Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

"Đánh thức" nghề truyền thống vùng đồng bào DTTS: Nguy cơ mai một (Bài 1)

Lê Hường - 08:57, 12/11/2023

LTS: Trong thời kỳ hội nhập và phát triển, nhiều sản phẩm từ nghề thủ công truyền thống dần bị lãng quên, thay bằng những vật dụng được thiết kế sản xuất theo phương thức công nghệ. Điều đáng mừng là, những năm gần đây, trong các buôn làng vùng đồng bào DTTS và miền núi nói chung, ở Đắk Lắk nói riêng đang có nhiều nghệ nhân vẫn miệt mài gìn giữ, tìm kiếm cơ hội để vực dậy nghề truyền thống của cha ông.

Với trợ lực từ chính sách của Nhà nước nhằm bảo tồn, phát huy giá trị sản phẩm truyền thống, nghề truyền thống của đồng bào DTTS; sự nỗ lực của chính những chủ thể, nghề truyền thống đang dần hồi sinh. Đặc biệt, nghề truyền thống đã bắt đầu gắn với phát triển du lịch mở ra cơ hội việc làm, tăng thu nhập cho nhiều hộ đồng bào DTTS.

Nguy cơ mai một

Với đồng bào các dân tộc Tây Nguyên từ bao đời nay, những sản phẩm từ nghề dệt,  đan lát, nghề gốm…luôn gắn bó, được bà con sử dụng hàng ngày. Tuy nhiên, trong thời kỳ hội nhập đến từng bản làng, nhiều người cũng đã thay đổi thích ứng, nhất là lớp trẻ. Do vậy, một thời, trong những nếp nhà sàn của đồng bào đã thiếu đi khung dệt, ít bắt gặp hình ảnh những người già, tay thoăn thoắt đan gùi, đan giỏ...như xưa.

Ông Y Krúr Ayun đan những chiếc gùi để sử dụng trong gia đình và bán cho bà con trong buôn
Ông Y Krúr Ayun đan những chiếc gùi để sử dụng trong gia đình và bán cho bà con trong buôn

Ngồi trước hiên nhà dài truyền thống, ông Y Krúr Ayun, xã Cư Né, huyện Krông Búk, tỉnh Đắk Lắk chăm chú luồn nan đan những chiếc gùi xinh xắn. Đây là vật dụng mà phụ nữ Ê Đê thường dùng để lên rẫy gùi lương thực, ra bến gùi nước và đựng đồ khi đi chợ.

Ông Y Krúr bảo: “Chiếc gùi không chỉ là vật dụng không thể thiếu trong đời sống sản xuất cũng như sinh hoạt thường ngày của người Ê Đê, mà là món quà của người chồng tặng vợ, người cha tặng con gái của mình. Thế nhưng, ở đây bây giờ chỉ còn vài người lớn tuổi đan gùi, còn đa số các bạn trẻ chẳng ai muốn làm công việc này nữa, nghề đan lát truyền thống của cha ông khó duy trì”.

Không chỉ chiếc gùi, trước đây người dân các buôn làng chủ yếu sử dụng sản phẩm tre, nứa như rổ, rá, sàng, mẹt, đồ bắt cá… Khi kinh tế - xã hội ngày càng phát triển, đồ dùng sinh hoạt cũng phong phú, bà con cũng chuyển sang chọn những thứ mới mẻ, bắt mắt ngoài thị trường, ít ai chọn mua, sử dụng đồ đan lát thủ công như trước.

“Sản phẩm hiện đại đủ mọi chất liệu nhựa, nhôm, inox… ngày càng phổ biến, giá thành rẻ, trong khi nguyên liệu đan lát trong tự nhiên như lồ ô, tre, nứa,… thì ít dần. Người biết đan lát đều đã già và ngày càng ít đi”, ông Y Krúr giauxi bày.

Cũng giống như đan lát, nghề dệt truyền thống có vị trí quan trọng trong đời sống đồng bào ở các buôn làng Tây Nguyên.Trăn trở với nghề dệt thổ cẩm truyền thống, bà H’Wiêt Byă ở buôn Kplang, xã Tân Tiến, huyện Krông Pắk vẫn ngày ngày miệt mài bên khung cửi, tạo ra những sản phẩm thổ cẩm họa tiết sắc sảo, hoa văn đẹp mắt.

Bà H’Wiêt kể: Từ nhỏ bà đã thấy mẹ hằng ngày ngồi bên khung cửi dệt thổ cẩm làm chăn đắp, may đồ cho mọi người trong gia đình. Rồi mẹ dạy cho cách giăng khung, luồn chỉ, dệt những tấm vải thổ cẩm. Đến 15 tuổi, tôi đã thuần thục nghề, dệt nhiều sản phẩm cho gia đình sử dụng. Để tạo ra nhiều họa tiết, hoa văn đẹp, bà còn học hỏi thêm từ các bà, các cô trong buôn và học được nhiều kỹ năng tạo hoa văn rất đẹp. Vì thế, sản phẩm thổ cẩm của bà vẫn được nhiều người tìm mua.

Tuy nhiên, điều khiến bà H’Wiêt băn khoăn nhất, là không còn ai nối tiếp nghề của mình. Ngay cả các con gái của bà cũng không mặn mà kế nghiệp của mẹ. “Không có người kế cận, e rằng nghề dệt truyền thống của gia đình có lẽ cũng theo tôi về với ông bà”, bà H’Wiêt nói.

Ông Y Kiêm Byă, Trưởng buôn Kplang cho biết: Trước đây buôn Kplang có nhiều người dệt thổ cẩm, nhưng đến nay cả buôn chỉ còn 2 người dệt thổ cẩm là bà H’Wiêt Byă và H’Win Byă.

Bà H’Wiêt Byă ở buôn Kplang, xã Tân Tiến, huyện Krông Pắk gắn bó với nghề dệt thổ cẩm
Bà H’Wiêt Byă ở buôn Kplang, xã Tân Tiến, huyện Krông Pắk gắn bó với nghề dệt thổ cẩm

Trăn trở với nghề

Buôn Ako Dhong, thành phố Buôn Ma thuột nổi danh là buôn cổ. Buôn còn giữ được nhiều giá trị văn hóa truyền thống của người Ê Đê. Tuy nhiên, đến nay cả buôn chỉ còn khoảng 4-5 người dệt thổ cẩm, vài người còn giữ nghề đan lát hầu hết đã lớn tuổi.

Đau đáu giữ nghề, già Ama H’Loan dù tuổi cao vẫn miệt mài đan những chiếc gùi bán cho người dân trong buôn, khách du lịch. Già ama H’Loan là một trong rất ít người ở buôn Ako Dhong này còn giữ nghề đan gùi truyền thống.

Chia sẻ với chúng tôi, già Ama H’Loan nói: “Bây giờ tuổi cao, sức khỏe yếu đi nhiều, tôi đan vì muốn giữ nghề của cha ông, chứ lớp trẻ bây giờ không mặn mà với nghề truyền thống, chẳng ai muốn học nghề. Mai này không biết có còn ai giữ nghề truyền thống nữa này không?”.

Cuộc sống ngày càng hiện đại hóa, sản phẩm công nghiệp đa dạng, tiện lợi, nên nhu cầu sử dụng đồ đan lát, thổ cẩm ngày càng ít, sản phẩm làm ra không bán được, nhiều người biết dệt, dệt giỏi trong các buôn làng cũng dần bỏ nghề.

Dệt thổ cẩm không chỉ bởi đam mê, nghệ nhân H’pion Bkrông, xã Hòa Xuân, TP.Buôn Ma Thuột còn nuôi hy vọng sẽ có người kế tục để nghề truyền thống của dân tộc không bị mất đi. Chẳng thế, cứ rảnh lúc nào bà ngồi vào khung dệt lúc đó.

 Nghệ nhân H’pion chia sẻ: Trước đây, người dân đặt mua nhiều nên ngày nào mình cũng dệt, nhưng bây giờ nhu cầu ít đi nên mình chỉ dệt lúc rảnh rỗi, rồi may sẵn để dùng, bán cho ai muốn mua. Muốn lan tỏa nghề dệt thủ công truyền thống của dân tộc, tất cả các hội thi, của địa phương, thành phố, tỉnh tổ chức, mình đều tham gia.

Bà H’Pion Bkrông hăng hái tham gia các hội thi dệt thổ cẩm mong muốn lan tỏa tình yêu văn hóa đến mọi người
Để giữ nghề truyền thống, bà H’Pion Bkrông luôn hăng hái tham gia các hội thi dệt thổ cẩm mong muốn lan tỏa tình yêu văn hóa đến mọi người

Theo ông Lại Đức Đại, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du  lịch tỉnh Đắk Lắk, để bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc, trong đó có nghề truyền thống, các địa phương cũng đang rất nỗ lực, cố gắng. Hiện nay, định kỳ hàng năm hoặc 2 năm/lần các huyện tổ chức Ngày hội Văn hóa - Thể thao các dân tộc thiểu số nhằm quảng bá, phát huy bản sắc văn hóa các DTTS với nhiều nội dung như, biểu diễn cồng chiêng, văn nghệ dân gian; thi giã gạo, đan lát, dệt thổ cẩm… Tuy nhiên, số nghệ nhân tham gia đan lát chỉ còn đếm trên đầu ngón tay, còn nghề dệt thổ cẩm chủ yếu nghệ nhân lớn tuổi tham gia.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Đắk Lắk: Bộ đội giúp người dân vùng biên qua cơn khát...

Đắk Lắk: Bộ đội giúp người dân vùng biên qua cơn khát...

Hạn hán, nắng nóng kéo dài khiến cho hàng nghìn người dân ở các xã biên giới tỉnh Đắk Lắk thiếu nước sinh hoạt. Để giúp người dân vùng biên qua cơn khát, các đơn vị bộ đội đóng quân ở khu vực biên giới đã huy động nguồn lực khoan giếng làm công trình nước sinh hoạt tập trung, chở từng bồn nước khu dân cư hỗ trợ người dân.
Tin nổi bật trang chủ
Lễ đón trọng thể Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn thăm chính thức Campuchia

Lễ đón trọng thể Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn thăm chính thức Campuchia

Thời sự - PV - 17:35, 21/11/2024
Chiều nay, 21/11, tại trụ sở Quốc hội Campuchia, Thủ đô Phnompenh, Chủ tịch Quốc hội Campuchia Khuon Sudary đã chủ trì Lễ đón trọng thể Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lần đầu tiên thăm chính thức Vương quốc Campuchia.
Việt Nam, Malaysia nâng cấp quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện

Việt Nam, Malaysia nâng cấp quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện

Thời sự - PV - 16:25, 21/11/2024
Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim cho biết, chuyến thăm chính thức của Tổng Bí thư Tô Lâm tới Malaysia lần này có ý nghĩa quan trọng khi hai nước nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược toàn diện. Hai bên nhất trí tăng cường hợp tác trên các lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực an ninh, quốc phòng, hợp tác biển và một số lĩnh vực hợp tác về điện, kinh tế số…
Tăng cường nâng cao năng lực cho người dân vùng DTTS và miền núi Nghệ An

Tăng cường nâng cao năng lực cho người dân vùng DTTS và miền núi Nghệ An

Công tác Dân tộc - An Yên - 14:57, 21/11/2024
Nhằm thúc đẩy đồng bào các DTTS phát triển toàn diện trên các lĩnh vực đời sống, kinh tế, xã hội, trong nhiều năm qua, việc nâng cao kiến thức, trình độ, năng lực… cho người dân vùng đồng bào DTTS và miền núi Nghệ An được các cấp, các ngành trong tỉnh rất quan tâm. Đặc biệt, từ khi triển khai Chương trình MTQG phát triển kinh tế -xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn I: từ năm 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719) nội dung này càng được thực hiện bài bản, quyết liệt hơn nhờ nguồn lực đầu tư, hỗ trợ của Chương trình.
Sơn La nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm nông nghiệp

Sơn La nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm nông nghiệp

Kinh tế - Minh Thu - 14:51, 21/11/2024
Chủ động nâng cao nhận thức, tư duy trong sản xuất nông nghiệp, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, từ đó nâng cao chất lượng, tăng sức cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp trên thị trường. Đây là việc làm quan trọng mà ngành Nông nghiệp tỉnh Sơn La đang hướng tới, nhằm phát triển nền nông nghiệp cạnh tranh, tiến tới xây dựng Sơn La trở thành tỉnh phát triển xanh, nhanh và bền vững.
Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim chủ trì Lễ đón Tổng Bí thư Tô Lâm

Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim chủ trì Lễ đón Tổng Bí thư Tô Lâm

Thời sự - PV - 14:30, 21/11/2024
Trưa 21/11, tại Phủ Thủ tướng ở Thủ đô hành chính Putrajaya, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim và Phu nhân chủ trì Lễ đón trọng thể Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân thăm chính thức Malaysia từ ngày 21-23/11.
Chuyện về thầy giáo Mầm non duy nhất trên miền đá xám Mèo Vạc

Chuyện về thầy giáo Mầm non duy nhất trên miền đá xám Mèo Vạc

Tại vùng đất miền đá xám Mèo Vạc - Hà Giang, nơi có những dãy núi trùng điệp và những bản làng xa xôi, có một thầy giáo mầm non mà tên tuổi đã trở nên quen thuộc không chỉ với các em học sinh mà còn với đồng bào nơi đây. Đó là thầy giáo Hoàng Đại Nghĩa, người đã giành hơn 14 năm cống hiến cho sự nghiệp giáo dục ở vùng sâu, vùng xa, giúp các em mở rộng cánh cửa tri thức, vươn lên từ những khó khăn của cuộc sống.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lên đường thăm chính thức Campuchia

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lên đường thăm chính thức Campuchia

Thời sự - PV - 13:20, 21/11/2024
Nhận lời mời của Chủ tịch Đảng Nhân dân Campuchia Samdech Techo Hun Sen, Chủ tịch Quốc hội Campuchia Samdech Khuon Sudary và Chủ tịch Ủy ban Thường trực Hội nghị quốc tế các đảng chính trị châu Á Chung Eui-yong, ngày 21/11, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Đảng, Nhà nước Việt Nam rời Hà Nội, lên đường thăm chính thức Vương quốc Campuchia, tham dự Hội nghị toàn thể lần thứ 12 của Hội nghị quốc tế các đảng chính trị châu Á (ICAPP) và Phiên họp toàn thể lần thứ 11 của Nghị viện Quốc tế vì bao dung và hòa bình (IPTP) từ ngày 21-24/11/2024.
Tương Dương (Nghệ An): Người bảo tồn và

Tương Dương (Nghệ An): Người bảo tồn và "thắp lửa" đam mê âm nhạc truyền thống dân tộc Thái ở xã vùng sâu

Phóng sự - Phạm Tiến- Đình Tuân - 13:01, 21/11/2024
Ở tuổi 60, nhưng ngay từ thuở 15, 16, ông Kha Văn Hưng đã say mê với nhạc cụ truyền thống dân tộc Thái của mình. Bao năm qua, ông dành biết bao tâm sức học hỏi để sử dụng, chế tác được nhiều loại nhạc cụ truyền thống của đồng bào. Điều ông Hưng trăn trở, mong mỏi nhất là thế hệ trẻ trong bản tiếp nối truyền thống cha ông để giữ gìn bản sắc văn hóa tốt đẹp của dân tộc mình.
Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân bắt đầu thăm chính thức Malaysia

Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân bắt đầu thăm chính thức Malaysia

Thời sự - PV - 12:25, 21/11/2024
Vào 11h ngày 21/11 (giờ địa phương), tức 10h (giờ Hà Nội), Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân, cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã đến Sân bay quốc tế Kuala Lumpur (Thủ đô Kuala Lumpur, Malaysia) bắt đầu chuyến thăm chính thức Malaysia từ ngày 21-23/11, theo lời mời của Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim và Phu nhân.
Thành phố Hưng Yên thu ngân sách 9 tháng đầu năm 2024 đạt 2.083,756 tỷ đồng

Thành phố Hưng Yên thu ngân sách 9 tháng đầu năm 2024 đạt 2.083,756 tỷ đồng

Kinh tế - Xuân Hải - 10:59, 21/11/2024
Thời gian qua, bằng việc tập trung khai thác các tiềm năng, lợi thế có sẵn, tận dụng những ưu thế mới, thành phố Hưng Yên (tỉnh Hưng Yên) chuyển mình mạnh mẽ và đang trở thành một thành phố năng động, hiện đại với kinh tế tăng trưởng tốt, diện mạo đô thị, nông thôn khởi sắc.
Xuất khẩu tăng trưởng mạnh những tháng cuối năm

Xuất khẩu tăng trưởng mạnh những tháng cuối năm

Kinh tế - Minh Thu - 10:51, 21/11/2024
Chỉ còn hơn 1 tháng nữa là kết thúc năm 2024, đến thời điểm này, nhiều doanh nghiệp (DN) đang tăng tốc sản xuất nhằm kịp thời gian giao hàng cho các đối tác trong dịp cuối năm. Mặt khác, các tập đoàn phân phối toàn cầu cũng gia tăng sự hiện diện tại Việt Nam để tìm kiếm đối tác cung ứng cho năm 2025.