Đó là cụm từ được các cấp chính quyền, đồng bào DTTS ở miền núi, vùng cao ví von khi nói đến vai trò của Người có uy tín trong vùng đồng bào DTTS. Họ là những “cầu nối” đưa chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến với người dân, dẫn dắt người dân tham gia phát triển kinh tế-xã hội, giữ gìn an ninh trật tự; xây dựng quê hương, bản làng ngày một no ấm.
Phụng Hiệp có gần 3.800 nhân khẩu là đồng bào DTTS (chiếm 2,4% dân số toàn huyện), đông nhất là người Khmer với 3.400 khẩu. Thời gian qua, từ việc phát huy vai trò của Người có uy tín trong công tác vận động, giúp đỡ các hộ nghèo, tham gia cùng chính quyền thực hiện tốt công tác dân tộc nên hằng năm tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 2 -3%, trong đó nhiều hộ đồng bào dân tộc Khmer thoát nghèo bền vững.
Tập trung hỗ trợ phát triển sản xuất, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng có trọng tâm, trọng điểm là cách làm của huyện Tam Đảo (tỉnh Vĩnh Phúc) trong việc thực hiện Chương trình 135 giai đoạn 2016-2020.
Những quy định về điều kiện chuyển nhượng, mua bán, tặng cho đất sản xuất của đồng bào DTTS được tỉnh Lâm Đồng triển khai trong những năm qua đã giúp đồng bào có tư liệu sản xuất, ổn định sinh kế. Nhưng để chủ trương này hiệu quả hơn thì cần có những điều chỉnh cho phù hợp, cả về phía người dân cũng như chính quyền địa phương.
Lâm Đồng là tỉnh thuần nông nên đất canh tác là nền tảng quan trọng đối với đời sống sản xuất của nông dân nói chung và đồng bào các DTTS nói riêng. Việc thực hiện tốt các chính sách về đất đai giúp cho đồng bào phấn khởi, yên tâm lao động sản xuất, hạn chế tình trạng du canh, du cư và giảm nghèo một cách bền vững.
Trong những năm qua, huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An đã có nhiều bước phát triển đột phá về kinh tế-xã hội. Để góp phần vào sự phát triển chung này không thể không nhắc tới hiệu quả của chính sách dân tộc, công tác dân tộc triển khai trên địa bàn.
Mặc dù còn là tỉnh nghèo nhưng từ năm 2016, tỉnh Đăk Nông đã chi ngân sách địa phương để hỗ trợ lãi suất đối với hộ đồng bào DTTS tại chỗ khi vay vốn tại các ngân hàng thương mại để phát triển sản xuất nông nghiệp. Dù quy mô chính sách không lớn nhưng cũng đã góp phần hỗ trợ đồng bào phát triển kinh tế gia đình.
Gương mẫu trong cuộc sống, tích cực vận động người dân thay đổi nếp nghĩ cách làm, vươn lên thoát nghèo, nhiều già làng tại một số buôn, làng ở huyện Krông Pa, Gia Lai phát huy rất tốt vai trò, trách nhiệm, là hạt nhân trong các phong trào thi đua yêu nước tại địa phương. Họ còn là tấm gương làm kinh tế giỏi, hỗ trợ, hướng dẫn bà con sản xuất, tham gia xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân.
Do những thay đổi về cơ chế chính sách, sự chuyển mình của nền kinh tế, các chính sách theo Quyết định 102/2009/QĐ-TTg đã không còn phù hợp, cần được điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế hiện nay. Việc rà soát, tích hợp, bãi bỏ chính sách theo hướng cho không, tăng chính sách theo hướng hỗ trợ có điều kiện gắn với đối tượng, địa bàn, sẽ giúp người dân có thêm cơ hội tiếp cận chính sách, khuyến khích sự tích cực, chủ động tham gia của người nghèo. Hiệu quả bước đầu của việc bãi bỏ chính sách hỗ trợ trực tiếp là một minh chứng.
Việc Trường Cao đẳng Kinh tế-Tài chính (KTTC) Thái Nguyên không chi trả chi phí hỗ trợ học tập cho học sinh, sinh viên thuộc đối tượng chính sách không có hộ khẩu trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên xuất phát từ chủ trương của tỉnh này. Tuy nhiên, trong việc này Nhà trường vẫn phải có trách nhiệm.
Ngày 11/7/2019, tại TP. Đà Nẵng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Hội thảo đánh giá kết quả giám sát thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững trên địa bàn vùng DTTS, miền núi giai đoạn 2012–2018. Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Hà Ngọc Chiến, Trưởng đoàn giám sát; Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Nguyễn Lâm Thành; Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh đồng chủ trì Hội thảo..
Từ ngày 11- 12/7/2019, tại Hà Nội, Ban Dân tộc thành phố Hà Nội đã tổ chức Hội nghị tập huấn, bồi dưỡng kiến cho 152 đại biểu Người có uy tín trong đồng bào DTTS thuộc 14 xã dân tộc miền núi trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Chính sách hỗ trợ chi phí học tập cho học sinh, sinh viên người DTTS thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo… theo Nghị định 86/2015/NĐ-CP cũng như QĐ 53/2015/QĐ-TTg không phân biệt hộ khẩu thường trú của học sinh, sinh viên. Nhưng không hiểu sao, tỉnh Thái Nguyên lại có chủ trương không đồng ý chi trả kinh phí hỗ trợ cho học sinh, sinh viên có hộ khẩu thường trú ngoại tỉnh khi nhập học ở một cơ sở giáo dục chuyên nghiệp trên địa bàn, khiến không ít cơ sở giáo dục lâm vào cảnh “tiến thoái lưỡng nan”.
Sau một thời gian tái định cư, cuộc sống nhiều hộ dân thuộc hai làng Brang (xã Đăk Pling, huyện Kông Chro,) và làng Lơ Bơ (xã Chư Krey, huyện Kông Chro) tỉnh Gia Lai bắt đầu có những bước chuyển tích cực. Kinh tế phát triển, đời sống dần ổn định ấm no.
Chiều 05/7, tại Hà Nội, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam phối hợp với Ủy ban Dân tộc (UBDT) tổ chức Hội thảo chuyên đề: “Phát huy vai trò Người có uy tín trong đồng bào DTTS”. Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Đỗ Văn Chiến và ông Hầu A Lềnh, Phó Chủ tịch-Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đồng chủ trì Hội thảo.
Phân định 3 khu vực theo trình độ phát triển là cơ sở để tập trung nguồn lực đầu tư phát triển vùng DTTS và miền núi. Nhưng kết quả phân định này vẫn còn nhiều hạn chế, là một trong những nguyên nhân khiến nhiều chính sách đầu tư, hỗ trợ chưa đạt hiệu quả.
Phân định vùng DTTS và miền núi theo trình độ phát triển và phân định xã, huyện, tỉnh là miền núi, vùng cao là một chính sách quan trọng, hướng đến việc hỗ trợ địa bàn, đối tượng khó khăn nhất để dần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng, miền, dân tộc. Tuy nhiên, theo đánh giá, việc phân định hiện nay còn nhiều bất cập, dẫn tới những hạn chế trong việc triển khai cũng như thụ hưởng chính sách.
Những năm qua, tỉnh Hà Giang đã thực hiện nhiều giải pháp để giảm tình trạng di cư tự phát (DCTP). Trong đó, đặc biệt chú trọng đến giải pháp tăng cường tuyên truyền, giải thích, vận động để các hộ dân ổn định cuộc sống tại địa phương. Đối với những hộ hồi cư, các cấp chính quyền địa phương tổ chức tiếp nhận và tham mưu cho UBND tỉnh có chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, lương thực, giống cây trồng, vật nuôi, tạo điều kiện để họ chuộc lại tài sản đã bán trước khi đi để yên tâm lao động, sản xuất.
Từ nhiều năm nay, ngân sách nhà nước đã hỗ trợ đồng bào các DTTS, sinh sống ở địa bàn khó khăn tham gia bảo hiểm y tế (BHYT), góp phần quan trọng để “phủ sóng” chính sách an sinh này. Dù vậy, việc tiếp cận chính sách BHYT ở vùng DTTS và miền núi vẫn còn những “khoảng trống” nhất định.
Thời gian qua, nguồn lực đầu tư phát triển kinh tế-xã hội cho vùng DTTS và miền núi là không hề nhỏ. Nhưng vùng DTTS, miền núi vẫn là vùng “lõi nghèo”, công cuộc xóa đói giảm nghèo vẫn còn trầy trật. Một trong những nguyên nhân chính là vùng DTTS và miền núi vẫn chưa được định hình một mô hình tăng trưởng phù hợp.
