Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Không gian Lễ hội Katê của người Chăm Bình Thuận

Lâm Tấn Bình - 20:19, 09/10/2023

Bình Thuận là nơi còn lưu dấu nhiều di tích đền, tháp Chăm trải qua nhiều niên đại, tiêu biểu như Tháp Po Sah Inâ, Tháp Po Dam, Đền thờ Po Nit, Po Klaong Mânai, Po Ramé, Po Patao At, Po Klaong Kasat… Đặc biệt là Bộ sưu tập kho báu Hoàng tộc vua chúa Champa thuộc các vương triều cuối cùng ở giai đoạn thế kỷ XVII được đặt tại nhà bà Nguyễn Thị Thềm là hậu duệ trực hệ dòng vua (bà đã mất năm 1995). Hàng năm tại các đền, tháp và kho báu này vẫn còn diễn ra nhiều nghi lễ tín ngưỡng dân gian.

Đồng bào Chăm thực hiện nghi thức rước sắc trong Lễ hội Katê năm 2022 tại Tháp Po Sah Inâ Phú Hài, TP. Phan Thiết
Đồng bào Chăm thực hiện nghi thức rước sắc trong Lễ hội Katê năm 2022 tại Tháp Po Sah Inâ Phú Hài, TP. Phan Thiết

Người Chăm ở Bình Thuận hiện đang lưu giữ nhiều loại hình văn hóa phi vật thể ẩn chứa nhiều nội dung rất phong phú và đặc sắc. Với gần 100 lễ hội diễn ra liên tục theo chu kỳ trong năm trên mọi mặt của đời sống sinh hoạt như: Lễ hội đạp lửa đầu năm (Rija nagar) Lễ hội Katê (mbeng Katé), Cambur, Ramưwan, Yuer yang, Palao sah, Puis Payak, các lễ nghi vòng đời người, các lễ nghi theo chu kỳ sản xuất nông nghiệp… đã tác động tích cực vào đời sống văn hóa tinh thần và tín ngưỡng tâm linh của người Chăm, giúp cho mọi người vui tươi phấn khởi, hăng say lao động sản xuất. 

Đặc biệt nhất là lễ hội Katê của đồng bào Chăm theo đạo Bàlamôn diễn ra rất tưng bừng, sôi động bởi yếu tố không gian lễ hội được lan tỏa rộng khắp từ đền, tháp cho đến các làng (palei), gắn với những giai điệu âm nhạc truyền thống hòa quyện với các điệu múa lễ thỉnh rước y trang dâng cúng thần linh để tưởng nhớ công đức của các vị tiền nhân và thể hiện ước mơ khát vọng của con người, cầu mong cho quốc thái dân an.

Nghi thức rước mâm trầu Lễ hội Katê tại Tháp Po Sah Inâ năm 2022
Nghi thức rước mâm trầu Lễ hội Katê tại Tháp Po Sah Inâ năm 2022

Lễ hội Katê của người Chăm thường diễn ra vào đầu tháng 7 Chăm lịch hàng năm (tương ứng vào tháng 10 Dương lịch) và cũng có thể dịch chuyển theo chu kỳ của năm nhuận. Theo quan niệm của người Chăm, Lễ hội Katê (mbeng Katé) hay còn gọi là Tết Cha là để tưởng nhớ công đức của các vị nam Thần (dương tính). Bên cạnh Tết Cha, người Chăm còn có Tết Mẹ là Lễ hội Cambur được diễn ra vào giữa tháng 9 Chăm lịch để tưởng nhớ công ơn của các nữ Thần, đặc biệt là Tổ mẫu Po Inâ Nâgar( Âm tính).

Đi đôi với việc tưởng nhớ đến cội nguồn, công đức của các vị tiền nhân, ý nghĩa trưng bày lễ vật cúng Katê tại mỗi gia đình tộc họ còn mang nội hàm thể hiện lòng chung thủy của người Mẹ và tấm lòng hiếu thảo của con cái đối với công ơn sinh thành dưỡng dục của người Cha lúc sinh thời theo chế độ mẫu hệ và cầu mong cho nhân sinh vật thịnh. Tục ngữ Chăm có câu: “Katé di bingun Cambur di kanem”, tạm dịch nghĩa: “ Tết Cha đầu thượng tuần trăng, Tết Mẹ luôn nhớ đến trăng hạ tuần”.

Rước bằng sắc Katê năm 2022 tại Đền thờ Po Nit gắn với chương trình hoạt động Lễ hội Katê năm 2023
Rước bằng sắc Katê năm 2022 tại Đền thờ Po Nit gắn với chương trình hoạt động Lễ hội Katê năm 2023

Lễ hội Katê năm 2023 ở Bình Thuận sẽ diễn ra nhiều điểm tổ chức nghi lễ rước sắc cùng ngày mùng 1 tháng 7 Chăm lịch, nhằm 14/10/2023 dương lịch (thứ Bảy) như Di tích tháp Po Sah Inâ ở Phú Hài – Phan Thiết, Đền Thờ Po Nit ở thôn Bình Hiếu, xã Phan Hiệp, Kho mở Báu vật Hoàng tộc Chăm Po Klaong Mânai ở làng Tịnh Mỹ, xã Phan Thanh, huyện Bắc Bình và Đền thờ Po Inâ Nâgar ở thôn Lạc Trị xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong.

Riêng 2 điểm Di tích văn hóa lịch sử cấp quốc gia là Đền thờ Po Nit và Tháp Po Sah Inâ, về quy mô phần hội năm nay được nâng lên nhiều nội dung và phạm vi mở rộng so với năm 2022. Các nội dung đưa vào thi nâng cao tay nghề nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống như loại hình thi nắn bánh gừng, thi làm gốm dân dụng và gốm mỹ nghệ gắn với trình diễn, thi làm Thong Hala (mâm trầu 3 tầng), ẩm thực đặc trưng… (kèm theo Chương trình Lễ hội Katê năm 2023 của 2 di tích) chắc chắn sẽ thu hút nhiều đối tượng du khách trong và ngoài nước đến tham quan, vui hội.

Các em học sinh Chăm tham gia thi nắn bánh gừng trong dịp Lễ hội Katê năm 2022 tại Trung tâm Trưng bày văn hóa Chăm tỉnh Bình Thuận
Các em học sinh Chăm tham gia thi nắn bánh gừng trong dịp Lễ hội Katê năm 2022 tại Trung tâm Trưng bày văn hóa Chăm tỉnh Bình Thuận

Đối với không gian Lễ hội Katê ở Bình Thuận theo tục truyền từ xưa đến nay vẫn còn lưu giữ, sau nghi lễ nghinh thỉnh rước sắc và cúng tế thần linh trên đền tháp đúng vào ngày mùng 1 tháng 7 Chăm lịch, do trách nhiệm của mỗi làng Chăm được phân công thờ tự gắn với lịch sử của nó. Qua ngày hôm sau theo tuần tự rồi đến các làng palei, các nhà cả sư và gia đình tộc họ mới được phép cúng Katê (thường rơi vào ngày thứ Ba, thứ Tư, thứ Bảy, chủ Nhật, nhưng phải tránh ngày đại kỵ) và kéo dài thời gian cho đến ngày Rằm cùng tháng thì Đền thờ Po Dam ở Ma Lâm, huyện Hàm Thuận Bắc làm lễ cung thỉnh và cúng tế là điểm cuối cùng kết thúc Lễ hội Katê hàng năm của người Chăm ở Bình Thuận.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.