Đưa khoa học công nghệ vào trung tâm của sản xuất nông nghiệp là động lực phát triển bền vững nông thôn Việt Nam

Nông nghiệp - Trụ cột của nền kinh tế và sinh kế quốc gia

Trải qua 8 thập kỷ xây dựng và phát triển, ngành Nông nghiệp và Môi trường đã không ngừng khẳng định vai trò “trụ cột” của nền kinh tế Việt Nam. Từ một nền nông nghiệp tự cung tự cấp, Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, đảm bảo an ninh lương thực và ổn định đời sống nhân dân.

Cùng với đó, những tiến bộ trong giảm nghèo và nâng cao đời sống người dân vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số cũng được ghi nhận. Các chính sách hỗ trợ sinh kế, phát triển hợp tác xã, đầu tư hạ tầng nông thôn và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm đã góp phần giảm tỷ lệ nghèo bền vững trong những năm gần đây.

Tuy nhiên, trước những thách thức mới của biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên, suy giảm đa dạng sinh học và áp lực hội nhập quốc tế, ngành nông nghiệp đang đứng trước yêu cầu phải đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng, từ phát triển theo chiều rộng sang phát triển theo chiều sâu, dựa trên chất lượng, hiệu quả và giá trị gia tăng cao.

Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định, đưa khoa học - công nghệ vào trung tâm của sản xuất nông nghiệp là bước đột phá mang tính chiến lược. Theo đó, công nghệ cao, công nghệ sinh học, tự động hóa, truy xuất nguồn gốc và thương mại số cần được ứng dụng đồng bộ trong toàn chuỗi sản xuất - chế biến - tiêu thụ.

Cùng với đó, việc xây dựng cơ sở dữ liệu số về đất đai, tài nguyên nước, rừng, khí tượng - thủy văn và đa dạng sinh học sẽ giúp ngành nông nghiệp chuyển đổi sang mô hình quản trị thông minh, thích ứng nhanh với biến đổi khí hậu và thị trường.

Đặc biệt, mô hình liên kết “nhà khoa học – doanh nghiệp – hợp tác xã – nông dân” được xem là chìa khóa tạo ra giá trị bền vững. Mối liên kết này không chỉ giúp ứng dụng công nghệ vào thực tiễn, mà còn mở rộng thị trường, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản Việt Nam.

Phát triển nông nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn

Bên cạnh đổi mới công nghệ, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh tầm quan trọng của phát triển nông nghiệp xanh, tuần hoàn và thích ứng với khí hậu. Ngành cần chú trọng phục hồi hệ sinh thái sông, hồ, nguồn nước ngầm; nâng cấp hệ thống thủy lợi, đê điều, hồ chứa; đồng thời ứng dụng công nghệ cảnh báo thiên tai và quản lý rủi ro môi trường.

Việc huy động nguồn lực xã hội, doanh nghiệp, hợp tác xã và kinh tế tư nhân vào nông nghiệp - nông thôn cũng là giải pháp quan trọng nhằm hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, thúc đẩy sản xuất gắn với chế biến, thương mại và xuất khẩu.

Hướng tới giai đoạn 2025 - 2035, nông nghiệp Việt Nam được định hướng chuyển mạnh sang nền nông nghiệp tri thức, ứng dụng công nghệ số toàn diện. Đây không chỉ là yêu cầu phát triển tất yếu, mà còn là con đường để nâng cao vị thế của nông sản Việt trên thị trường quốc tế.

Theo đó, các địa phương cần tiếp tục cụ thể hóa chủ trương của Đảng, nhất là trong việc chuyển đổi số nông nghiệp, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, hỗ trợ nông dân tiếp cận công nghệ mới. Các mô hình “nông nghiệp thông minh”, “chuyển đổi xanh”, “kinh tế nông thôn sáng tạo” sẽ là hướng đi phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Phát biểu chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm là lời hiệu triệu toàn ngành Nông nghiệp và Môi trường, đồng thời là thông điệp định hướng cho thời kỳ phát triển mới của đất nước. Đưa khoa học - công nghệ vào trung tâm của sản xuất nông nghiệp không chỉ là giải pháp trước mắt, mà còn là nền tảng để xây dựng nền nông nghiệp Việt Nam hiện đại, xanh và có khả năng cạnh tranh toàn cầu.

Đặc biệt, đối với các vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, việc lồng ghép công nghệ phải đi đôi với bảo tồn văn hóa, phát triển sinh kế bền vững và nâng cao năng lực cộng đồng. Chỉ khi nhà nước, doanh nghiệp, nhà khoa học, hợp tác xã và người nông dân cùng chịu trách nhiệm và hưởng lợi thì “nông nghiệp tri thức, nông dân số, nông thôn thông minh” mới thực sự trở thành hiện thực.