Tái hiện Tết Chôl Chnăm Thmây 2024 tại Thủ đô Hà Nội

Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây (hoặc Chaul Chnam Thmay) là lễ hội Mừng năm mới theo lịch cổ truyền của dân tộc Khmer. Hàng năm, lễ hội thường diễn ra vào khoảng giữa tháng Tư dương lịch, bao gồm nhiều nghi lễ truyền thống và trò chơi dân gian. Đây cũng là lễ hội lớn nhất trong năm, là dịp để người Khmer bày tỏ lòng biết ơn đối với tổ tiên, những người có công với cộng đồng; là dịp người dân sắm lễ vật dâng cúng chư thần, những người đã khuất, báo hiếu đến bậc sinh thành. Đồng thời, cầu mong một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và những điều tốt đẹp trong cuộc sống.

Để chuẩn bị đón Tết Chôl Chnăm Thmây, các chùa Phật giáo Nam tông Khmer tổ chức quy tụ Phật tử để trang trí, sơn phết lại ngôi chùa.

Các gia đình Khmer cũng tập trung sửa sang nhà cửa, chuẩn bị đồ ăn, thức uống và bánh trái cho những ngày Tết. Bánh tét, bánh ít và bánh gừng là biểu tượng cho sự no ấm và thịnh vượng, được cúng trên bàn thờ ông bà tổ tiên, sử dụng trong lễ vật và tiếp khách trong những ngày Tết.

Đêm giao thừa, mọi nhà đều thắp nhang và cúng trên bàn thờ để tiễn vị thần Têu-va-đa cũ và chào đón vị mới với hy vọng được ban phước trong năm mới.

Tết Chôl Chnăm Thmây diễn ra trong 3 ngày. Ngày đầu tiên (Ngày Chôl Sangkran Thmây), mọi người sẽ mang lễ vật đến chùa làm lễ rước Đại Lịch, dâng trai tăng đến chư tăng, ni. Với nghi thức này, mọi người tắm rửa sạch sẽ, ăn mặc đẹp, đem theo nhang, đèn, phẩm vật đến chùa rước Đại Lịch (Maha sang-kran). Maha sang-kran được đặt trên kiệu vàng, mọi người đứng xếp hàng đi quanh chánh điện ba vòng, sau đó vào bên trong chánh điện Tụng kinh lễ bái Tam bảo để chào mừng năm mới.

Ngày thứ 2 (ngày Wonbơf, năm nhuận 2 ngày), là ngày làm lễ dâng cơm và đắp núi cát. Mỗi gia đình phật tử làm cơm dâng cho các vị sư, sãi ở chùa vào buổi sớm và trưa. Buổi chiều thì tổ chức lễ đắp núi cát để tìm phúc duyên, tránh kiếp nạn, cầu cho mưa thuận gió hòa. Núi cát được đắp thành tám ngọn núi nhỏ và một núi trung tâm, đây là biểu tượng cho sự bền vững của vũ trụ. Các phật tử thắp hương để cầu cho thời tiết thuận lợi với những ước nguyện của mình.

Ngày thứ 3 (Ngày Lơng Săk), làm lễ tắm tượng Phật bằng nước có ướp hương thơm để thể hiện lòng biết ơn và tưởng nhớ đức Phật, gột rửa điều xấu ác trong tâm, nguyện cầu sự mát mẻ, an lành, hạnh phúc. Sau đó, mọi người chúc mừng cha mẹ, ông bà, dâng bánh trái để tạ ơn và rửa sạch điều không may của năm cũ, hy vọng năm mới vạn sự như ý.

Cuối cùng là nghi thức cúng dường trai Tăng. Với nghi thức này, các phật tử thể hiện tấm lòng hiếu thảo và biết ơn với sự giảng dạy của các vị thầy trong việc tu tập để áp dụng những giá trị Phật pháp vào cuộc sống hằng ngày. Đồng thời, nghi thức này cũng là cơ hội để các phật tử thể hiện lòng thành kính và mong muốn nhận được sự chúc phúc, chỉ dẫn từ các vị chư Tăng trong quá trình tu tâm, tiến bộ trên con đường tu học.

Tết Chôl Chnăm Thmây không chỉ là dịp kỷ niệm chu kỳ năm mới của người Khmer mà còn là cơ hội giáo dục về lòng hiếu thảo, tinh thần đoàn kết trong cộng đồng. Đây là thời điểm để mọi người gặp gỡ, chia sẻ niềm vui, kinh nghiệm và dự định cho tương lai. Đồng thời cũng là dịp để người Khmer truyền đạt ước mơ hạnh phúc và lòng biết ơn đối với tổ tiên, ông bà và cha mẹ của mình. 

Trong ngày diễn ra lễ hội Tết Chôl Chnăm Thmây, tại các chùa sẽ có chương trình văn nghệ truyền thống với nhạc ngũ âm, múa lâm thôn, các trò chơi dân gian...