Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

"Đánh thức" nghề truyền thống vùng đồng bào DTTS: Nguy cơ mai một (Bài 1)

Lê Hường - 08:57, 12/11/2023

LTS: Trong thời kỳ hội nhập và phát triển, nhiều sản phẩm từ nghề thủ công truyền thống dần bị lãng quên, thay bằng những vật dụng được thiết kế sản xuất theo phương thức công nghệ. Điều đáng mừng là, những năm gần đây, trong các buôn làng vùng đồng bào DTTS và miền núi nói chung, ở Đắk Lắk nói riêng đang có nhiều nghệ nhân vẫn miệt mài gìn giữ, tìm kiếm cơ hội để vực dậy nghề truyền thống của cha ông.

Với trợ lực từ chính sách của Nhà nước nhằm bảo tồn, phát huy giá trị sản phẩm truyền thống, nghề truyền thống của đồng bào DTTS; sự nỗ lực của chính những chủ thể, nghề truyền thống đang dần hồi sinh. Đặc biệt, nghề truyền thống đã bắt đầu gắn với phát triển du lịch mở ra cơ hội việc làm, tăng thu nhập cho nhiều hộ đồng bào DTTS.

Nguy cơ mai một

Với đồng bào các dân tộc Tây Nguyên từ bao đời nay, những sản phẩm từ nghề dệt,  đan lát, nghề gốm…luôn gắn bó, được bà con sử dụng hàng ngày. Tuy nhiên, trong thời kỳ hội nhập đến từng bản làng, nhiều người cũng đã thay đổi thích ứng, nhất là lớp trẻ. Do vậy, một thời, trong những nếp nhà sàn của đồng bào đã thiếu đi khung dệt, ít bắt gặp hình ảnh những người già, tay thoăn thoắt đan gùi, đan giỏ...như xưa.

Ông Y Krúr Ayun đan những chiếc gùi để sử dụng trong gia đình và bán cho bà con trong buôn
Ông Y Krúr Ayun đan những chiếc gùi để sử dụng trong gia đình và bán cho bà con trong buôn

Ngồi trước hiên nhà dài truyền thống, ông Y Krúr Ayun, xã Cư Né, huyện Krông Búk, tỉnh Đắk Lắk chăm chú luồn nan đan những chiếc gùi xinh xắn. Đây là vật dụng mà phụ nữ Ê Đê thường dùng để lên rẫy gùi lương thực, ra bến gùi nước và đựng đồ khi đi chợ.

Ông Y Krúr bảo: “Chiếc gùi không chỉ là vật dụng không thể thiếu trong đời sống sản xuất cũng như sinh hoạt thường ngày của người Ê Đê, mà là món quà của người chồng tặng vợ, người cha tặng con gái của mình. Thế nhưng, ở đây bây giờ chỉ còn vài người lớn tuổi đan gùi, còn đa số các bạn trẻ chẳng ai muốn làm công việc này nữa, nghề đan lát truyền thống của cha ông khó duy trì”.

Không chỉ chiếc gùi, trước đây người dân các buôn làng chủ yếu sử dụng sản phẩm tre, nứa như rổ, rá, sàng, mẹt, đồ bắt cá… Khi kinh tế - xã hội ngày càng phát triển, đồ dùng sinh hoạt cũng phong phú, bà con cũng chuyển sang chọn những thứ mới mẻ, bắt mắt ngoài thị trường, ít ai chọn mua, sử dụng đồ đan lát thủ công như trước.

“Sản phẩm hiện đại đủ mọi chất liệu nhựa, nhôm, inox… ngày càng phổ biến, giá thành rẻ, trong khi nguyên liệu đan lát trong tự nhiên như lồ ô, tre, nứa,… thì ít dần. Người biết đan lát đều đã già và ngày càng ít đi”, ông Y Krúr giauxi bày.

Cũng giống như đan lát, nghề dệt truyền thống có vị trí quan trọng trong đời sống đồng bào ở các buôn làng Tây Nguyên.Trăn trở với nghề dệt thổ cẩm truyền thống, bà H’Wiêt Byă ở buôn Kplang, xã Tân Tiến, huyện Krông Pắk vẫn ngày ngày miệt mài bên khung cửi, tạo ra những sản phẩm thổ cẩm họa tiết sắc sảo, hoa văn đẹp mắt.

Bà H’Wiêt kể: Từ nhỏ bà đã thấy mẹ hằng ngày ngồi bên khung cửi dệt thổ cẩm làm chăn đắp, may đồ cho mọi người trong gia đình. Rồi mẹ dạy cho cách giăng khung, luồn chỉ, dệt những tấm vải thổ cẩm. Đến 15 tuổi, tôi đã thuần thục nghề, dệt nhiều sản phẩm cho gia đình sử dụng. Để tạo ra nhiều họa tiết, hoa văn đẹp, bà còn học hỏi thêm từ các bà, các cô trong buôn và học được nhiều kỹ năng tạo hoa văn rất đẹp. Vì thế, sản phẩm thổ cẩm của bà vẫn được nhiều người tìm mua.

Tuy nhiên, điều khiến bà H’Wiêt băn khoăn nhất, là không còn ai nối tiếp nghề của mình. Ngay cả các con gái của bà cũng không mặn mà kế nghiệp của mẹ. “Không có người kế cận, e rằng nghề dệt truyền thống của gia đình có lẽ cũng theo tôi về với ông bà”, bà H’Wiêt nói.

Ông Y Kiêm Byă, Trưởng buôn Kplang cho biết: Trước đây buôn Kplang có nhiều người dệt thổ cẩm, nhưng đến nay cả buôn chỉ còn 2 người dệt thổ cẩm là bà H’Wiêt Byă và H’Win Byă.

Bà H’Wiêt Byă ở buôn Kplang, xã Tân Tiến, huyện Krông Pắk gắn bó với nghề dệt thổ cẩm
Bà H’Wiêt Byă ở buôn Kplang, xã Tân Tiến, huyện Krông Pắk gắn bó với nghề dệt thổ cẩm

Trăn trở với nghề

Buôn Ako Dhong, thành phố Buôn Ma thuột nổi danh là buôn cổ. Buôn còn giữ được nhiều giá trị văn hóa truyền thống của người Ê Đê. Tuy nhiên, đến nay cả buôn chỉ còn khoảng 4-5 người dệt thổ cẩm, vài người còn giữ nghề đan lát hầu hết đã lớn tuổi.

Đau đáu giữ nghề, già Ama H’Loan dù tuổi cao vẫn miệt mài đan những chiếc gùi bán cho người dân trong buôn, khách du lịch. Già ama H’Loan là một trong rất ít người ở buôn Ako Dhong này còn giữ nghề đan gùi truyền thống.

Chia sẻ với chúng tôi, già Ama H’Loan nói: “Bây giờ tuổi cao, sức khỏe yếu đi nhiều, tôi đan vì muốn giữ nghề của cha ông, chứ lớp trẻ bây giờ không mặn mà với nghề truyền thống, chẳng ai muốn học nghề. Mai này không biết có còn ai giữ nghề truyền thống nữa này không?”.

Cuộc sống ngày càng hiện đại hóa, sản phẩm công nghiệp đa dạng, tiện lợi, nên nhu cầu sử dụng đồ đan lát, thổ cẩm ngày càng ít, sản phẩm làm ra không bán được, nhiều người biết dệt, dệt giỏi trong các buôn làng cũng dần bỏ nghề.

Dệt thổ cẩm không chỉ bởi đam mê, nghệ nhân H’pion Bkrông, xã Hòa Xuân, TP.Buôn Ma Thuột còn nuôi hy vọng sẽ có người kế tục để nghề truyền thống của dân tộc không bị mất đi. Chẳng thế, cứ rảnh lúc nào bà ngồi vào khung dệt lúc đó.

 Nghệ nhân H’pion chia sẻ: Trước đây, người dân đặt mua nhiều nên ngày nào mình cũng dệt, nhưng bây giờ nhu cầu ít đi nên mình chỉ dệt lúc rảnh rỗi, rồi may sẵn để dùng, bán cho ai muốn mua. Muốn lan tỏa nghề dệt thủ công truyền thống của dân tộc, tất cả các hội thi, của địa phương, thành phố, tỉnh tổ chức, mình đều tham gia.

Bà H’Pion Bkrông hăng hái tham gia các hội thi dệt thổ cẩm mong muốn lan tỏa tình yêu văn hóa đến mọi người
Để giữ nghề truyền thống, bà H’Pion Bkrông luôn hăng hái tham gia các hội thi dệt thổ cẩm mong muốn lan tỏa tình yêu văn hóa đến mọi người

Theo ông Lại Đức Đại, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du  lịch tỉnh Đắk Lắk, để bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc, trong đó có nghề truyền thống, các địa phương cũng đang rất nỗ lực, cố gắng. Hiện nay, định kỳ hàng năm hoặc 2 năm/lần các huyện tổ chức Ngày hội Văn hóa - Thể thao các dân tộc thiểu số nhằm quảng bá, phát huy bản sắc văn hóa các DTTS với nhiều nội dung như, biểu diễn cồng chiêng, văn nghệ dân gian; thi giã gạo, đan lát, dệt thổ cẩm… Tuy nhiên, số nghệ nhân tham gia đan lát chỉ còn đếm trên đầu ngón tay, còn nghề dệt thổ cẩm chủ yếu nghệ nhân lớn tuổi tham gia.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Khánh Hòa: Dành nhiều sự quan tâm chăm lo giáo dục miền núi

Những năm qua, tỉnh Khánh Hoà dành nhiều sự quan tâm cho giáo dục miền núi, đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ học sinh có điều kiện ăn ở ổn định. Ngoài các chính sách theo quy định của Chính phủ, tỉnh Khánh Hòa thực hiện hỗ trợ chi phí từ khi học mẫu giáo đến tốt nghiệp đại học; hỗ trợ gạo, miễn, giảm học phí…; tặng quà, học bổng từ các tổ chức chính trị xã hội, cá nhân trong và ngoài tỉnh dành cho học sinh, sinh viên DTTS.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.