Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Cơ hội mới cho nghề dệt truyền thống của đồng bào Ba Na

Ngọc Thu - 12:10, 01/04/2023

Nghề dệt thủ công truyền thống của dân tộc Ba Na (tỉnh Kon Tum) vừa được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là động lực để tỉnh Kon Tum tiếp tục thực hiện hiệu quả hơn nữa công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống nói chung, nghề dệt thủ công truyền thống của dân tộc Ba Na nói riêng trên địa bàn.

Tiếng khung cửi dệt thổ cẩm truyền thống vẫn vang đều trong nếp nhà của đồng bào Ba Na ở Kon Tum
Tiếng khung cửi dệt thổ cẩm truyền thống vẫn vang đều trong nếp nhà của đồng bào Ba Na ở Kon Tum

Buôn làng vang tiếng khung cửi

Giữa cái nắng vàng như rót mật của tiết trời tháng 3, tiếng lạch cạch của khung cửi trong từng nếp nhà của người Ba Na ở Tp. Kon Tum vang lên từng hồi nhịp nhàng. Bên hiên nhà sàn, bà Y Trech miệt mài dệt từng sợi vải. Là một trong những người có thâm niên dệt lâu năm ở làng Kon Klor, Tp. Kon Tum, bà Y Trech chia sẻ: “Mỗi lúc rảnh rỗi, tôi rủ mấy chị em tập trung cùng dệt vải. Nghề này thu nhập không cao, đòi hỏi nhiều kỹ năng, nhưng hầu hết chúng tôi làm quen cái tay rồi, không làm thì nhớ nên hằng ngày dù bận hay mệt đến đâu vẫn phải dành chút thời gian để đệt vải”.

Theo bà Y Treng, trang phục của người Ba Na không chỉ thể hiện sự tinh tế, khéo léo của người làm ra sản phẩm, mà còn mang những ý nghĩa riêng. Trang phục để mặc khi tham gia những nghi lễ thường được dệt tỉ mỉ, màu đỏ được sử dụng nhiều hơn và hoa văn cũng sặc sỡ hơn trang phục mặc thường ngày. Màu sắc trên trang phục cũng thể hiện địa vị giữa các tầng lớp trong xã hội. Người giàu có, quyền thế thường mặc những trang phục có nhiều màu đỏ, tầng lớp bình dân thường mặc những trang phục có màu đỏ, đen, vàng pha trộn, còn người yếu thế hơn thường mặc trang phục màu đen nhiều hơn.

Trang phục thổ cẩm Ba Na để mặc khi tham gia những nghi lễ được dệt tỉ mỉ, hoa văn sặc sỡ hơn trang phục mặc hằng ngày
Trang phục thổ cẩm Ba Na để mặc khi tham gia những nghi lễ được dệt tỉ mỉ, hoa văn sặc sỡ hơn trang phục mặc hằng ngày

Ở làng Kon Trang Long Loi (thị trấn Đăk Hà, huyện Đăk Hà), ai cũng biết đến Nghệ nhân Y Hướt đã 75 tuổi nhưng đã có hơn 60 năm dệt vải thổ cẩm. Với bà Y Hướt, dệt thổ cẩm là niềm đam mê cháy bỏng từ khi bà hơn 10 tuổi. Ngay từ nhỏ, bà Y Hướt đã không ngại nắng mưa theo chân chị em phụ nữ trong làng vào rẫy, lên rừng để tìm cây bông về kéo sợi; tìm các loại củ, rễ cây để chế biến, nhuộm màu. Rồi tối đến, bà lại say mê bên những khung cửi, chăm chú học cách dệt vải của mọi người. 

Bà Y Hướt cho hay: “Để làm ra những sản phẩm đẹp, thì mình phải đi lấy bông phơi khô, xe thành sợi. Sau đó, nhuộm bông từ các loại củ, cây trong tự nhiên. Khi chuẩn bị dệt, cần giăng sợi trên khung giăng sợi theo số lượng chỉ nhất định, tương đương với khổ vải rồi đưa thảm sợi vào khung dệt đều tay. Các tấm vải thổ cẩm có những hoa văn trang trí với màu sắc và ý nghĩa văn hóa riêng. Với các gam màu chủ đạo như đỏ, vàng, đen phối cùng nhiều màu sắc khác nhau. Mỗi sản phẩm dệt truyền thống của người Ba Na thể hiện mong ước của con người được hòa quyện với thần linh, đất trời để được bao bọc, chở che”.

"Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa nghề dệt thủ công truyền thống đồng thời cũng là góp phần gìn giữ biểu tượng văn hóa của người Ba Na. Vì vậy cấp ủy, chính quyền, các cơ quan chức năng và cộng đồng người Ba Na cần luôn trân trọng, lưu giữ để nghề dệt thủ công truyền thống của dân tộc không bị mai một theo thời gian".

Ông Phan Văn HoàngPhó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum

Niềm đam mê và cái tài ấy của bà đã truyền lại cho con cháu. Các thế hệ trẻ trong làng vẫn luôn ý thức được giữ nghề cũng chính là giữ nét đẹp truyền thống của dân tộc mình. Bởi theo quan niệm của người Ba Na, nghề dệt thủ công truyền thống còn là một chuẩn mực về vẻ đẹp để đánh giá giá trị của người phụ nữ, thể hiện sự tinh tế, tài hoa, khéo léo và tính thẩm mỹ của người dệt và là điểm cộng để các chàng trai lựa chọn làm bạn đời.

Phát huy giá trị di sản văn hóa

Bên cạnh những hoa văn mang tính truyền thống, các sản phẩm dệt của người Ba Na hiện nay đã có nhiều sự sáng tạo với những hoa văn, màu sắc mới được kết hợp khéo léo. Vì vậy nó không những không làm mất đi những giá trị truyền thống mà còn tạo ra sự phù hợp thị trường, thị hiếu khách hàng, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm.

Hiện nay, nghề dệt thủ công truyền thống của dân tộc Ba Na tỉnh Kon Tum còn duy trì và thực hành trong các thôn làng tại các huyện: Sa Thầy, Kon Rẫy, Đăk Hà và Tp. Kon Tum. Đặc biệt nghề dệt thủ công truyền thống phát triển mạnh, tạo thành những tổ hợp dệt để phát triển kinh tế gia đình, như Tổ hợp tác dệt thổ cẩm ở xã Ia Chim (Tp. Kon Tum) với 30 thành viên tham gia; Tổ liên kết nhà dệt thổ cẩm ở làng Plei Tơ Nghia, phường Quang Trung (Tp. Kon Tum) có 16 thành viên…

Những sản phẩm của nghề dệt truyền thống không chỉ phục vụ đời sống sinh hoạt của dân làng mà còn đem đến lợi ích kinh tế khi được du khách gần xa đón nhận
Những sản phẩm của nghề dệt truyền thống không chỉ phục vụ đời sống sinh hoạt của dân làng mà còn đem đến lợi ích kinh tế khi được du khách gần xa đón nhận

Những sản phẩm của nghề dệt truyền thống không chỉ phục vụ đời sống sinh hoạt của dân làng mà còn đem đến lợi ích kinh tế khi là sản phẩm hàng hóa được định hướng gắn với việc phát triển du lịch của địa phương. Qua đó, tạo động lực cho nghề dệt thủ công truyền thống, góp phần nâng cao thu nhập cho đồng bào DTTS tại địa phương.

Đặc biệt, cơ hội càng nhân lên khi nghề dệt thủ công truyền thống dân tộc Ba Na của tỉnh tại các huyện: Đăk Hà, Sa Thầy, Kon Rẫy và Tp. Kon Tum được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Quyết định số 238/QĐ-BVHTTDL ngày 14/02/2023.

Ông Phan Văn Hoàng - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cho biết: Thời gian tới, tỉnh Kon Tum khuyến khích người dân trồng bông, sử dụng nguồn nguyên liệu truyền thống; có chính sách hỗ trợ để cải tiến khung dệt, giúp người sản xuất tiếp cận kỹ thuật mới để nâng cao năng xuất và chất lượng của sản phẩm dệt, đáp ứng nhu cầu của người sử dụng. Triển khai các chương trình, dự án nhằm bảo tồn nghề dệt như: Mở lớp dạy nghề dệt thủ công tại địa phương; dự án bảo tồn làng văn hóa truyền thống, trong đó có nhà trưng bày sản phẩm văn hóa dân tộc của địa phương, giới thiệu, quảng bá sản phẩm dệt gắn với phát triển du lịch tại địa phương...; khuyến khích các nghệ nhân trong việc truyền dạy lại kỹ thuật nghề cho thế hệ trẻ; xây dựng cơ chế, chính sách và tôn vinh, khen thưởng các nghệ nhân, nhất là các nghệ nhân cao tuổi có nhiều đóng góp trong việc giữ gìn, truyền dạy nghề dệt.

Khi tổ chức các nghi lễ truyền thống hay trong các lễ hội lớn của địa phương, các nghệ nhân đều tự hào khoác lên mình trang phục thổ cẩm truyền thống
Khi tổ chức các nghi lễ truyền thống hay trong các lễ hội lớn của địa phương, các nghệ nhân đều tự hào khoác lên mình trang phục thổ cẩm truyền thống

Cùng với đó, tổ chức các nghi lễ truyền thống, thành lập các đội văn nghệ trong đó sử dụng trang phục dân tộc khi biểu diễn các tiết mục văn hóa, văn nghệ; tổ chức các cuộc thi về nghề dệt, tôn vinh sản phẩm dệt sáng tạo tại địa phương. Phối hợp với ngành Giáo dục thực hiện tổ chức các hoạt động ngoại khóa giới thiệu về thổ cẩm cho các em học sinh các cấp và khuyến khích các em học sinh các trường dân tộc nội trú mặc trang phục truyền thống .

"Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa nghề dệt thủ công truyền thống đồng thời cũng là góp phần gìn giữ biểu tượng văn hóa của người Ba Na. Vì vậy cấp ủy, chính quyền, các cơ quan chức năng và cộng đồng người Ba Na cần luôn trân trọng, lưu giữ để nghề dệt thủ công truyền thống của dân tộc không bị mai một theo thời gian", ông Phan Văn Hoàng nhấn mạnh.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Đội văn nghệ thôn bản - Đánh thức vai trò của những chủ nhân văn hóa: Bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống từ cơ sở (Bài 1)

Đội văn nghệ thôn bản - Đánh thức vai trò của những chủ nhân văn hóa: Bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống từ cơ sở (Bài 1)

Những năm qua, phong trào văn nghệ quần chúng tại vùng đồng bào DTTS có bước phát triển nhanh cả về số lượng và chất lượng, Với những hoạt động của mình, các đội văn nghệ thôn bản đã góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, đẩy mạnh phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa cơ sở”, nâng cao đời sống tinh thần cho Nhân dân.
Tin nổi bật trang chủ
Điện Biên ghi nhận ca bệnh than thứ 14 không rõ nguồn lây

Điện Biên ghi nhận ca bệnh than thứ 14 không rõ nguồn lây

Sức khỏe - PV - 1 giờ trước
Ngoài 13 bệnh nhân được phát hiện mắc bệnh than tại 3 ổ dịch thuộc 2 xã: Mường Báng, Xá Nhè, huyện Tủa Chùa (tỉnh Điện Biên) thì mới đây, địa phương này tiếp tục ghi nhận thêm một bệnh nhân là cháu bé mới 2 tuổi cũng mắc bệnh; nâng tổng số người mắc bệnh than tại Điện Biên lên 14 bệnh nhân.
Thí sinh Miss World Việt Nam 2023 gấp rút chuẩn bị cho đêm chung khảo

Thí sinh Miss World Việt Nam 2023 gấp rút chuẩn bị cho đêm chung khảo

Thể thao - Giải trí - PV - 1 giờ trước
Đường đua Miss World Việt Nam 2023 ngày càng tăng nhiệt khi ban tổ chức chính thức công bố loạt ảnh top 59 thí sinh đầy cá tính với vẻ đẹp khó lẫn. Hiện các thí sinh đang chuẩn bị cho chung khảo.
Cách cấp cứu trẻ đuối nước nhanh và hiệu quả nhất

Cách cấp cứu trẻ đuối nước nhanh và hiệu quả nhất

Sức khỏe - T.Hợp - 1 giờ trước
Hàng năm cứ vào mùa hè lại xảy ra nhiều vụ đuối nước thương tâm ở trẻ em khi đi tắm biển, ao, hồ. Vậy khi trẻ em bị đuối nước, việc sơ cứu tại chỗ đúng kỹ thuật là điều quan trọng nhất. Sau đây là 5 bước cấp cứu trẻ đuối nước nhanh và hiệu quả nhất chúng ta cần lưu ý.
Tin trong ngày - 5/6//2023

Tin trong ngày - 5/6//2023

Media - BDT - 1 giờ trước
Bản tin hôm nay có những thông tin đáng chú ý sau: Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng đã tiếp Đại sứ Hoa Kỳ Marc E.Knapper; Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh sẽ trả lời chất vấn nhóm vấn để thuộc lĩnh vực công tác dân tộc; Chính phủ vừa ban hành Nghị định quy định về tinh giản biên chế; cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Lạng Sơn: Họp báo về Lễ kỷ niệm 90 năm ngày truyền thống Đảng bộ tỉnh

Lạng Sơn: Họp báo về Lễ kỷ niệm 90 năm ngày truyền thống Đảng bộ tỉnh

Tin tức - Thiên An - 2 giờ trước
Theo thông tin tại buổi họp báo, Lễ kỷ niệm sẽ được Tỉnh ủy Lạng Sơn tổ chức vào ngày 15/6.
Thúc đẩy mối quan hệ hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản

Thúc đẩy mối quan hệ hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản

Sáng 3/6, tại thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai, đồng chí Trương Thị Mai, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương, Chủ tịch Nhóm nghị sĩ hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản đã chủ trì cuộc họp lần thứ 3 Nhóm Nghị sĩ hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản.
Chia sẻ thành tích của con trên mạng xã hội: Lợi bất cập hại

Chia sẻ thành tích của con trên mạng xã hội: Lợi bất cập hại

Xã hội - Trương Vui - 7 giờ trước
Một năm học khép lại cũng là lúc mạng xã hội tràn ngập hình ảnh giấy khen, bảng điểm, kết quả học tập của con trẻ do chính các bậc phụ huynh chia sẻ. Hành động tưởng chừng rất bình thường, nhưng lại vô tình “tiếp tay” cho những kẻ lừa đảo thu thập dữ liệu và thực hiện nhiều hành vi lừa đảo tinh vi sau này.
Vân Canh (Bình Định): Cán bộ

Vân Canh (Bình Định): Cán bộ "đá bóng" trách nhiệm, đồng bào DTTS "dài cổ" chờ được cấp đất sản xuất

Bạn đọc - Lê Phương - 7 giờ trước
Xã Canh Thuận, huyện Vân Canh (Bình Định) là địa phương đặc biệt khó khăn, hầu hết người dân là đồng bào DTTS nghèo cần được hỗ trợ đất sản xuất. Thực hiện Quyết định 755/QĐ-TTg ngày 20/5/2013 của Thủ tướng Chính phủ (QĐ 755), từ năm 2015, xã đã lập phương án cấp 30 ha đất sản xuất cho 30 hộ nghèo, đồng thời hỗ trợ thêm mỗi hộ 10 triệu đồng. Trong đó, 9 triệu đồng dành để khai hoang, 1 triệu đồng mua cây giống. Tuy nhiên, khi thực hiện một số cán bộ địa phương thiếu trách nhiệm, cố tình làm khống hồ sơ để trục lợi, gây mất niềm tin trong Nhân dân.
Những ngôi nhà bích họa trên đỉnh Mã Pí Lèng

Những ngôi nhà bích họa trên đỉnh Mã Pí Lèng

Du lịch - Quỳnh Lưu - 7 giờ trước
Từ những bàn tay khéo léo của những họa sĩ tài ba thực hiện, hoàn thành đúng vào dịp diễn ra Lễ hội chợ Phong Lưu Khâu Vai năm 2023, 4 ngôi nhà trên đèo Mã Pí Lèng, huyện Mèo Vạc (Hà Giang) đã trở thành điểm nhấn thu hút du khách, đặc biệt là những bạn trẻ đến chiêm ngưỡng chụp ảnh.
Bắc Giang: Nhiều địa phương có đông đồng bào DTTS tỷ lệ tham gia BHXH tự nguyện cao

Bắc Giang: Nhiều địa phương có đông đồng bào DTTS tỷ lệ tham gia BHXH tự nguyện cao

Tin tức - Trang Diệp - 7 giờ trước
Vừa qua, kết thúc đợt cao điểm vận động người dân tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện, toàn tỉnh Bắc Giang có thêm 5.210 người tham gia, vượt 59% kế hoạch đề ra, tăng gấp 3,7 lần so với 4 tháng đầu năm 2023 và cao hơn 371 người so với Tháng cao điểm năm 2022.
“Bán đất như thế khác gì bán vịt trời cho dân”

“Bán đất như thế khác gì bán vịt trời cho dân”

Pháp luật - Việt Thắng - Nguyễn Khánh - 7 giờ trước
25 năm trước, gần 200 hộ dân được mua đất ở do xã Diễn Trung, huyện Diễn Châu (Nghệ An) bán. Đến nay, những hộ dân này vẫn không được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) vì… xã bán trái thẩm quyền.