Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Cao nguyên trắng vang mãi tiếng khèn Mông

Trọng Bảo - 09:26, 28/01/2022

Đã đến Cao nguyên trắng Bắc Hà, người ta sẽ không thể quên được tiếng khèn Mông da diết, trầm bổng vang vọng giữa núi rừng trùng điệp. Cây khèn cùng người Mông lên nương, theo người Mông xuống chợ, là hơi thở cuộc sống của người Mông trong các dịp lễ, Tết... Chỉ cần có cây khèn trên vai, cuộc sống của người Mông sẽ bớt đi những nốt trầm lặng lẽ.

Ông Phổng tận tình chỉ dạy cho những đứa trẻ từng làn điệu khèn.
Ông Phổng tận tình chỉ dạy cho những đứa trẻ từng làn điệu khèn.

Khèn như hơi thở cuộc sống

Những ngày cuối năm, chúng tôi có dịp đến thăm nhà nghệ nhân Lý Seo Phổng, ở thôn Bản Phố 2, xã Bản Phố (Bắc Hà, Lào Cai), đúng vào lúc ông đang say sưa dạy khèn cho những đứa trẻ trong thôn. Nhìn những đứa trẻ chưa đến 10 tuổi, có em còn thấp hơn cả cây khèn, nhưng đã thuần thục những điệu múa vô cùng khó, mới cảm nhận được sự tận tâm, kiên trì của người đàn ông dân tộc Mông này.

Ở xã Bản Phố, ông Phổng là một trong số ít người am hiểu sâu sắc văn hóa dân tộc Mông, trong đó có nguồn gốc, ý nghĩa các bài khèn, kỹ thuật thổi hoặc múa khèn…

Ông Phổng nói, từ bao đời nay, tiếng khèn là sợi dây gắn kết cộng đồng, là nét đẹp văn hóa truyền thống của người Mông. Tình yêu của người Mông cũng bắt nguồn từ tiếng khèn giản dị, nhưng vô cùng lãng mạn, tạo nên những đêm tình say đắm nhưng không kém phần mãnh liệt. Đó là nét văn hóa trữ tình độc đáo trên những vùng đất rẻo cao, với những đêm huyền diệu của tiếng khèn. Đêm thổn thức của tiếng lòng, đêm của những khát khao đậm vị ngọt ngào của tình yêu; chất chứa trong đó là những cảm xúc thiết tha, bồi hồi mà rạo rực của những chàng trai, cô gái người Mông trong những vũ điệu xoay tròn quấn quýt bên nhau.

Trong lễ Gầu Tào, cây khèn xuất hiện từ quá trình chuẩn bị chọn cây nêu, trồng cây nêu cho đến kết thúc lễ hội. Cây khèn có vai trò quan trọng trong nghi lễ tín ngưỡng cầu tự, xuyên suốt quá trình hành lễ là phương tiện chuyển tải thông điệp của con người đến thần linh, trời đất, cầu mong cho một thiên thần bé nhỏ nào đó được ra đời trong một gia đình hiếm muộn.

Trong tang lễ, cây khèn có vai trò chỉ đường cho linh hồn người quá cố trở về thế giới bên kia, về với tổ tiên. Từ khi có người mất, cây khèn đã xuất hiện song hành cùng thầy cúng, với bài khèn “khua kế”, nghĩa là “gà chỉ đường” cho đến cả quá trình làm lễ tang và đến khi kết thúc. Tiếng khèn bình thường tình tứ là thế, đắm say là thế, mà trong đám tang nghe thật buồn, khiến nhiều người rơi nước mắt.

“Nên nói người Mông nghe tiếng khèn từ lúc lọt lòng mẹ cho đến khi nhắm mắt từ giã cõi đời là như vậy”, ông Phổng chia sẻ.

Những người như ông Phổng, anh Hải đã và đang ngày đêm góp phần bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc mình.
Những người như ông Phổng, anh Hải đã và đang ngày đêm góp phần bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc mình.

Chuyện ra đời Câu lạc bộ khèn Mông

Ở Cao nguyên trắng Bắc Hà, chuyện về chàng trai Giàng A Hải bỏ phố lên rừng, cũng khiến nhiều người tò mò. Sau khi tốt nghiệp Đại học Văn hóa Hà Nội, Giàng A Hải được nhận về công tác tại Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lào Cai. Tuy nhiên, tâm huyết với bản sắc văn hóa của dân tộc mình, Hải đã xin chuyển về công tác tại huyện Bắc Hà với mong muốn có thể chuyên tâm phát triển, bảo tồn văn hóa; trong đó có tiếng khèn Mông.

Đây chính là lý do mà tháng 8/2020, Câu lạc bộ (CLB) khèn Mông huyện Bắc Hà ra đời, với khoảng 100 thành viên tham gia, do chính Giàng A Hải là Chủ nhiệm CLB. Chàng trai dân tộc Mông chia sẻ, những ngày đầu thành lập, CLB gặp không ít khó khăn từ kinh phí hoạt động, cơ sở vật chất, đạo cụ như tăng âm, loa đài, khèn…

“Ngay như việc duy trì hoạt động của CLB ra sao, quy chế thế nào… chúng tôi cũng bỡ ngỡ, vì trước nay chưa có mô hình nào được thành lập trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, tình yêu tiếng khèn, yêu bản sắc văn hóa của dân tộc mình đã giúp chúng tôi vượt qua những khó khăn ban đầu”, Hải chia sẻ.

Tâm huyết với chiếc khèn dân tộc và lo lắng một ngày nào đó nét đẹp văn hóa này bị mai một, ông Lý Seo Phổng cũng đã nhận lời truyền dạy tại lớp khèn Mông của CLB khèn Mông Bắc Hà cho thanh, thiếu niên địa phương.

“Học thổi khèn không khó, nhưng để thổi thành bài, thành điệu rất khó, đòi hòi người học phải kiên trì, tập liên tục. Dạy thổi khèn cho các cháu nhỏ cần dạy từ từ và tỉ mỉ từng nốt nhạc, kỹ thuật lấy hơi, rồi mới đến luyện bài…”, ông Phổng chia sẻ.

Với sự quyết tâm của các thành viên, hiện nay, CLB khèn Mông đã dần đi vào hoạt động nền nếp. CLB có hai công việc, đó là mở lớp học khèn và quảng bá văn hóa dân tộc Mông. Đối với mảng dạy học khèn CLB mời các nghệ nhân trong huyện tham gia giảng dạy. Với việc quảng bá văn hóa dân tộc, CLB chú trọng vào việc tham gia biểu diễn tại các lễ hội, các sự kiện trong và ngoài huyện.

“Cách làm này, vừa có thêm thu nhập cho các thành viên, vừa có cơ hội giới thiệu nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình đến với đông đảo bạn bè trong nước và quốc tế”, Chủ nhiệm CLB Giàng A Hải cho biết.

Băn khoăn lớn nhất của ông Phổng và anh Hải hiện nay đó là, cả huyện Bắc Hà không còn ai biết làm cây khèn Mông, thậm chí đi mua cũng khó. “Nhưng khó mấy cũng phải làm, mình già rồi nếu không làm được, thì con cháu phải phải học bằng được kỹ thuật làm khèn. Chứ bây giờ mình có dạy tốt đến mấy mà không có cây khèn thì cũng chịu; các cháu lấy gì mà tập, lấy gì mà thổi”, ông Phổng quả quyết./.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Rực rỡ Đêm hội Raglay Ninh Thuận

Rực rỡ Đêm hội Raglay Ninh Thuận

Tối 16/5, tại xã Phước Đại, UBND huyện Bác Ái đã diễn ra Chương trình nghệ thuật với chủ đề “Đêm hội Raglay”. Đây là chuỗi hoạt động nằm trong chương trình Lễ hội Văn hóa Raglay huyện Bác Ái lần thứ III- năm 2025. Chương trình có sự tham gia biểu diễn của trên 200 nghệ nhân, diễn viên đến từ các xã trên địa bàn huyện và diễn viên Trung tâm Văn hóa- Nghệ thuật tỉnh. Đến dự có ông Phạm Văn Hậu, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy- Chủ tịch HĐND tỉnh; lãnh đạo các sở ngành và đông đảo người dân địa phương.
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng: Phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho cấp nào sát thực tế, gần dân, sát dân, làm tốt hơn, hiệu quả hơn

Thủ tướng: Phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho cấp nào sát thực tế, gần dân, sát dân, làm tốt hơn, hiệu quả hơn

Chiều 17/5, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp triển khai kế hoạch rà soát các nhiệm vụ phân cấp, phân quyền thuộc phạm vi lĩnh vực của các bộ, cơ quan ngang bộ khi thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Sóc Trăng: Nhiều hoạt động ý nghĩa của Bộ đội Biên phòng nhân Kỷ niệm 135 năm ngày sinh nhật Bác

Sóc Trăng: Nhiều hoạt động ý nghĩa của Bộ đội Biên phòng nhân Kỷ niệm 135 năm ngày sinh nhật Bác

Nhịp cầu nhân ái - Văn Long - Tào Đạt - 26 phút trước
Nhân dịp Kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), Đồn Biên phòng Lai Hòa, Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Sóc Trăng, đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa, chăm lo cho người nghèo trên địa bàn khu vực biên giới biển do đơn vị quản lý.
Tìm thấy thi thể 02 nạn nhân cuối cùng vụ sạt lở đất trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tìm thấy thi thể 02 nạn nhân cuối cùng vụ sạt lở đất trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tin tức - Trọng Bảo - 4 giờ trước
Chiều ngày 17/5, các lực lượng chức năng đã tìm thấy 02 thi thể cuối cùng trong vụ sạt lở khi đang thi công tại công trường thủy điện Tả Páo Hồ 1A, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu.
Bình Định: Tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh mở rộng

Bình Định: Tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh mở rộng

Thể thao - T.Nhân - H.Trường - 5 giờ trước
Hướng tới Kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025) và tiếp tục thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại”, ngày 17/5, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bình Định tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh Bình Định mở rộng năm 2025, với sự tham gia của 150 vận động viên.
Tạo điều kiện thuận lợi khi thực hiện thủ tục nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam

Tạo điều kiện thuận lợi khi thực hiện thủ tục nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam

Thời sự - Hoàng Quý - 5 giờ trước
Ngày 17/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường để nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam.
Bình Định: Phấn đấu giảm 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025

Bình Định: Phấn đấu giảm 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025

Công tác Dân tộc - T.Nhân - H.Trường - 5 giờ trước
Theo kế hoạch thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, tỉnh Bình Định đặt ra mục tiêu phấn đấu giảm từ 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025.
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Phú Yên: Tập huấn, nâng cao năng lực giám sát Chương trình MTQG 1719

Phú Yên: Tập huấn, nâng cao năng lực giám sát Chương trình MTQG 1719

Công tác Dân tộc - T.Nhân-H.Trường - 6 giờ trước
Nhằm nâng cao năng lực giám sát cho đội ngũ cán bộ, Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Phú Yên vừa tổ chức Hội nghị tập huấn nâng cao năng lực tham gia giám sát, đánh giá thực hiện các dự án, tiểu dự án, nội dung thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719).
Dấu ấn 100 năm báo chí cách mạng hội tụ tại Quảng Ninh

Dấu ấn 100 năm báo chí cách mạng hội tụ tại Quảng Ninh

Trang địa phương - Mỹ Dung - 6 giờ trước
Sáng 17/5, tại Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh, Hội Nhà báo tỉnh, Trung tâm Truyền thông tỉnh, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Bảo tàng Báo chí Việt Nam đã tổ chức khai mạc Triển lãm “100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam” nhằm tái hiện chặng đường vẻ vang của báo chí cách mạng, tôn vinh những đóng góp của người làm báo trong sự nghiệp phát triển quê hương, đất nước.
Kon Tum: Chủ trương tháo dỡ nhà rông để xây dựng phòng học của huyện Đăk Hà là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh

Kon Tum: Chủ trương tháo dỡ nhà rông để xây dựng phòng học của huyện Đăk Hà là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh

Pháp luật - Ngọc Chí - 8 giờ trước
Sáng ngày 17/5, trao đổi với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, ông Phan Văn Hoàng – Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum cho biết, việc huyện Đăk Hà yêu cầu dân làng dỡ bỏ nhà rông để xây dựng phòng học, trong khi người dân không đồng tình như báo nêu là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh.
JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

Kinh tế - An Yên - 8 giờ trước
Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An vừa phối hợp với Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức hội thảo phổ biến kỹ thuật trồng tỏi Sanuki cho đồng bào DTTS vùng núi cao Nghệ An. Hội thảo còn hướng đến mục tiêu quan trọng hơn là xây dựng chuỗi giá trị từ sản xuất đến bán hàng, góp phần thay đổi từ tư duy sản xuất ứng dụng KHCN đến quá trình tiêu thụ sản phẩm.
Đã tìm thấy thi thể 3 nạn nhân vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Đã tìm thấy thi thể 3 nạn nhân vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tin tức - Trọng Bảo - 8 giờ trước
Thông tin từ lực lượng cứu nạn, cứu hộ cho biết, đến cuối giờ trưa nay (17/5) lực lượng chức năng đã tìm thấy thi thể 03 nạn nhân trong vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện Tả Páo Hồ 1A, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu.