Phước Điền tại xã Phong Điền, huyện Trần Văn Thời nhân dịp đại lễ Phật đản năm 2025. Tham dự có ông Huỳnh Ngọc Sang, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh; bà Quách Kiều Mai, Phó Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh; Hoà thượng Thạch Hà, Trưởng Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN) tỉnh, Chủ tịch Hội Đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh; đại diện các lãnh đạo các sở, ban, ngành và chính quyền địa phương.
Lễ chiêm bái Xá lợi trái tim Bồ tát Thích Quảng Đức bắt đầu từ chiều 6/5

Lễ chiêm bái Xá lợi trái tim Bồ tát Thích Quảng Đức bắt đầu từ chiều 6/5

Tôn giáo - Tín ngưỡng - Tào Đạt - 2 giờ trước
Lễ chiêm bái Xá lợi trái tim Bồ tát Thích Quảng Đức tại Việt Nam Quốc Tự bắt đầu từ 14h ngày 6 đến 10/5 (từ mùng 9 đến 13 tháng tư năm Ất Tỵ).
Sau loạt bài Góc khuất từ những căn “nhà tình thương” ở Đăk Tô: UBND tỉnh Kon Tum yêu cầu huyện Đăk Tô kiên quyết xử lý theo quy định

Sau loạt bài Góc khuất từ những căn “nhà tình thương” ở Đăk Tô: UBND tỉnh Kon Tum yêu cầu huyện Đăk Tô kiên quyết xử lý theo quy định

Pháp luật - Ngọc Chí - 3 giờ trước
Thực hiện chỉ đạo của Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum Lê Ngọc Tuấn, chiều ngày 3/5, Văn phòng UBND tỉnh Kon Tum đã có Văn bản gửi Sở Dân tộc và Tôn giáo, UBND huyện Đăk Tô và UBND các huyện, thành phố kiểm tra, xử lý nội dung phản ánh của Báo Dân tộc và Phát triển.
Gìn giữ di sản cho đời sau

Gìn giữ di sản cho đời sau

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 29/4, có những thông tin đáng chú ý sau: Xếp hạng di tích Bãi đá có hình khắc cổ ở Hòa Bình. Chùa Monivongsa Bopharam nơi thành phố cực Nam. Gìn giữ di sản cho đời sau. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
98 nài ngựa tham gia vòng loại Giải đua ngựa truyền thống huyện Bắc Hà lần thứ 18 năm 2025

98 nài ngựa tham gia vòng loại Giải đua ngựa truyền thống huyện Bắc Hà lần thứ 18 năm 2025

Tin tức - N. Vân - 6 giờ trước
Đã thành thông lệ, mỗi khi hè về cũng là lúc “Cao nguyên trắng” Bắc Hà rộn rã tiếng vó ngựa với giải đua ngựa truyền thống. Năm nay, giải đua được khởi tranh vào sáng 3/5/2025 tại Sân vận động trung tâm huyện. Đây là hoạt động văn hóa, thể thao độc đáo, khởi động cho chuỗi sự kiện hấp dẫn tại Festival mùa hè Bắc Hà 2025.
Thủ tướng Phạm Minh Chính tri ân các Anh hùng liệt sĩ, chiến sĩ cách mạng tại Côn Đảo

Thủ tướng Phạm Minh Chính tri ân các Anh hùng liệt sĩ, chiến sĩ cách mạng tại Côn Đảo

Thời sự - PV - 7 giờ trước
Nhân Kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền nam, thống nhất đất nước và Kỷ niệm 50 năm Giải phóng Côn Đảo, sáng 3/5, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự Lễ viếng, tri ân các Anh hùng liệt sĩ đã anh dũng hy sinh cho sự nghiệp giải phóng dân tộc tại nghĩa trang Hàng Dương và nghĩa trang Hàng Keo, huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu.
Bộ Y tế yêu cầu tháo gỡ quảng cáo 2 thực phẩm bảo vệ sức khoẻ chứa chất cấm sibutramine

Bộ Y tế yêu cầu tháo gỡ quảng cáo 2 thực phẩm bảo vệ sức khoẻ chứa chất cấm sibutramine

Sức khỏe - Anh Trúc - 9 giờ trước
Sáng 3/5, Bộ Y tế cho biết đã phát hiện một số sàn giao dịch thương mại điện tử, website, mạng xã hội đang kinh doanh, quảng cáo thực phẩm bảo vệ sức khỏe: Dáng xuân Phục linh Gold và Best Slim Collagen có chứa chất cấm sibutramine - một hoạt chất đã bị cấm sử dụng trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm bảo vệ sức khỏe.
Bình Dương, kiểm tra hành chính các khu nhà trọ, công an phát hiện nhiều hung khí và ma tuý

Bình Dương, kiểm tra hành chính các khu nhà trọ, công an phát hiện nhiều hung khí và ma tuý

Tin tức - Duy Chí - 10 giờ trước
Thực hiện kế hoạch cao điểm ra quân tấn công, trấn áp các loại tội phạm bảo đảm an ninh trật tự dịp trước, trong và sau Lễ kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025), phòng Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội Công an tỉnh Bình Dương đã ra quân kiểm tra các cơ sở kinh doanh lưu trú, nhà trọ và các khu nhà ở xã hội. Qua đó đã phát hiện, thu giữ nhiều hung khí và ma tuý.
Tìm về miền đất huyền thoại

Tìm về miền đất huyền thoại

Phóng sự - T.Nhân-H.Trường - 12 giờ trước
Khu căn cứ cách mạng Thồ Lồ - nay là xã Phú Mỡ, huyện Đồng Xuân (Phú Yên) là vùng đất sinh sống lâu đời của người đồng bào DTTS (chủ yếu là người Ba Na và Chăm). Trong chiến tranh, người dân cùng đồng cam cộng khổ với các chiến sĩ cách mạng làm nên những chiến công hiển hách và được xem là vùng đất bất khả xâm phạm. Trong hoà bình, đồng bào nơi đây đoàn kết một lòng, cùng nhau xây dựng quê hương ngày càng tươi đẹp.​