Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người Xtiêng và chiếc ná

Vũ Tâm - 10:33, 27/07/2020

Trong các công cụ săn bắn truyền thống của người Xtiêng, ná (nỏ) là một trong những công cụ quan trọng trong hoạt động săn bắn động vật từ thiên nhiên. Ngày nay, ná là dụng cụ được trưng bày trong bảo tàng và trở thành dụng cụ của môn thể thao được yêu thích trong các dịp sinh hoạt văn hóa cộng đồng của người Xtiêng.

Ná là một trong những dụng cụ của môn thể thao bắn nỏ trong các dịp lễ, Tết
Ná là một trong những dụng cụ của môn thể thao bắn nỏ trong các dịp lễ, Tết

Trong xã hội cổ truyền của người X’tiêng, săn bắt thú lớn chiếm một vị trí hết sức quan trọng, vì thế trẻ em từ tuổi thiếu niên đã được các già làng, cha mẹ dạy cho cách làm ná, làm mũi tên, mang ná tham gia vào các hoạt động săn bắt tập thể trong cộng đồng. 

So với tất cả các loại nỏ của các dân tộc khác ở Việt Nam, chiếc ná của người Xtiêng có cánh cung rộng, to, khỏe và chắc. Già làng Điểu Đố ở sóc Bù Môn, thị trấn Đức Phong, huyện Bù Đăng (Bình Phước) cho biết: Để làm ná, người X’tiêng chọn những loại cây gỗ tốt như: Giáng hương, căm xe, pơmu… để làm thân ná, bởi các loại cây này có độ chắc, bền, không bị mối mọt và có tính đàn hồi cao. Để bảo đảm độ chính xác khi bắn con mồi, phần thân ná được xẻ một rãnh kéo dài tới lẫy ná để tạo đường ngắm. 

Phần cánh ná được làm từ các loại cây có sống lá như cây buông, gốc tre, thân dừa rừng hoặc từ những cây lồ ô già có tính bền và đàn hồi cao. Dây ná được làm từ những loại vỏ cây trong rừng có độ bền cao để khi kéo không bị đứt, mục. Vỏ cây sau khi được lựa chọn lấy về, phải trải qua quá trình đập dập, ngâm nước 2 ngày, lấy phần sợi trắng, sau đó se lại với nhau rồi buộc vào hai cánh ná.

Lẫy ná được làm từ những loại gỗ tốt đặt ở phần thân ná có tác dụng kìm giữ dây ná trước khi bắn mũi tênvề phía mục tiêu.

Mũi tên được làm từ những loại cây tre, lồ ô già, chắc, cứng, có tính sát thương cao. Trong quá trình chế tạo, để đục, làm lẫy, vót các loại tên, người Xtiêng sử dụng một loại dao có tên là dao Peh. Đây là một loại dao có lưỡi nhọn, hình trăng lưỡi liềm.

Già làng Điểu Lên ở sóc Bom Bo, xã Bình Minh, huyện Bù Đăng cho biết: Dựa vào các đặc tính sinh hoạt ăn, uống, nghỉ ngơi, sinh sản của các loài thú, người Xtiêng sẽ tập hợp thành một nhóm dùng ná bắn các loại thú rừng để bảo vệ mùa màng, đất rẫy.

Ngày nay, hoạt động kinh tế của người Xtiêng không còn phụ thuộc nhiều vào rừng, các loại thú rừng không còn ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất. Đặc biệt việc cấm sử dụng các loại công cụ tự chế để săn bắt các loại thú rừng quý hiếm, cho nên chiếc ná không còn được sử dụng để săn bắn thú rừng, số người biết chế tạo ná từ đó cũng ít đi. 

Ná trở thành kỷ vật được treo tại nhà, vật dụng trưng bày tại bảo tàng và trở thành dụng cụ trong môn thể thao truyền thống của đồng bào dân tộc Xtiêng trong các dịp lễ, Tết. Qua các cuộc thi đã phát hiện, tuyển chọn nhiều vận động viên tài năng là người Xtiêng tham gia vào các kỳ đại hội thể dục thể thao các dân tộc ở khu vực và toàn quốc, trong đó có nhiều vận động viên đã đạt thành tích cao. 

Từ công cụ săn bắt cổ truyền, ná đã góp phần làm sống lại các giá trị truyền thống của đồng bào Xtiêng. Đồng thời, tuyên truyền để các thế hệ trẻ người Xtiêng bảo tồn các di sản văn hóa của dân tộc mình, góp phần đưa phong trào thể dục thể thao truyền thống người X’tiêng phát triển mạnh mẽ và toàn diện trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Chuyện về món bánh dày của đồng bào Mông ở Cổng trời Mường Lống

Chuyện về món bánh dày của đồng bào Mông ở Cổng trời Mường Lống

Bánh dày của đồng bào Mông ở Mường Lống (xã Mường Lống, tỉnh Nghệ An) đi ra từ truyền thuyết. Và cho đến hôm nay, bánh dày vẫn luôn hiện diện hằng ngày trong đời sống và văn hóa truyền thống của đồng bào ở vùng đất được ví là Cổng trời Mường Lống.
Tin nổi bật trang chủ
Người giúp đồng bào Gia Rai "khai sáng" với cây cà phê

Người giúp đồng bào Gia Rai "khai sáng" với cây cà phê

Hơn 15 năm trước, những cây cà phê đầu tiên đã được ông Rơ Châm Ker (SN 1953, làng Mun, xã Ia Ly, tỉnh Gia Lai) đưa về trồng trên vùng đất khó của 2 làng đặc biệt khó khăn Doch 1 và Doch 2, xã Ia Ly. Đến nay, loại cây trồng này đã không ngừng được mở rộng diện tích và đang mở ra hướng làm giàu mới cho đồng bào Gia Rai trên địa bàn.
Xã đảo Nhơn Châu tuyên truyền về biển, đảo và chống khai thác IUU cho ngư dân

Xã đảo Nhơn Châu tuyên truyền về biển, đảo và chống khai thác IUU cho ngư dân

Xã hội - Ngọc Thu - 22:33, 16/09/2025
Ngày 16/9, Đồn Biên phòng Nhơn Châu chủ trì phối hợp với Hải đội Biên phòng 2 và UBND xã Nhơn Châu (Gia Lai) tổ chức kiểm tra, kiểm soát trên vùng biển xã đảo Nhơn Châu.
Chính thức sửa đổi, bổ sung một số nội dung trong Chương trình giáo dục phổ thông

Chính thức sửa đổi, bổ sung một số nội dung trong Chương trình giáo dục phổ thông

Giáo dục - Minh Nhật - 22:19, 16/09/2025
Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa ban hành Thông tư số 17/2025/TT-BGDĐT sửa đổi, bổ sung một số nội dung trong Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDDT ngày 26/12/2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Việt Nam vươn lên trở thành điểm đến hàng đầu của du khách Trung Quốc

Việt Nam vươn lên trở thành điểm đến hàng đầu của du khách Trung Quốc

Du lịch - Minh Nhật - 21:55, 16/09/2025
Theo Bloomberg, tính đến tháng 8, Việt Nam đã ghi nhận kỷ lục gần 14 triệu lượt khách quốc tế trong năm 2025, trong đó du khách từ Trung Quốc tăng 44% so với cùng kỳ năm trước. Sự bùng nổ của Việt Nam là một phần của quá trình tái cơ cấu lớn trong ngành Du lịch trị giá hàng tỷ USD của Đông Nam Á.
Tổng Bí thư Tô Lâm: Mỗi gia đình là một tế bào học tập, mỗi người dân là một công dân học tập suốt đời

Tổng Bí thư Tô Lâm: Mỗi gia đình là một tế bào học tập, mỗi người dân là một công dân học tập suốt đời

Thời sự - PV - 21:50, 16/09/2025
Chiều 16/9, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chủ trì buổi gặp mặt Ban Thường vụ Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam.
Lãnh đạo thành phố Cần Thơ thăm, tặng quà nhân dịp lễ Sene Dolta của đồng bào Khmer

Lãnh đạo thành phố Cần Thơ thăm, tặng quà nhân dịp lễ Sene Dolta của đồng bào Khmer

Xã hội - Tào Đạt - 21:50, 16/09/2025
Chiều 16/9, Thành ủy Cần Thơ đã tổ chức nhiều đoàn công tác đến thăm hỏi, tặng quà đồng bào dân tộc Khmer nhân dịp lễ Sene Dolta năm 2025.
Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Rực rỡ sắc đỏ cờ Tổ quốc ở xã vùng cao Ngọk Réo

Cùng với cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đảng bộ xã Ngọk Réo, tỉnh Quảng Ngãi đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước. Trong đó, công trình “Đường cờ Tổ quốc” do Đoàn Thanh niên xã thực hiện đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS nơi đây. Hơn 100 lá cờ Tổ quốc rực rỡ trên trục đường chính dẫn vào trung tâm xã không chỉ tạo điểm nhấn cho cảnh quan khu dân cư Nông thôn mới vùng đồng bào DTTS, mà còn thể hiện niềm tự hào, khát vọng vươn lên của vùng đất còn nhiều khó khăn.
Tiếp tục rà soát hộ gia đình đang ở nhà tạm, nhà dột nát để hỗ trợ kịp thời

Tiếp tục rà soát hộ gia đình đang ở nhà tạm, nhà dột nát để hỗ trợ kịp thời

Xã hội - Lê Hường - 21:37, 16/09/2025
Ngày 16/9, Ban Chỉ đạo triển khai xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk tổ chức Hội nghị tổng kết chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn tỉnh năm 2025.
Báo chí đồng hành vì quyền tham chính của người khuyết tật

Báo chí đồng hành vì quyền tham chính của người khuyết tật

Tin tức - Hồng Phúc - 21:33, 16/09/2025
Trong 2 ngày từ 16-17/9, Báo Điện tử Tiếng nói Việt Nam (VOV) phối hợp với Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP – Việt Nam) và Trung tâm Nghiên cứu và Hành động vì sự phát triển hòa nhập tổ chức Tập huấn báo chí “Kỹ năng đưa tin về quyền tham chính của người khuyết tật”.
Thủ tướng nêu 6 mong muốn, kỳ vọng với cộng đồng doanh nghiệp, khu vực kinh tế tư nhân

Thủ tướng nêu 6 mong muốn, kỳ vọng với cộng đồng doanh nghiệp, khu vực kinh tế tư nhân

Thời sự - PV - 21:23, 16/09/2025
Chiều 16/9, phát biểu tại phiên Đối thoại cấp cao của Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam (VPSF) năm 2025 có chủ đề "Khai phóng tiềm năng - Kiến tạo tương lai Việt", Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tặng 16 chữ "Tự hào - Yêu nước - Trí tuệ - Nhân văn - Đạo đức - Phát triển - Đột phá" và khẳng định: "Chính phủ đồng hành, các bộ đổi mới, hạ tầng thông suốt, thể chế kiến tạo, doanh nghiệp tiên phong, Việt Nam phát triển".
VFF và VPF điều chỉnh suất lên, xuống hạng tại V.League mùa giải 2025 - 2026

VFF và VPF điều chỉnh suất lên, xuống hạng tại V.League mùa giải 2025 - 2026

Thể thao - Hoàng Minh - 19:32, 16/09/2025
Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF) và Công ty Cổ phần Bóng đá chuyên nghiệp Việt Nam (VPF) vừa thống nhất phương án thay đổi số lượng suất lên, xuống hạng ở các giải đấu chuyên nghiệp quốc gia, bắt đầu áp dụng từ mùa giải V.League 2025 - 2026.
UEFA Champions League 2025: Thể thức thi đấu mới chính thức áp dụng

UEFA Champions League 2025: Thể thức thi đấu mới chính thức áp dụng

Thể thao - Hoàng Minh - 14:32, 16/09/2025
Từ mùa giải 2024/2025, UEFA Champions League - sân chơi danh giá nhất cấp câu lạc bộ châu Âu, đã bước sang một kỷ nguyên mới, với sự thay đổi mang tính lịch sử về thể thức thi đấu. Những đổi mới này tiếp tục được duy trì cho mùa giải 2025/2026, nhằm tăng tính cạnh tranh, sự hấp dẫn và cơ hội cho nhiều đội bóng hơn.