Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Khúc du ca của núi rừng

Vi Hợi - 08:10, 03/02/2024

Với đồng bào Mông, thường ngày cần mẫn trên ruộng bậc thang, trên nương đá nhưng khi ngơi tay là cầm cây khèn lên để tâm tình với mình, thủ thỉ với người yêu, hoặc dùng tiếng khèn trò chuyện với bạn bè và trổ tài trong hội Xuân, phiên chợ... Vậy nên, mùa Xuân về ở các bản làng người Mông của tỉnh Nghệ An không thể thiếu tiếng khèn.

Mùa Xuân về, các bản làng người Mông không thể thiếu tiếng khèn
Mùa Xuân về, các bản làng người Mông không thể thiếu tiếng khèn

Trong không khí rộn ràng của năm mới, tiếng khèn của Nghệ nhân Ưu tú Và Bá Đùa ở bản Huồi Cọ, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương vang vọng cả núi rừng biên cương. Ông Và Bá Đùa cho biết: Mỗi bài khèn là giai điệu của một bài hát, những chàng trai Mông mới có thể dùng tiếng khèn để kể chuyện, dùng tiếng sáo để tỏ tình cùng các thiếu nữ. Các bài khèn đều phải học thuộc lòng từng câu, từng chữ. Người ta tự nhớ từng chương rồi thổi khèn bất cứ nơi đâu, cả đêm cả ngày, dù ngồi một chỗ hay đang múa.

Khèn không phải chỉ để múa một người, có thể múa đôi, múa bốn người hoặc múa theo nhóm nhiều người. Khi nhảy múa kết hợp với các động tác đá chân đều và khỏe khoắn, nhịp nhàng với những âm thanh của tiếng khèn.

Vui hội Xuân tại bản Huồi Cọ, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương
Vui hội Xuân tại bản Huồi Cọ, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương

Khèn Mông cấu tạo gồm một bầu chứa hơi được gọt tiện bằng gỗ thông và 6 ống trúc dài ngắn, tùy theo cung bậc âm thanh. Mỗi ống trúc dùi một lỗ bấm âm thanh quan trọng nhất là mỗi ống trúc gắn một lưỡi lam đồng. Ống làm khèn gồm sáu ống trúc lớn, nhỏ, dài, ngắn khác nhau, là những thân trúc thẳng đẹp. Sáu ống trúc được xếp gọn song song với nhau trên thân khèn, tương tự cho tình anh em tụ họp.

Một bộ phận quan trọng khác của chiếc khèn Mông là lưỡi gà. Việc tạo lưỡi gà rất quan trọng, độ trầm bổng, vang ngân của tiếng khèn phụ thuộc vào việc chỉnh các lưỡi đồng.

Khèn và điệu khèn là tài sản tinh thần vô giá của đồng bào dân tộc Mông
Khèn và điệu khèn là tài sản tinh thần vô giá của đồng bào dân tộc Mông

Để có được một cây khèn vang âm đúng điệu, các nghệ nhân làm khèn sẽ tự đúc rút kinh nghiệm kiểu “cha truyền con nối”. Quá trình chế tác chiếc khèn có rất nhiều công đoạn và làm thủ công. Vì vậy, hiện nay mỗi chiếc khèn có giá bán rất cao, từ 2,5 - 5 triệu đồng.

Với người Mông, cây khèn và các điệu khèn truyền thống được coi là tài sản tinh thần vô giá. Tiếng khèn ngấm sâu vào tâm hồn người Mông, thân quen như thắng cố, mèn mén, rượu ngô hay tất cả những gì thân thuộc nhất đã gắn bó với họ từ lúc sinh ra.

Ném Pao tại bản Phà Đánh, huyện Kỳ Sơn
Ném Pao tại bản Phà Đánh, huyện Kỳ Sơn

Khèn là báu vật sáng tạo của cộng đồng người Mông, là biểu trưng văn hóa tiêu biểu truyền lại. Dù ở đâu, người Mông vẫn luôn bảo tồn và gìn giữ cây khèn và tiếng khèn trong đời sống văn hóa. Ngày nay, dù cuộc sống nhiều đổi thay nhưng những chiếc khèn với âm thanh dìu dặt vẫn là người bạn đồng hành của các chàng trai Mông trong mỗi dịp lễ tết. Trong cộng đồng dân tộc Mông, còn đó những nghệ nhân làm khèn và thế hệ đời con, đời cháu, vì yêu khèn mà gắn bó và chế tác ra những chiếc khèn độc đáo như một cách để gìn giữ giá trị cốt lõi của dân tộc mình, gìn giữ những khúc du ca của núi rừng.

Khèn Mông được chế tác ngày càng tinh xảo, đảm bảo độ chuẩn mực, được bảo lưu, gìn giữ bền vững. Cũng vì thế, chỉ có nghệ nhân mới chế tác được khèn. Khèn Mông thể hiện tình cảm, bộc lộ tính cách của người Mông.”

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Dấu ấn trong bảo tồn giá trị văn hóa của đồng bào DTTS tại Cần Thơ

Dấu ấn trong bảo tồn giá trị văn hóa của đồng bào DTTS tại Cần Thơ

Những năm qua, việc triển khai Dự án 6, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719), công tác bảo tồn, phát huy hiệu quả các nét đẹp văn hóa của đồng bào DTTS ở Cần Thơ đã tạo ra động lực quan trọng, ngày càng lan tỏa và đi vào thực chất.
Tin nổi bật trang chủ
Dấu ấn trong bảo tồn giá trị văn hóa của đồng bào DTTS tại Cần Thơ

Dấu ấn trong bảo tồn giá trị văn hóa của đồng bào DTTS tại Cần Thơ

Sắc màu 54 - Tào Đạt - Như Tâm - 12 phút trước
Những năm qua, việc triển khai Dự án 6, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719), công tác bảo tồn, phát huy hiệu quả các nét đẹp văn hóa của đồng bào DTTS ở Cần Thơ đã tạo ra động lực quan trọng, ngày càng lan tỏa và đi vào thực chất.
Mổ lấy thai chủ động: Cái giá của “ngày đẹp” có thể là sinh mạng

Mổ lấy thai chủ động: Cái giá của “ngày đẹp” có thể là sinh mạng

Sự kiện - Bình luận - Hồng Phúc - 2 giờ trước
Một ngày “đẹp” trên tờ lịch, theo quan niệm của nhiều gia đình, được tin rằng sẽ đem lại vận may, bình an và tương lai thuận lợi cho đứa trẻ. Nhưng đôi khi, cái “đẹp” của mổ lấy thai chủ động chỉ là vẻ ngoài, còn ẩn sau có thể là một bi kịch.
Người dân miền Tây Nam Bộ góp sức trong “Một tỷ bước chân tiến vào kỷ nguyên mới”

Người dân miền Tây Nam Bộ góp sức trong “Một tỷ bước chân tiến vào kỷ nguyên mới”

Thời sự - Tào Đạt - Trung Phạm - 2 giờ trước
Đông đảo Nhân dân các tỉnh Tây Nam Bộ đã cùng chào cờ và hát Quốc ca, cùng đi bộ vì một Việt Nam đoàn kết, hùng cường và bền vững.
Hỗ trợ, nâng bước học sinh DTTS vùng khó khăn Trà Bồng, Cà Đam đến trường

Hỗ trợ, nâng bước học sinh DTTS vùng khó khăn Trà Bồng, Cà Đam đến trường

Xã hội - Ngọc Chí - 2 giờ trước
Nhằm chia sẻ những khó khăn của các em học sinh ở vùng đồng bào DTTS, Trường THCS - THSP Lý Tự Trọng, phường Kon Tum vừa tổ chức Chương trình “Nâng bước em đến trường”, tặng quà cho học sinh DTTS Trường PTDTBT TH&THCS Trà Thủy, xã Trà Bồng và Trường PTDTBT TH&THCS Trà Bùi, xã Cà Đam, tỉnh Quảng Ngãi.
Gia Lai tập trung giải quyết đất ở cho đồng bào dân tộc thiểu số

Gia Lai tập trung giải quyết đất ở cho đồng bào dân tộc thiểu số

Công tác Dân tộc - T.Nhân - 3 giờ trước
Với quyết tâm giúp đồng bào DTTS có chỗ ở ổn định, an toàn, tỉnh Gia Lai đã và đang đẩy nhanh tiến độ xây dựng các khu định canh, định cư nhằm di dời người dân khỏi vùng nguy hiểm và bố trí đất ở cho các hộ đang thiếu đất.
Người dân nô nức check-in tại Lăng Bác trước thềm Đại lễ

Người dân nô nức check-in tại Lăng Bác trước thềm Đại lễ

Những ngày gần đây, khu vực Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh và Quảng trường Ba Đình đã trở nên sôi động, khi người dân và du khách nô nức đổ về chụp ảnh, lưu giữ những khoảnh khắc ý nghĩa chào đón Đại lễ Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9.
Hàng nghìn người dân tham gia Chương trình “Cùng Việt Nam tiến bước” tại Thanh Hóa

Hàng nghìn người dân tham gia Chương trình “Cùng Việt Nam tiến bước” tại Thanh Hóa

Thời sự - Quỳnh Trâm - 3 giờ trước
Hàng nghìn cán bộ, người dân và học sinh đã đội mưa hòa mình vào Chương trình “Cùng Việt Nam tiến bước” tại khu vực Quảng trường Lam Sơn (Thanh Hóa).
Đương kim vô địch Liverpool thắng kịch tính ngày ra quân Ngoại hạng Anh 2025/26

Đương kim vô địch Liverpool thắng kịch tính ngày ra quân Ngoại hạng Anh 2025/26

Thể thao - Giải trí - Hoàng Minh - 3 giờ trước
Rạng sáng 16/8 (giờ Việt Nam), sân Anfield đã chứng kiến một trong những trận mở màn cảm xúc và kịch tính bậc nhất lịch sử Ngoại hạng Anh. Liverpool khởi đầu mùa giải 2025/26 bằng chiến thắng 4-2 trước Bournemouth, trong ngày toàn đội và người hâm mộ cùng nhau tưởng nhớ tiền đạo Diogo Jota vừa qua đời hồi tháng 7.
Nhận định các cặp đấu tại bán kết AFF Cup nữ 2025: Việt Nam rộng cửa vào chung kết

Nhận định các cặp đấu tại bán kết AFF Cup nữ 2025: Việt Nam rộng cửa vào chung kết

Thể thao - Giải trí - Hoàng Minh - 4 giờ trước
Chiều và tối 16/8, tại sân vận động Lạch Tray (Hải Phòng), hai trận bán kết AFF Cup nữ 2025 sẽ diễn ra, hứa hẹn những màn so tài hấp dẫn giữa bốn đội bóng xuất sắc nhất giải: Myanmar - Thái Lan và Việt Nam - U23 Australia.
Cảnh báo áp thấp nhiệt đới gây mưa to, lốc, sét, ngập úng tại nhiều khu vực trên cả nước

Cảnh báo áp thấp nhiệt đới gây mưa to, lốc, sét, ngập úng tại nhiều khu vực trên cả nước

Tin tức - Minh Nhật - 4 giờ trước
Dự báo, vùng áp thấp trên khu vực giữa Biển Đông di chuyển chậm theo hướng Bắc Tây Bắc và có khả năng mạnh lên thành áp thấp nhiệt đới gây mưa to, lốc xoáy, gió giật mạnh, biển động, sóng biển cao trên 3,5m. Toàn bộ tàu thuyền hoạt động trên biển đều có nguy cơ cao chịu tác động của lốc xoáy, gió mạnh và sóng lớn.
Chương trình diễu binh, diễu hành sáng mùng 02/9/2025

Chương trình diễu binh, diễu hành sáng mùng 02/9/2025

Tin tức - Minh Nhật - 4 giờ trước
Khối nghi trượng mở đầu màn diễu hành, tiếp đó là diễu binh của các khối đi bộ gồm quân đội, quân đội nước ngoài, dân quân tự vệ, công an, rồi đến khối xe pháo quân sự, lực lượng vũ trang trên biển.