Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Cơ hội mới cho nghề dệt truyền thống của đồng bào Ba Na

Ngọc Thu - 12:10, 01/04/2023

Nghề dệt thủ công truyền thống của dân tộc Ba Na (tỉnh Kon Tum) vừa được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là động lực để tỉnh Kon Tum tiếp tục thực hiện hiệu quả hơn nữa công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống nói chung, nghề dệt thủ công truyền thống của dân tộc Ba Na nói riêng trên địa bàn.

Tiếng khung cửi dệt thổ cẩm truyền thống vẫn vang đều trong nếp nhà của đồng bào Ba Na ở Kon Tum
Tiếng khung cửi dệt thổ cẩm truyền thống vẫn vang đều trong nếp nhà của đồng bào Ba Na ở Kon Tum

Buôn làng vang tiếng khung cửi

Giữa cái nắng vàng như rót mật của tiết trời tháng 3, tiếng lạch cạch của khung cửi trong từng nếp nhà của người Ba Na ở Tp. Kon Tum vang lên từng hồi nhịp nhàng. Bên hiên nhà sàn, bà Y Trech miệt mài dệt từng sợi vải. Là một trong những người có thâm niên dệt lâu năm ở làng Kon Klor, Tp. Kon Tum, bà Y Trech chia sẻ: “Mỗi lúc rảnh rỗi, tôi rủ mấy chị em tập trung cùng dệt vải. Nghề này thu nhập không cao, đòi hỏi nhiều kỹ năng, nhưng hầu hết chúng tôi làm quen cái tay rồi, không làm thì nhớ nên hằng ngày dù bận hay mệt đến đâu vẫn phải dành chút thời gian để đệt vải”.

Theo bà Y Treng, trang phục của người Ba Na không chỉ thể hiện sự tinh tế, khéo léo của người làm ra sản phẩm, mà còn mang những ý nghĩa riêng. Trang phục để mặc khi tham gia những nghi lễ thường được dệt tỉ mỉ, màu đỏ được sử dụng nhiều hơn và hoa văn cũng sặc sỡ hơn trang phục mặc thường ngày. Màu sắc trên trang phục cũng thể hiện địa vị giữa các tầng lớp trong xã hội. Người giàu có, quyền thế thường mặc những trang phục có nhiều màu đỏ, tầng lớp bình dân thường mặc những trang phục có màu đỏ, đen, vàng pha trộn, còn người yếu thế hơn thường mặc trang phục màu đen nhiều hơn.

Trang phục thổ cẩm Ba Na để mặc khi tham gia những nghi lễ được dệt tỉ mỉ, hoa văn sặc sỡ hơn trang phục mặc hằng ngày
Trang phục thổ cẩm Ba Na để mặc khi tham gia những nghi lễ được dệt tỉ mỉ, hoa văn sặc sỡ hơn trang phục mặc hằng ngày

Ở làng Kon Trang Long Loi (thị trấn Đăk Hà, huyện Đăk Hà), ai cũng biết đến Nghệ nhân Y Hướt đã 75 tuổi nhưng đã có hơn 60 năm dệt vải thổ cẩm. Với bà Y Hướt, dệt thổ cẩm là niềm đam mê cháy bỏng từ khi bà hơn 10 tuổi. Ngay từ nhỏ, bà Y Hướt đã không ngại nắng mưa theo chân chị em phụ nữ trong làng vào rẫy, lên rừng để tìm cây bông về kéo sợi; tìm các loại củ, rễ cây để chế biến, nhuộm màu. Rồi tối đến, bà lại say mê bên những khung cửi, chăm chú học cách dệt vải của mọi người. 

Bà Y Hướt cho hay: “Để làm ra những sản phẩm đẹp, thì mình phải đi lấy bông phơi khô, xe thành sợi. Sau đó, nhuộm bông từ các loại củ, cây trong tự nhiên. Khi chuẩn bị dệt, cần giăng sợi trên khung giăng sợi theo số lượng chỉ nhất định, tương đương với khổ vải rồi đưa thảm sợi vào khung dệt đều tay. Các tấm vải thổ cẩm có những hoa văn trang trí với màu sắc và ý nghĩa văn hóa riêng. Với các gam màu chủ đạo như đỏ, vàng, đen phối cùng nhiều màu sắc khác nhau. Mỗi sản phẩm dệt truyền thống của người Ba Na thể hiện mong ước của con người được hòa quyện với thần linh, đất trời để được bao bọc, chở che”.

"Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa nghề dệt thủ công truyền thống đồng thời cũng là góp phần gìn giữ biểu tượng văn hóa của người Ba Na. Vì vậy cấp ủy, chính quyền, các cơ quan chức năng và cộng đồng người Ba Na cần luôn trân trọng, lưu giữ để nghề dệt thủ công truyền thống của dân tộc không bị mai một theo thời gian".

Ông Phan Văn HoàngPhó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum

Niềm đam mê và cái tài ấy của bà đã truyền lại cho con cháu. Các thế hệ trẻ trong làng vẫn luôn ý thức được giữ nghề cũng chính là giữ nét đẹp truyền thống của dân tộc mình. Bởi theo quan niệm của người Ba Na, nghề dệt thủ công truyền thống còn là một chuẩn mực về vẻ đẹp để đánh giá giá trị của người phụ nữ, thể hiện sự tinh tế, tài hoa, khéo léo và tính thẩm mỹ của người dệt và là điểm cộng để các chàng trai lựa chọn làm bạn đời.

Phát huy giá trị di sản văn hóa

Bên cạnh những hoa văn mang tính truyền thống, các sản phẩm dệt của người Ba Na hiện nay đã có nhiều sự sáng tạo với những hoa văn, màu sắc mới được kết hợp khéo léo. Vì vậy nó không những không làm mất đi những giá trị truyền thống mà còn tạo ra sự phù hợp thị trường, thị hiếu khách hàng, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm.

Hiện nay, nghề dệt thủ công truyền thống của dân tộc Ba Na tỉnh Kon Tum còn duy trì và thực hành trong các thôn làng tại các huyện: Sa Thầy, Kon Rẫy, Đăk Hà và Tp. Kon Tum. Đặc biệt nghề dệt thủ công truyền thống phát triển mạnh, tạo thành những tổ hợp dệt để phát triển kinh tế gia đình, như Tổ hợp tác dệt thổ cẩm ở xã Ia Chim (Tp. Kon Tum) với 30 thành viên tham gia; Tổ liên kết nhà dệt thổ cẩm ở làng Plei Tơ Nghia, phường Quang Trung (Tp. Kon Tum) có 16 thành viên…

Những sản phẩm của nghề dệt truyền thống không chỉ phục vụ đời sống sinh hoạt của dân làng mà còn đem đến lợi ích kinh tế khi được du khách gần xa đón nhận
Những sản phẩm của nghề dệt truyền thống không chỉ phục vụ đời sống sinh hoạt của dân làng mà còn đem đến lợi ích kinh tế khi được du khách gần xa đón nhận

Những sản phẩm của nghề dệt truyền thống không chỉ phục vụ đời sống sinh hoạt của dân làng mà còn đem đến lợi ích kinh tế khi là sản phẩm hàng hóa được định hướng gắn với việc phát triển du lịch của địa phương. Qua đó, tạo động lực cho nghề dệt thủ công truyền thống, góp phần nâng cao thu nhập cho đồng bào DTTS tại địa phương.

Đặc biệt, cơ hội càng nhân lên khi nghề dệt thủ công truyền thống dân tộc Ba Na của tỉnh tại các huyện: Đăk Hà, Sa Thầy, Kon Rẫy và Tp. Kon Tum được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Quyết định số 238/QĐ-BVHTTDL ngày 14/02/2023.

Ông Phan Văn Hoàng - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cho biết: Thời gian tới, tỉnh Kon Tum khuyến khích người dân trồng bông, sử dụng nguồn nguyên liệu truyền thống; có chính sách hỗ trợ để cải tiến khung dệt, giúp người sản xuất tiếp cận kỹ thuật mới để nâng cao năng xuất và chất lượng của sản phẩm dệt, đáp ứng nhu cầu của người sử dụng. Triển khai các chương trình, dự án nhằm bảo tồn nghề dệt như: Mở lớp dạy nghề dệt thủ công tại địa phương; dự án bảo tồn làng văn hóa truyền thống, trong đó có nhà trưng bày sản phẩm văn hóa dân tộc của địa phương, giới thiệu, quảng bá sản phẩm dệt gắn với phát triển du lịch tại địa phương...; khuyến khích các nghệ nhân trong việc truyền dạy lại kỹ thuật nghề cho thế hệ trẻ; xây dựng cơ chế, chính sách và tôn vinh, khen thưởng các nghệ nhân, nhất là các nghệ nhân cao tuổi có nhiều đóng góp trong việc giữ gìn, truyền dạy nghề dệt.

Khi tổ chức các nghi lễ truyền thống hay trong các lễ hội lớn của địa phương, các nghệ nhân đều tự hào khoác lên mình trang phục thổ cẩm truyền thống
Khi tổ chức các nghi lễ truyền thống hay trong các lễ hội lớn của địa phương, các nghệ nhân đều tự hào khoác lên mình trang phục thổ cẩm truyền thống

Cùng với đó, tổ chức các nghi lễ truyền thống, thành lập các đội văn nghệ trong đó sử dụng trang phục dân tộc khi biểu diễn các tiết mục văn hóa, văn nghệ; tổ chức các cuộc thi về nghề dệt, tôn vinh sản phẩm dệt sáng tạo tại địa phương. Phối hợp với ngành Giáo dục thực hiện tổ chức các hoạt động ngoại khóa giới thiệu về thổ cẩm cho các em học sinh các cấp và khuyến khích các em học sinh các trường dân tộc nội trú mặc trang phục truyền thống .

"Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa nghề dệt thủ công truyền thống đồng thời cũng là góp phần gìn giữ biểu tượng văn hóa của người Ba Na. Vì vậy cấp ủy, chính quyền, các cơ quan chức năng và cộng đồng người Ba Na cần luôn trân trọng, lưu giữ để nghề dệt thủ công truyền thống của dân tộc không bị mai một theo thời gian", ông Phan Văn Hoàng nhấn mạnh.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Kết nối hoạt động văn hóa vùng biên giới Việt - Lào

Kết nối hoạt động văn hóa vùng biên giới Việt - Lào

Trong những năm qua, hoạt động giao lưu văn hóa giữa Việt Nam - Lào trở nên sâu sắc vì truyền thống hữu nghị, quan hệ lâu đời giữa hai nước, 2 dân tộc. Nhiều địa phương đã làm tốt công tác kết nghĩa, giao lưu văn hóa. Đơn cử như các tỉnh miền Trung Việt Nam và Nam Lào được xem như mô hình nổi trội trong hoạt động giao lưu văn hóa đối ngoại, kết nghĩa giữa các tỉnh trong cả nước.
Tin nổi bật trang chủ
Các huyện miền núi Nghệ An thiệt hại nặng nề do mưa lũ

Các huyện miền núi Nghệ An thiệt hại nặng nề do mưa lũ

Hơn 1.600 nhà bị ngập, 139 người phải sơ tán, 706 người bị cô lập, 830 nhà bị cô lập… chưa kể hàng ngàn ha hoa màu và cây trồng bị đổ rạp, hư hại… là những con số sơ bộ về đợt mưa lũ trên địa bàn tỉnh Nghệ An những ngày vừa qua. Nhưng, có hay không sự xả lũ đồng loạt của nhiều nhà máy thủy điện đã cộng hưởng cùng với lượng mưa lớn để làm nên những thiệt hại nặng nề này?
Nghề gõ sầu riêng ở Tây Nguyên

Nghề gõ sầu riêng ở Tây Nguyên

Phóng sự - Lê Hường - 22:42, 28/09/2023
Người thợ leo trèo vắt vẻo trên những cây sầu riêng sai trĩu quả, một tay đỡ quả, tay kia cầm con dao nhỏ gõ cán dao vào lớp da gai góc. Chỉ bằng những động tác đơn giản như vậy, người thợ gõ sầu có thể đoán được tuổi và chất lượng của quả sầu riêng. Mùa sầu riêng Đắk Lắk năm nay được mùa, được giá, thợ gõ sầu cũng có nguồn thu nhập khá.
“5 phút vàng” hồi sinh bệnh nhân vỡ tim, 2 lần chết lâm sàng

“5 phút vàng” hồi sinh bệnh nhân vỡ tim, 2 lần chết lâm sàng

Sức khỏe - PV - 22:36, 28/09/2023
Nữ bệnh nhân 62 tuổi đột ngột bị vỡ tim và 2 lần ngừng tuần hoàn vừa được các bác sĩ Vinmec cứu sống kỳ diệu. Chìa khóa thành công là quy trình báo động khẩn Code Blue chuẩn Mỹ, cùng sự tham gia của ekip phẫu thuật tim chuyên môn cao.
Ngân hàng TMCP Bắc Á chính thức phát hành hơn 3.000 tỷ đồng trái phiếu ra công chúng

Ngân hàng TMCP Bắc Á chính thức phát hành hơn 3.000 tỷ đồng trái phiếu ra công chúng

Kinh tế - PV - 22:35, 28/09/2023
Thấu hiểu nhu cầu đầu tư của Khách hàng, trên cơ sở củng cố lợi ích song phương, Ngân hàng TMCP Bắc Á (BAC A BANK) chính thức chào bán sản phẩm Trái phiếu phát hành ra công chúng 2022 Đợt 3,từ ngày 25/09/2023 đến 9h sáng ngày 16/10/2023, với tổng giá trị chào bán hơn 3.000 tỷ đồng.
Văn Lãng (Lạng Sơn): Nâng cao kiến thức pháp luật bảo vệ người tiêu dùng yếu thế năm 2023

Văn Lãng (Lạng Sơn): Nâng cao kiến thức pháp luật bảo vệ người tiêu dùng yếu thế năm 2023

Tin tức - Văn Hoa - 22:32, 28/09/2023
Ngày 25/9/2023, UBND huyện Văn Lãng phối hợp với Hội bảo vệ người tiêu dùng tỉnh Lạng Sơn tổ chức Hội nghị tuyên truyền, nâng cao kiến thức pháp luật bảo vệ người tiêu dùng yếu thế năm 2023 cho 40 đại biểu là người khuyết tật tại thị trấn Na Sầm.
Đồn Biên phòng Đảo Trần cứu hộ thành công 3 ngư dân bị đắm tàu

Đồn Biên phòng Đảo Trần cứu hộ thành công 3 ngư dân bị đắm tàu

Trang địa phương - Mỹ Dung - 22:27, 28/09/2023
Đồn biên phòng Đảo Trần (Bộ đội biên phòng tỉnh Quảng Ninh) vừa cứu nạn thành công 3 ngư dân bị đắm tàu trên biển.
Cây cầu thứ 8 bắc qua sông Hồng tại Yên Bái

Cây cầu thứ 8 bắc qua sông Hồng tại Yên Bái

Cầu Giới Phiên mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với tỉnh Yên Bái nói chung, Tp. Yên Bái nói riêng. Công trình hoàn thành, đưa vào sử dụng sẽ góp phần hoàn thiện đồng bộ cơ sở hạ tầng, hệ thống giao thông, bảo đảm kết nối hai bên bờ sông Hồng tạo thành trục kết nối từ đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai với Quốc lộ 32C, Quốc lộ 70 với đường Âu Cơ và kết nối với trung tâm Tp. Yên Bái.
Mưa lớn tiếp diễn gây ngập nặng tại nhiều địa phương

Mưa lớn tiếp diễn gây ngập nặng tại nhiều địa phương

Tin tức - Trương Vui - 22:24, 28/09/2023
Do ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới, nhiều địa phương trên cả nước đã có mưa to đến rất to, gây lũ, ngập lụt, sạt lở đất, một số tuyến đường bị sạt lở nghiêm trọng, làm gián đoạn giao thông, ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống nhân dân tại nhiều địa phương.
Ủy ban Dân tộc gặp mặt đoàn đại biểu Người có uy tín trong đồng bào DTTS tỉnh Sơn La

Ủy ban Dân tộc gặp mặt đoàn đại biểu Người có uy tín trong đồng bào DTTS tỉnh Sơn La

Tin tức - Hoàng Quý - 22:19, 28/09/2023
Ngày 28/9, tại Hà Nội, thừa ủy quyền của Lãnh đạo Ủy ban Dân tộc (UBDT), bà Phạm Thị Thúy Hà, Phó Vụ trưởng Vụ Dân tộc thiểu số đã chủ trì buổi gặp mặt đoàn đại biểu Người có uy tín trong đồng bào DTTS tỉnh Sơn La. Cùng tiếp đoàn còn có lãnh đạo một số vụ, đơn vị trực thuộc UBDT.
An Giang: Bắt đối tượng làm giả nhiều chứng chỉ ngoại ngữ

An Giang: Bắt đối tượng làm giả nhiều chứng chỉ ngoại ngữ

Pháp luật - Lê Vũ - Tiến Tầm - 20:44, 28/09/2023
Sáng 28/9, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Tp. Long Xuyên, tỉnh An Giang cho biết, đơn vị vừa ra Quyết định khởi tố bị can và Lệnh bắt tạm giam Bùi Ngô Minh Khôi (sinh năm 2000, trú huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang) về hành vi “Làm giả tài liệu của cơ quan, tổ chức”.
Đắk Lắk: Gần 700 suất quà Trung thu tặng các cháu thiếu nhi khu vực biên giới

Đắk Lắk: Gần 700 suất quà Trung thu tặng các cháu thiếu nhi khu vực biên giới

Xã hội - Lê Hường - Ngọc Lân - 20:33, 28/09/2023
Trong hai ngày 27 và 28/9, các đơn vị trong Bộ đội Biên phòng tỉnh Đắk Lắk đã phối hợp tổ chức nhiều hoạt động Tết Trung thu vui tươi, rộn ràng, ấm áp, với mong muốn dành những gì tốt đẹp nhất cho các cháu thiếu niên, nhi đồng trên địa bàn 4 xã biên giới của tỉnh.
“Chạm vào yêu thương” - Lan tỏa giá trị của hạnh phúc gia đình

“Chạm vào yêu thương” - Lan tỏa giá trị của hạnh phúc gia đình

Xã hội - Văn Hoa - Hải Đăng - 20:21, 28/09/2023
Ngày 28/9, Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên (LHTN) Việt Nam phối hợp với Công ty Cổ phần Vàng Bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ) tổ chức diễn đàn Xây dựng gia đình trẻ hạnh phúc chủ đề “Chạm vào yêu thương”.