Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Hoa văn kể chuyện – Hành trình gìn giữ di sản của nghệ nhân Đạt Thị Nam

Thái Sơn Ngọc - 14:47, 02/06/2025

Ông Phú Văn Ngòi, Giám đốc HTX Dệt thổ cẩm Chăm Mỹ Nghiệp giới thiệu nghệ nhân Đạt Thị Nam được dân làng tôn vinh là điển hình tiêu biểu nghề dệt thổ cẩm ở thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận. Bà dày công sưu tầm, phục hồi nhiều loại hoa văn cổ và tận tâm truyền dạy nghề dệt thổ cẩm cho phụ nữ các dân tộc ở khu vực miền Trung - Tây Nguyên. Bà Nam có nhiều đóng góp bảo tồn và phát triển làng nghề dệt truyền thống của đồng bào Chăm địa phương.

Nghệ nhân Đạt Thị Nam (bìa trái) tận tâm truyền nghề dệt hoa văn cổ cho phụ nữ làng Chăm Mỹ Nghiệp.
Nghệ nhân Đạt Thị Nam (bìa trái) tận tâm truyền nghề dệt hoa văn cổ cho phụ nữ làng Chăm Mỹ Nghiệp

Trở lại làng nghề Mỹ Nghiệp vào những ngày cuối tháng 5/2025, chúng tôi được nghệ nhân Đạt Thị Nam tận tình giới thiệu quy trình dệt hoa văn thổ cẩm Chăm truyền thống. Từ những họa tiết đơn giản chỉ cần 2-3 go chỉ, đến những hoa văn cầu kỳ, tinh xảo phải sử dụng tới 16-17 go chỉ, mỗi bước đi của kỹ thuật đều đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo và kinh nghiệm dày dạn của người thợ lành nghề.

Từ hơn nửa thế kỷ trước, khi đến tuổi trăng tròn, bà đã biết tách hạt, bật bông se thành sợi, quấn tơ phụ giúp mẹ là bà Thị Khá dệt thổ cẩm. Công việc thường ngày bên khung cửi giúp bà nằm lòng từng đường nét, sắc màu của nhiều loại hoa văn thổ cẩm Chăm. Bà có thể dệt khoảng 100 hoa văn thổ cẩm truyền thống Chăm của làng Mỹ Nghiệp. Trong đó có sản phẩm trang trí mặt bàn do bà phục hồi hoa văn cổ được Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận cấp Giấy chứng nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu năm 2017.

Nghệ nhân Đạt Thị Nam thành thạo toàn bộ quy trình sản xuất thổ cẩm truyền thống của người Chăm, từ kỹ thuật bắt go đan sợi đến việc tạo hoa văn trên cả hai loại khung dệt dài và ngắn. Với sự khéo léo, tinh tế và khả năng nghiên cứu chuyên sâu, bà đã phục chế thành công nhiều hoa văn cổ truyền có nguy cơ bị mai một, trở thành một trong những nghệ nhân tiêu biểu trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật đặc sắc của nghề dệt thổ cẩm Chăm.

Nghệ nhân Đạt Thị Nam tâm huyết truyền dạy nghề dệt thổ cẩm cho thanh niên dân tộc Chăm.
Nghệ nhân Đạt Thị Nam tâm huyết truyền dạy nghề dệt thổ cẩm cho thanh niên dân tộc Chăm

Tâm huyết với nghề, bà Đạt Thị Nam đã sưu tầm và lưu giữ nhiều mẫu hoa văn cổ quý giá. Trong đó, các hoa văn được bà sử dụng phổ biến gồm: Bingu tamun (hình quả trám) làm nền cho khăn đội đầu và vải may áo; Bingu manuis (hình người) trên dây thắt lưng của đàn ông; Bingu Bimong (hình tháp) để trang trí viền áo; Bingu ganuer matrindik caguer (hình thần Siva cưỡi chim trĩ) thường được dệt lên tranh treo tường hoặc túi đeo vai. Mỗi họa tiết không chỉ thể hiện bản sắc văn hóa Chăm đặc trưng, mà còn là minh chứng sống động cho tài nghệ và sự sáng tạo không ngừng của người nghệ nhân gắn bó cả đời với khung dệt và sợi chỉ truyền thống.

Nghệ nhân Đạt Thị Nam cho biết, kỹ thuật nhuộm sợi tự nhiên do bà thực hiện không chỉ đạt đến độ tinh tế cao, mà còn góp phần gìn giữ bản sắc nghề dệt truyền thống của người Chăm. Bà thành thạo trong việc sử dụng các nguyên liệu bản địa để tạo màu, như cây phun pan cho màu đỏ, cây maow tạo màu chàm, cây mun cho màu đen, cây hla nalanh cho màu vàng sậm, và củ phun jieng cho sắc nâu đặc trưng. Những gam màu tự nhiên này không chỉ mang lại vẻ đẹp độc đáo cho sản phẩm thổ cẩm, mà còn gia tăng độ bền màu, thể hiện sự hòa quyện hài hòa giữa thiên nhiên và nghệ thuật dân gian.

Nghệ nhân Đạt Thị Nam làm giám khảo trong các cuộc thi dệt thổ cẩm ở thị trấn Phước Dân.
Nghệ nhân Đạt Thị Nam làm giám khảo trong các cuộc thi dệt thổ cẩm ở thị trấn Phước Dân

Không chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu, phục dựng hoa văn cổ để đa dạng hóa sản phẩm cung cấp cho thị trường, nghệ nhân Đạt Thị Nam còn dành nhiều tâm huyết cho công tác truyền dạy nghề dệt thổ cẩm, đặc biệt với phụ nữ đồng bào DTTS khu vực miền Trung - Tây Nguyên. Tháng 3/2008, bà được UBND huyện Vân Canh (Bình Định) mời truyền nghề cho 25 phụ nữ dân tộc Ba Na ở thôn Hà Văn Trên, xã Canh Thuận. Với sự tận tâm, bà không chỉ hướng dẫn thành thạo kỹ thuật dệt thổ cẩm Chăm mà còn cải tiến khung dệt truyền thống phục vụ đời sống sinh hoạt của người Ba Na. Kết thúc khóa học, bà được Chủ tịch UBND huyện Vân Canh tặng Giấy khen vì thành tích truyền nghề.

Cuối năm 2018, nghệ nhân Đạt Thị Nam tiếp tục được tỉnh Đắk Nông mời đến thị xã Gia Nghĩa để truyền dạy kỹ thuật dệt thổ cẩm cho 30 phụ nữ thuộc các dân tộc Ê Đê, Cơ Ho, Chu ru và Gia Rai. Tại Lễ hội Văn hóa Thổ cẩm Việt Nam lần thứ I, tổ chức từ ngày 14 -16/01/2019 tại tỉnh Đắk Nông, bà không chỉ tham gia biểu diễn thực hành dệt mà còn giới thiệu các kỹ thuật tinh xảo của nghề dệt thổ cẩm Chăm. Với những đóng góp nổi bật, bà được Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông trao tặng Bằng khen vì thành tích xuất sắc trong hoạt động bảo tồn và truyền dạy nghề truyền thống.

Phụ nữ làng Chăm Mỹ Nghiệp giữ gìn nghề nghề dệt thổ cẩm truyền thống.
Phụ nữ làng Chăm Mỹ Nghiệp giữ gìn nghề nghề dệt thổ cẩm truyền thống

Nghệ nhân Đạt Thị Nam đã trực tiếp truyền dạy kỹ thuật dệt thổ cẩm cho hơn 100 phụ nữ địa phương nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng tốt nhu cầu mua sắm của du khách khi đến tham quan làng nghề Mỹ Nghiệp. Với những đóng góp tích cực, bà góp phần quan trọng trong việc triển khai thực hiện Dự án 6 về Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS gắn với phát triển du lịch - một hợp phần quan trọng thuộc Chương trình MTQG 1719 giai đoạn 2021-2030.

Nghệ nhân Đạt Thị Nam từng được Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam trao tặng Bằng khen vì tham gia trình diễn nghề dệt thủ công truyền thống năm 2001. Ghi nhận những đóng góp không ngừng nghỉ cho việc bảo tồn và phát huy nghề truyền thống, chính quyền địa phương đã hoàn tất hồ sơ trình cấp trên đề nghị phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú cho bà vào năm 2025.

“Tôi tích cực góp phần cùng các nghệ nhân có tay nghề cao ở làng Mỹ Nghiệp sưu tầm, lưu giữ và phổ biến khoảng 100 mẫu hoa văn trên các sản phẩm dệt thủ công truyền thống. Trong đó có những mẫu hoa văn đặc biệt tinh xảo đang đứng trước nguy cơ thất truyền. Tôi sẽ tiếp tục hành trình sưu tầm, phục hồi hoa văn cổ, đồng thời dành nhiều tâm huyết để truyền nghề cho con cháu, động viên chị em phụ nữ gìn giữ và phát triển nghề dệt thổ cẩm truyền thống của làng Mỹ Nghiệp”, bà Đạt Thị Nam chia sẻ.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.