Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tiếng khèn rơi xuống từ mây, bay lên từ đá

Song An - 14:43, 15/09/2023

Huyện Tủa Chùa (tỉnh Điện Biên) là địa phương có đông đồng bào Mông sinh sống. Trải qua nhiều cuộc thiên di, đồng bào nơi đây vẫn kiên gan “bám đá” để làm nên bề dày lịch sử của một vùng đất và sản sinh ra những nét văn hóa truyền thống độc đáo. Về với Cao nguyên Tủa Chùa hôm nay, giữa tầng tầng, lớp lớp đá xám, âm thanh réo rắt của những cây khèn Mông vẫn có sức hút đặc biệt.

Thanh niên người Mông thường dùng tiếng khèn để thể hiện tài năng trước bạn gái
Thanh niên người Mông thường dùng tiếng khèn để thể hiện tài năng trước bạn gái

Thanh âm vùng cao

Từ trung tâm thị trấn Tủa Chùa, lần theo những âm thanh réo rắt, da diết của tiếng khèn Mông vọng lại, chúng tôi tìm đến ngôi nhà của nghệ nhân Giàng A Sử. Ông là một trong số rất ít nghệ nhân của tỉnh Điện Biên vừa biết thổi lại vừa chế tác ra cây khèn Mông.

Bản vùng cao Huổi Lếch, xã Mường Báng - nơi ông Sử đang sinh sống nằm chênh vênh giữa lưng chừng núi. Bên hiên nhà, người đàn ông ngoài 80 tuổi vẫn say sưa trong điệu khèn. Ông bảo, đó là thứ nhạc cụ đã nuôi dưỡng tâm hồn ông và đồng bào nơi đây suốt nhiều đời qua.

Học thổi khèn từ bé, nhưng đến tận năm 17 tuổi ông Sử mới tự chế tác được một chiếc khèn hoàn chỉnh. Rồi phải mất hơn chục năm “thổi hồn” cho nó để có thể phát ra được âm thanh chuẩn như mong muốn. Bây giờ thì đôi tay chế tác của ông đã trở nên điêu luyện.

Còn ông Sình A Tâu, thôn 4, xã Sính Phình là một trong những người giỏi nhất về nghệ thuật thổi và múa khèn trên Cao nguyên Tủa Chùa. Thuần thục hàng chục điệu khèn và hàng trăm bài hát, nên không có sự kiện văn hóa nào của địa phương mà thiếu ông tham gia.

Ông Tâu chia sẻ, đam mê tiếng khèn từ nhỏ, trải qua hàng chục năm học hỏi, tích lũy, hiện nay ông đang sở hữu kho kiến thức phong phú về những điệu múa khèn. Nhiều năm qua, ông Tâu tham gia biểu diễn tại nhiều cuộc thi trong và ngoài tỉnh và giành được nhiều giải thưởng.

Các nghệ nhân người Mông ở Tủa Chùa múa khèn
Các nghệ nhân người Mông ở Tủa Chùa múa khèn

Với kiến thức sâu rộng về khèn Mông, năm 2019, ông Sình A Tâu được công nhận là Nghệ nhân Ưu tú trình diễn nghệ thuật dân gian cấp tỉnh. Nhưng phần thưởng lớn nhất đối với ông chính là tiếng khèn Mông vẫn cất lên trong những dịp Tết đến, Xuân về và được người dân ủng hộ.

“Mỗi lần được mời đi múa khèn, tôi rất tự hào vì có thêm cơ hội mang văn hóa dân tộc đến gần hơn với nhiều người. Bởi vậy tôi luôn cố gắng luyện tập, đổi mới để tiếng khèn hay và đa dạng hơn”, ông Tâu bộc bạch.

Ông Đặng Tiến Công, Phó Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Tủa Chùa cho biết: “Với đồng bào người Mông, cây khèn không chỉ đơn thuần là nhạc cụ để gửi gắm, thổ lộ tâm tình mà còn được xem như sợi dây, phương thức kết nối giữa cõi trần và thế giới tâm linh. Trong các nghi lễ đời sống, không thể thiếu tiếng khèn. Bởi vậy, các dòng họ người Mông ở đây vẫn ý thức cao việc truyền dạy khèn cho thế hệ trẻ”.

Cũng theo ông Công thông tin, ngoài gia đình ông Sử, hiện nay ở Tủa Chùa đang có 2 cơ sở chế tác khèn Mông phục vụ không chỉ nhu cầu trong huyện, trong tỉnh mà còn cho các vùng lân cận có đồng bào Mông sinh sống.

Các nghệ nhân người Mông ở Tủa Chùa trao đổi, chia sẻ về nghệ thuật múa khèn
Các nghệ nhân người Mông ở Tủa Chùa trao đổi, chia sẻ về nghệ thuật múa khèn


Nỗ lực trao truyền

Nhiều năm qua, ông Sình A Tâu vẫn miệt mài truyền dạy miễn phí thổi và chế tác khèn Mông cho thế hệ trẻ. Đơn cử như lớp học khôi phục, bảo tồn khèn Mông truyền thống tổ chức năm 2020 với 10 thành viên tham gia. Trong suốt 3 tháng, đều đặn hằng ngày, ông Tâu ân cần, chỉ dạy cho từng người kiến thức thổi khèn, múa khèn.

Tuy nhiên, do hạn hẹp về kinh phí, công tác tổ chức những lớp học quy mô như vậy không được nhiều. Ông Tâu chủ yếu truyền dạy tự do trong mọi hoàn cảnh, thời gian. Học trò của ông đa phần là thanh niên người Mông trong thôn, trong xã. Ngoài ra, ông còn tham gia giới thiệu về khèn Mông tại các hoạt động ngoại khóa của các trường học tại địa phương.

Cùng với chế tác, nghệ thuật thổi khèn, múa khèn Mông cũng đang được huyện Tủa Chùa nỗ lực bảo tồn. Từ năm 2009, địa phương này đã xây dựng thành công dự án khôi phục những nét đặc sắc của văn hóa khèn Mông, duy trì một lớp dạy thổi và múa khèn cho lớp trẻ.

Anh Thào A Tùng (thôn Sông Ún, xã Mường Báng) là người trẻ tuổi nhất ở huyện Tủa Chùa vừa biết thổi khèn và làm khèn Mông. Anh Tùng cho biết, anh đam mê tiếng khèn từ bé và được bố truyền dạy cách thổi, chế tác khèn. Sau nhiều năm học hỏi, giờ đây anh đã có thể tự tay làm được cây khèn truyền thống của dân tộc mình.

Những ngôi nhà của đồng bào Mông ở Tủa Chùa ẩn hiện sau tầng lớp đá tai mèo
Những ngôi nhà của đồng bào Mông ở Tủa Chùa ẩn hiện sau tầng tầng lớp lớp đá tai mèo

“Cây khèn không chỉ là nhạc cụ thân thiết, gần gũi với cuộc sống thường ngày mà còn là nét biểu trưng cho văn hóa cộng đồng dân tộc Mông. Cây khèn mang giá trị tâm linh, gắn liền với cuộc sống tinh thần của đồng bào Mông. Vì thế, dù ở thời đại nào, chúng tôi cũng sẽ nỗ lực gìn giữ”, anh Tùng trải lòng.

Hằng năm, các địa phương trong huyện Tủa Chùa vẫn đều đặn tổ chức nghệ thuật múa khèn trong các hội Xuân. Dịp tết Nguyên đán năm 2023, lần đầu tiên nghệ thuật này được lựa chọn đưa vào giao lưu với quy mô cấp huyện.

Hội thi không chỉ tạo sân chơi để các nghệ nhân giao lưu, gặp gỡ mà còn là cơ hội để sưu tầm, khai thác, bảo tồn và phát huy các loại hình biểu diễn của khèn Mông. “Theo định hướng, tới đây chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu để đưa tiếng khèn Mông trở thành sản phẩm du lịch của địa phương. Hiện tại, cây khèn đang là một trong những hình ảnh biểu trưng mà huyện lựa chọn để giới thiệu, quảng bá về Tủa Chùa”, ông Đặng Tiến Công cho biết thêm.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.