Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Người khai thác “mỏ vàng” nghệ thuật Chăm

Kiều Maily - Ngân Nhi - 12:28, 17/09/2021

Múa Chăm là một loại hình nghệ thuật giữ vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của người Chăm. Ngày xưa, múa Chăm thường gắn liền với lễ hội dân gian và chỉ được trình diễn ở những không gian linh thiêng như đền, tháp. Sau này, nghệ thuật múa Chăm được đưa lên sân khấu trình diễn, giới thiệu rộng rãi đến công chúng. Một trong những người có công lớn đưa múa Chăm lên sàn diễn chính là NSND Đặng Hùng.

Điệu múa Apsara của người Chăm (Ảnh: Quang Luật)
Điệu múa Apsara của người Chăm (Ảnh: Quang Luật)

Nói đến múa Chăm, tên tuổi được biết đến nhiều nhất là NSND Đặng Hùng. Ông sinh ra và lớn lên trên đất võ Bình Định có nền văn hóa tuồng truyền thống, nên nghệ thuật múa ăn sâu vào tâm hồn ông. Từ năm 1954, ông đã tham gia các hoạt động nghệ thuật. Sau năm 1975, ông công tác tại Đoàn Ca múa Thuận Hải, từ đó ông thăng tiến nhanh và vững chắc trên con đường sáng tạo.

NSND Đặng Hùng bước vào nghệ thuật với nghề diễn viên múa và biên đạo múa. Ông đã chọn và liên tục phấn đấu sáng tạo không ngừng nghỉ, dù đời sống và nghề nghiệp với ông còn lắm gian truân, nhưng bằng nỗ lực và tài năng của mình, ông đã trở thành một nhà biên biên đạo múa có tên tuổi trong làng múa Việt Nam. Đến nay, ông đã sáng tác gần 300 tác phẩm múa và 4 tác phẩm thuộc thể loại kịch khác nhau: Múa đơn, Múa đôi, Múa tập thể, kịch múa…

Điểm mạnh trong sự tìm tòi sáng tạo của ông là dựa trên chất liệu các điệu múa dân gian dân tộc như: Raglai, Cơ Ho, Khmer, Chăm. Hơn mười năm, ông đã đi vào các làng Chăm ở Ninh Thuận, Bình Thuận để “đãi cát tìm vàng” trên vùng đất chứa đựng nhiều kho tàng văn hóa quý giá này. Với tâm huyết, trí tuệ và giàu trí tưởng tượng, bằng sự tiếp nhận và sáng tạo riêng, nghệ sĩ Đặng Hùng đã cho ra đời hàng loạt tác phẩm sáng giá trên diễn đàn múa Việt Nam, gây ấn tượng mạnh, đó là Múa khát vọng, Múa quạt Chăm, Múa chiếc khăn Maom… Những tác phẩm đã đưa ông đến vinh quang với danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú, Nghệ sĩ Nhân dân.

NSND Đặng Hùng
NSND Đặng Hùng

Riêng Múa Khát Vọng là một tác phẩm đặc sắc của NSND Đặng Hùng. Ở tác phẩm này, ông đã biến những tượng đá cổ như Apsara, Shiva đứng trầm tư thành những tượng đá biết nói, có hồn và đầy sức sống. Với điệu múa cung đình Chăm được NSND Đặng Hùng lấy cảm hứng từ các thao tác múa của những tác phẩm điêu khắc Champa xưa. Ông giải mã chúng và rút tỉa tổng hợp được 8 thế tay và 4 thế chân, bên cạnh kết hợp với vài thao tác múa dân gian để thành múa cung đình Chăm.

Điệu múa Chăm rất đa dạng và phong phú về thể loại, đặc biệt là loại hình sân khấu vốn đã có mầm mống về lối kể chuyện trong kho tàng văn học dân gian Chăm. Tác phẩm đầu tiên được đánh dấu bước ngoặt mới là kịch “Bà Ni - Bà Chăm” mang nét đặc trưng sân khấu ca kịch, do Đội văn nghệ không chuyên Ninh Phước biểu diễn. Sau đó năm 1988, kịch hát “Lửa tình yêu” được biểu diễn trong liên hoan kịch hát tại Hà Nội, do Đoàn ca múa Thuận Hải dàn dựng, được đánh giá cao và xếp hạng  loại A.

Ngoài lĩnh vực sáng tác, múa, ông còn là tổng đạo diễn nhiều chương trình lễ hội, có quy mô lớn. Tên tuổi của ông gắn với những tác phẩm nổi trội đặc sắc. Ông đạt được nhiều giải thưởng cao trong nước và quốc tế gồm: 2 Huy chương vàng quốc tế, 41 huy chương vàng quốc gia, 32 huy chương bạc quốc gia, 21 Giải thưởng của Hội Nghệ sĩ múa Việt Nam. Đó là những dấu ấn, những nét son trên chặng đường hơn nửa thế kỷ hoạt động nghệ thuật  của ông.

Tác giả Kiều Maily biểu diễn điệu múa trên tháp
Tác giả Kiều Maily biểu diễn điệu múa trên tháp

Trở lại thời kỳ học tập, vào năm 1954, ông theo Đoàn Văn công Liên khu V tập kết ra Bắc. Dù ước mơ được trở thành diễn viên múa nhưng ông chỉ được cử đi học lớp phóng thanh. Rồi ra trường chuyển sang làm hậu đài. Nhưng định mệnh và cơ may đã không từ chối ông. Năm 1958, lớp múa đầu tiên là tiền thân của Trường Múa Việt Nam hình thành, do chuyên gia người Triều Tiên Chu Huệ Đức trực tiếp giảng dạy. Dù biết không tới lượt mình nhưng vì lòng đam mê, ông tìm cách gia nhập bằng được lớp học này. Là học viên múa, ông hơn hẳn bạn bè  nhờ năng khiếu bẩm sinh cùng tính kiên trì.

Sau khi đất nước thống nhất, ông được Bộ Văn hóa phân công về xây dựng lại Đoàn Văn công Chăm Thuận Hải. Chính ở đất Tam Phan (Phan Rang, Phan Rí và Phan Thiết) là đất cho tài năng ông đặt nền móng để từ đó cất cánh. Ông đi vào nghệ thuật múa bằng cả bốn chuyên ngành cùng một lúc: Biểu diễn, giảng dạy, nghiên cứu lý luận và sáng tác. Cả 4 chuyên ngành này điều hỗ trợ cho nhau, hoà quyện thành một tổng hoà, ở chuyên ngành nào ông cũng gặt hái được những thành tựu lớn, được đánh giá rất cao.

Ông nói “Do lòng say mê nghệ thuật của tôi và tôi rất mê những điệu múa Chăm ở Bình Định. Càng học tập, nghiên cứu, tôi càng thấy văn hóa Chăm là cả một di sản tinh thần vô giá, một mỏ vàng cần được khai thác thận trọng, nghiêm túc.”

Thật vậy, nghệ thuật múa Chăm được biết nhiều ngày nay, công lớn phải thuộc về NSND Đặng Hùng. Cây bút trẻ Thu Hoài nhận xét khá chí lý: “Thuận Hải (nay là tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận - pv) như những mỏ vàng, những người làm công tác nghệ thuật Thuận Hải đã biết khám phá khai thác, không những chọn lọc được vàng mà đã tìm được những hạt kim cương quý giá…”

NSND Đặng Hùng là người biết khai thác "mỏ vàng" ấy và không ngừng sáng tạo, để  đưa múa Chăm trở thành là loại hình nghệ thuật tầm cao trong nền nghệ thuật múa các dân tộc Việt Nam. 

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Những năm qua, tỉnh Khánh Hoà dành nhiều sự quan tâm cho giáo dục miền núi, đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ học sinh có điều kiện ăn ở ổn định. Ngoài các chính sách theo quy định của Chính phủ, tỉnh Khánh Hòa thực hiện hỗ trợ chi phí từ khi học mẫu giáo đến tốt nghiệp đại học; hỗ trợ gạo, miễn, giảm học phí…; tặng quà, học bổng từ các tổ chức chính trị xã hội, cá nhân trong và ngoài tỉnh dành cho học sinh, sinh viên DTTS.
Mường Lát - Không còn xã trắng về nông thôn mới

Mường Lát - Không còn xã trắng về nông thôn mới

Media - Quỳnh Trâm - 22:48, 16/02/2025
Tại huyện biên giới Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa, thời gian qua, việc huy động nguồn lực xây dựng nông thôn mới còn gặp nhiều khó khăn do nền kinh tế huyện thấp so với mặt bằng chung của tỉnh, kết cấu hạ tầng thiếu thốn, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, với sự quan tâm của UBND tỉnh Thanh Hóa, sự nỗ lực của các cấp ủy Đảng, chính quyền và Nhân dân đến nay huyện Mường Lát đã không còn xã trắng về nông thôn mới, đồng thời cũng giúp Thanh Hóa không còn huyện trắng xã nông thôn mới.
Tái hiện trích đoạn nghi thức Kin chiêng Boọc Mạy của dân tộc Thái tỉnh Thanh Hóa

Tái hiện trích đoạn nghi thức Kin chiêng Boọc Mạy của dân tộc Thái tỉnh Thanh Hóa

Sắc màu 54 - Minh Anh - 22:28, 16/02/2025
Nằm trong chuỗi hoạt động Ngày hội “Sắc Xuân trên mọi miền Tổ quốc" năm 2025, đồng bào dân tộc Thái đến từ huyện Như Thanh, tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức tái hiện trích đoạn nghi thức Lễ Hát múa ăn mừng dưới cây Bông (Kin chiêng Boọc Mạy).
Xuất khẩu lao động, giải pháp thoát nghèo ở vùng núi xứ Thanh

Xuất khẩu lao động, giải pháp thoát nghèo ở vùng núi xứ Thanh

Media - Quỳnh Trâm - 22:25, 16/02/2025
Xuất khẩu lao động là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước nhằm giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho người dân, đặc biệt các đối tượng là hộ nghèo, cận nghèo, đồng bào DTTS.
Nhiều hoạt động hấp dẫn tại Lễ hội Áo dài TP. Hồ Chí Minh lần thứ 11, năm 2025

Nhiều hoạt động hấp dẫn tại Lễ hội Áo dài TP. Hồ Chí Minh lần thứ 11, năm 2025

Sắc màu 54 - Tào Đạt - 22:20, 16/02/2025
Diễn ra từ ngày 2 - 9/3, Lễ hội Áo dài TP. Hồ Chí Minh lần thứ 11, năm 2025 được tổ chức đồng loạt tại nhiều địa điểm, như: Công viên Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh, đường đi bộ Nguyễn Huệ, Công viên Bờ sông Sài Gòn - Tp. Thủ Đức và một số di tích lịch sử, di tích văn hóa, điểm đến du lịch của thành phố.
Cần Thơ: Tìm giải pháp đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn

Cần Thơ: Tìm giải pháp đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn

Du lịch - Tào Đạt - 22:19, 16/02/2025
Nhiều giải pháp để đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn đã được Ban Chỉ đạo phát triển du lịch TP. Cần Thơ đưa ra tại hội nghị Tổng kết công tác du lịch năm 2024 và triển khai nhiệm vụ năm 2025 được tổ chức vào ngày 14/2 vừa qua.
Xứ Mường chuyển đổi số

Xứ Mường chuyển đổi số

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 15/2/2025, có những thông tin đáng chú ý sau: Lưu giữ văn hóa cội nguồn. Xứ Mường chuyển đổi số. Lễ hội “Gầu Tào” - Nét đẹp văn hóa tâm linh của người Mông. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Chàng trai hiện thực ước mơ nâng tầm giá trị nông sản cho đồng bào Gia Rai

Chàng trai hiện thực ước mơ nâng tầm giá trị nông sản cho đồng bào Gia Rai

Kinh tế - Ngọc Thu - 22:14, 16/02/2025
Không chỉ nỗ lực xây dựng riêng cho mình thương hiệu cà phê hữu cơ “Jrai Ialy Coffee”, chàng trai Siu Sắt (SN 1990, làng Mrông Yố 1, xã Ia Ka, Chư Păh, Gia Lai) đã hướng dẫn cho bà con Gia Rai cách trồng cà phê hữu cơ để nâng tầm chất lượng và gia tăng giá trị cà phê cho cộng đồng.
Đắk Lắk: Nhiều người đổ xô đi đăng ký hộ kinh doanh để dạy thêm đúng quy định

Đắk Lắk: Nhiều người đổ xô đi đăng ký hộ kinh doanh để dạy thêm đúng quy định

Giáo dục - Lê Hường - 22:03, 16/02/2025
Thực hiện Thông tư số 29/2024/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định về dạy thêm, học thêm, nhiều người ở tỉnh Đắk Lắk nhanh chóng đi làm thủ tục đăng ký hộ kinh doanh trong lĩnh vực giáo dục để đáp ứng quy định mới.
Bệnh viện Đại học Y dược Buôn Ma Thuột ra mắt Phòng xét nghiệm tự động

Bệnh viện Đại học Y dược Buôn Ma Thuột ra mắt Phòng xét nghiệm tự động

Sức khỏe - Lê Hường - 22:00, 16/02/2025
Ngày 15/2, Bệnh viện Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột tổ chức Hội nghị Khoa học thường niên lần thứ III. Đây là sự kiện khoa học có quy mô lớn nhất trong năm của Bệnh viện, nhằm kỷ niệm 70 năm Ngày Thầy thuốc Việt Nam (27/02/1955 - 27/02/2025) và 3 năm Ngày thành lập Bệnh viện (16/02/2022 - 16/02/2025).
Cà Mau: Khối thi đua số II khánh thành cầu giao thông nông thôn ven biển

Cà Mau: Khối thi đua số II khánh thành cầu giao thông nông thôn ven biển

Tin tức - Hoàng Tá - Minh Triết - 21:54, 16/02/2025
Ngày 14/02, các đơn vị thuộc Khối thi đua số II tỉnh Cà Mau (Công an, Quân sự, Biên phòng, Tòa án nhân dân, Viện Kiểm sát, Thanh tra, Chi Cục Thi hành án tỉnh) phối hợp với UBND xã Khánh Hải đã tổ chức Lễ khánh thành cầu Cây Sộp ở khu vực ven biển có đông đồng bào DTTS sinh sống thuộc ấp Trùm Thuật, xã Khánh Hải, huyện Trần Văn Thời (Cà Mau).
Tưng bừng Lễ hội Tết Nhảy của người Dao Đỏ ở Sa Pa

Tưng bừng Lễ hội Tết Nhảy của người Dao Đỏ ở Sa Pa

Tin tức - Nguyệt Anh - 21:53, 16/02/2025
Trong 2 ngày 15-16/2, tại bản Mây, thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai diễn ra Lễ hội Pút Tồng (Tết Nhảy) của người Dao Đỏ, mang đến một không khí tưng bừng và đầy màu sắc, thu hút sự tham gia của hàng nghìn du khách và người dân địa phương. Lễ hội này không chỉ là dịp để tôn vinh các giá trị văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Dao dưới chân núi Fansipan mà còn là cơ hội để quảng bá vẻ đẹp thiên nhiên và nét đẹp văn hóa độc đáo của các DTTS tại Sa Pa.