Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Ông Quảng Văn Đại “từ điển sống” của đồng bào Chăm

Thái Sơn Ngọc - 18:55, 21/05/2025

Cả sư Đổng Bạ, Phó Chủ tịch Hội đồng Chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh Ninh Thuận, giới thiệu ông Quảng Văn Đại là cố vấn phong tục của Hội đồng. Ông là người tận tâm, tâm huyết với việc nghiên cứu phong tục, tập quán và sưu tầm di sản văn hóa Chăm trên địa bàn tỉnh. Với tri thức uyên thâm và sự cống hiến không ngừng nghỉ, ông được xem là tấm gương trí thức tiêu biểu, “từ điển sống” trong công tác bảo tồn và phát triển văn hóa Chăm.

Ông Quảng Văn Đại với tập sách cổ chữ Chăm ký hiệu 96/QVĐ- CT dày 132 trang viết về Triết lý hình thành lịch pháp Sakawi, triết lý về con người, các hiện tượng thần Yang xuất hiện, triết lý về thượng đế…
Ông Quảng Văn Đại với tập sách cổ chữ Chăm ký hiệu 96/QVĐ- CT dày 132 trang viết về Triết lý hình thành lịch pháp Sakawi, triết lý về con người, các hiện tượng thần Yang xuất hiện, triết lý về thượng đế…

Theo hướng dẫn của Cả sư Đổng Bạ, một sớm đầu năm mới Chăm lịch 2025, chúng tôi đến thôn Chất Thường thuộc xã Phước Hậu, huyện Ninh Phước, gặp ông cố vấn Quảng Văn Đại. Ông sinh sống cùng gia đình cô con gái út trên đồng đất có tục danh Láng Ngài, nằm cách xa khu dân cư khoảng một cây số về hướng Bắc. Trong căn nhà nhỏ có tủ sách cất giữ hàng trăm cuốn sách quý và một chiếc bàn gỗ với chiếc máy vi tính cũ giúp ông soạn thảo, lưu trữ tài liệu hơn 40 năm nghiên cứu văn hóa Chăm.

Ngồi trước hiên nhà uống trà trong nắng sớm, ông Quảng Văn Đại cho biết, sinh trưởng trong gia đình có truyền thống nghiên cứu văn hóa Chăm, ông thừa kế được nhiều cuốn sách Chăm cổ do cha ruột là Quảng Tỵ sưu tầm lưu lại. Thời trai trẻ, sau khi rời trường phổ thông, ông được tuyển dụng đào tạo giáo viên cấp tiểu học về giảng dạy tại làng Chăm Hoài Trung, xã Phước Thái. Từ đó, ông gắn bó làm công tác quản lý học sinh dân tộc nội trú ở các trường trung học.

Hàng ngày, ông Quảng Văn Đại vẫn cần mẫn làm việc trên máy vi tính
Hằng ngày, ông Quảng Văn Đại vẫn cần mẫn làm việc trên máy vi tính

Sau khi đất nước thống nhất, ông trở về quê nhà chuyên tâm nghiên cứu phong tục, tập quán, lễ nghi trong tín ngưỡng tôn giáo Bàlamôn, Bà ni. Ông nói: “Thời trai trẻ, tôi đi nghiên cứu văn hóa, đam mê đến quên ăn, quên ngủ, chỉ mong sao tìm hiểu, sưu tầm được nhiều tư liệu bổ sung vào “kho tàng” kiến thức văn hóa Chăm. Chỉ với chiếc xe đạp “cà tàng” và chiếc giỏ đựng vài bộ quần áo cũ, tôi rong ruổi khắp 22 làng Chăm trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận”. Nơi nào có đồng bào Chăm sinh sống là nơi đó có dấu chân chàng thanh niên Quảng Văn Đại.

Bà con thương quý người thanh niên đam mê nghiên cứu văn hóa Chăm nên ông đi tới đâu được người dân nuôi cơm và cho ngủ nhờ tới đó. Có những chuyến đi mười ngày, nửa tháng, ông mới về thăm nhà một lần. Gia đình có 5 sào ruộng lúa chủ động tưới canh tác 3 vụ lúa, ông giao cho vợ con chăm lo cày cấy. Vào những mùa LễKatê, Ramưwan, Rija Nưgar, Lễ tôn chức, Lễ tế trâu, đám tang… là ông khăn gói lên đường đạp xe lặn lội về các làng Chăm cẩn thận quan sát, ghi chép từng nghi thức trong các hoạt động lễ hội, đám cúng. Tính riêng phần nghi lễ, ông thống kê trong đồng bào Chăm có trên 200 nghi lễ. Trong đó có lễ lớn khái quát toàn bộ phong tục, tập quán, văn hóa của người Chăm là múa lớn trong Lễ tôn chức giáo sĩ, đám tang, Lễ tế trâu. Hiểu sâu được 3 nghi lễ này coi như đã hiểu gần hết phong tục, tập quán và văn hóa của người Chăm.

Lãnh đạo Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh thăm chúc mừng Tết Katê 2024 đến Hội đồng Chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh. (Ông Quảng Văn Đại đứng thứ 2 từ phải sang).
Lãnh đạo Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh thăm chúc mừng Tết Katê 2024 đến Hội đồng Chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh. (Ông Quảng Văn Đại đứng thứ 2 từ phải sang)


Đoàn công tác Ban Tôn giáo Chính phủ thăm chúc mừng Tết Katê 2024 đến Hội đồng Chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh, ông Quảng Văn Đại đứng thứ 2 từ phải sang (hàng thứ 2).
Đoàn công tác Ban Tôn giáo Chính phủ thăm chúc mừng Tết Katê 2024 đến Hội đồng Chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh, ông Quảng Văn Đại đứng thứ 2 từ phải sang (hàng thứ 2)

Tuy có hàng trăm nghi lễ nhưng đến nay chỉ còn khoảng 40 nghi lễ, ông Quảng Văn Đại mong muốn đi đến tận cùng “giải mã” bản chất các nghi lễ người Chăm, nhưng càng nghiên cứu, ông như bị “lạc” giữa khu rừng văn hóa với muôn ngàn câu hỏi đặt ra “vì sao” đến nay vẫn chưa có câu trả lời thỏa đáng. Đơn cử đám tang người Chăm đến từ đâu và có từ bao giờ? Vì sao người Chăm dùng nước thánh có hương trong lễ cúng đám tang? Vì sao trong các lễ cúng phải có hạt nổ rang từ nếp? Vì sao khi hỏa táng phải dùng gỗ me làm củi? vì sao người Chăm dùng gỗ cây xoài làm đòn khiêng người quá cố mà không dùng các loại cây khác… Theo ông Quảng Văn Đại, chỉ có ai chịu khó đọc truyện cổ dân gian Chăm mới mong lý giải được ít nhiều câu hỏi “vì sao” giữa muôn ngàn câu hỏi cần có lời giải đáp thấu đáo cho phong tục, tín ngưỡng của người Chăm...

Trong hơn 40 năm dày công nghiên cứu sưu tầm, ông Quảng Văn Đại đang sở hữu trên 200 bản sách chữ Chăm viết mực tàu trên giấy dó với hàng ngàn trang, nhiều bản có “tuổi đời” trên 100 năm. Ông đã dịch được 10 truyện cổ, 10 truyền thuyết người Chăm và xuất bản cuốn sách “Cẩm nang nghi lễ truyền thống Chăm Ninh Thuận” dày trên 230 trang, do NXB Trí Thức ấn hành năm 2016. Nội dung tập sách viết về một số nghi lễ truyền thống của dân tộc Chăm tỉnh Ninh Thuận bao gồm: Nghi lễ do tăng lữ Basaih chủ lễ; nghi lễ do chức sắc Maduen và Kadhar chủ lễ; nghi lễ Yang Po Luah do tăng lữ Acar chủ lễ; nghi lễ Yang Po Nabi do thầy cúng chủ lễ…

Hội đồng Chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh Ninh Thuận nhiệm kỷ 2022- 2027.
Hội đồng Chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh Ninh Thuận nhiệm kỷ 2022- 2027

Với số lượng in 500 cuốn, ông Quảng Văn Đại dành tặng tập sách cho những người có nhu cầu tìm hiểu, chỉ lưu giữ bản thảo trên máy tính cá nhân. Tháng 7/2015, ông bàn giao 45 cuốn thư tịch cổ Chăm, dày tổng cộng 2.424 trang, cho Trung tâm Lưu trữ quốc gia II tại TP. Hồ Chí Minh để xử lý, tu bổ, bồi nền, đóng quyển và số hóa phục vụ lưu trữ. Ông cũng đồng ý sao tặng một bộ cho Trung tâm Nghiên cứu Văn hóa Chăm Ninh Thuận nhằm phục vụ công tác nghiên cứu, bảo tồn văn hóa.

Với vai trò là thành viên phụ trách phong tục của Hội đồng Chức sắc Chăm Bàlamôn, ông Quảng Văn Đại được xem như “cố vấn” phát ngôn, trực tiếp giải đáp các vấn đề liên quan đến hoạt động lễ nghi. Ghi nhận những đóng góp của ông, cố Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Giàng Seo Phử từng trao tặng Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp phát triển các dân tộc” vì những đóng góp cho khối Đại đoàn kết toàn dân tộc. Ông còn được Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Ninh Thuận tặng Bằng khen vì có thành tích xuất sắc trong thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” giai đoạn 2017-2022; được Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng Giấy khen vì có thành tích trong công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa năm 2022.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.