Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Chuyện về những Thala của đồng bào Khmer

Phương Nghi - 11:17, 12/04/2021

Trên đường vào các phum sóc của người Khmer, cứ khoảng vài cây số, người ta lại bắt gặp một Thala nằm lặng lẽ ven đường. Mỗi Thala có một câu chuyện riêng, chất chứa tình người, gắn liền với nhịp sinh hoạt của cư dân xung quanh...

Ngôi Thala ấp Bưng Cốc, xã Phú Mỹ (huyện Mỹ Tú, Sóc Trăng), một nét đẹp văn hóa truyền thống của người Khmer.
Ngôi Thala ở ấp Bưng Cốc, xã Phú Mỹ (huyện Mỹ Tú, Sóc Trăng), một nét đẹp văn hóa truyền thống của người Khmer.

Thala theo tiếng Khmer có nghĩa là ngôi nhà nghỉ mát cho khách qua đường, được người dân chung tay xây dựng, cùng nhau bảo vệ và sửa chữa… Thala thể hiện nét văn hóa cộng đồng của người Khmer trong từng phum sóc. Tên của các Thala thường được ghép với những đặc điểm của nó, như: Thala chơn phnum (Thala gần chân núi), Thala păng xây (Thala lợp bằng thiếc); tên các ấp như: Thala Giồng Cát (Thala sóc của ấp Giồng Cát), Thala Bưng Cốc (Thala của ấp Bưng Cốc); nhiều Thala được đặt theo tên của người xây dựng (Thala Tà Tiếp - ông Tiếp, Tà Khan - ông Khan…)… Tuy nhiên, dù bất cứ tên gọi nào, Thala cũng đều có điểm chung là được xây dựng công phu theo hình thức nhà sàn, hình vuông (hoặc hình chữ nhật) chân cao với khung liền chịu lực để tránh thú dữ và bảo đảm thoáng mát…

Về kiến trúc Thala, phần đỉnh nóc thể hiện kiến trúc đặc trưng của văn hóa Khmer. Thường đây là nơi ngự trị của vị thần 4 mặt. Cuối 4 đường nối mái là hình ảnh góc mái vút cong hình ngọn lửa hay chiếc đuôi rồng. Tại một số nơi, người ta bố trí chiếc đầu rồng tại góc giao của mái nhà.

Theo nhà nghiên cứu văn hoá Khmer Lý Săng Sết (Trà Vinh): “Ngoài chức năng của một cơ sở tín ngưỡng, Thala còn là nhà chung của cả phum, sóc, do bà con chung tay xây dựng. Khi Thala xuống cấp, người đại diện trong phum, sóc sẽ đứng ra quyên góp tiền chỉnh trang, sửa chữa. Thala không có vách ngăn 4 mặt mà luôn rộng mở để đón gió và đón khách lỡ đường phương xa vào nghỉ. Người đi làm đồng áng mệt nhọc có thể dừng chân, bước vào Thala ngồi nghỉ trốn cái nắng, hoặc tránh cơn mưa bất ngờ đổ xuống”.

Tha la păng xây ở xã Ô Lâm, huyện Tri Tôn, An Giang luôn mở rộng cửa đón khách lỡ đường phương xa. (ảnh: TL))
Tha la Păng Xây ở xã Ô Lâm, huyện Tri Tôn, An Giang luôn mở rộng cửa đón khách lỡ đường phương xa. (ảnh TL))

Trong mỗi Thala, bà con người Khmer thường đặt một chiếc lu đầy ắp nước trong vắt. Vắt chéo bên trên chiếc lu là ca nước, có khi còn có một rổ khoai lang, khoai mì đã luộc chín, bó mía, quày dừa nước… để người dừng chân ở đây có thể dùng miễn phí.

Ông Lâm Sanh ấp Bưng Cốc, xã Phú Mỹ (huyện Mỹ Tú, Sóc Trăng) tâm tình: “Sóc Bưng Cốc có 4 Thala, trong đó có 1 cái do ông bà tôi xây dựng. Hồi xưa, xe cộ, nhà cửa ít lắm, Thala trở thành nơi nghỉ chân lý tưởng cho mọi người. Bây giờ mọi người di chuyển bằng xe máy nên Thala cũng ít người vào. Không ít Thala bị bỏ hoang hoặc hư hại  nên khách vãng lai cũng ít vào. Có Thala trở thành nơi sinh hoạt, mua bán của những hộ dân gần đó”.

Lễ hội Thala được cộng đồng người Khmer tổ chức hàng năm vào tháng 4 dương lịch tại ngôi Thala của phum, sóc mình. Lễ hội Thala gần giống với lễ Hạ điền của cư dân nông nghiệp người Việt. Đây là dịp để người dân trong phum sóc gặp gỡ, thăm hỏi sức khỏe, trao đổi kinh nghiệm sản xuất, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng xanh tốt, vạn vật sinh sôi nảy nở, phum sóc no đủ lâu bền. Đây cũng là dịp vui chơi, giải trí trước khi người nông dân Khmer bước vào mùa vụ gieo trồng mới.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Rực rỡ Đêm hội Raglay Ninh Thuận

Rực rỡ Đêm hội Raglay Ninh Thuận

Tối 16/5, tại xã Phước Đại, UBND huyện Bác Ái đã diễn ra Chương trình nghệ thuật với chủ đề “Đêm hội Raglay”. Đây là chuỗi hoạt động nằm trong chương trình Lễ hội Văn hóa Raglay huyện Bác Ái lần thứ III- năm 2025. Chương trình có sự tham gia biểu diễn của trên 200 nghệ nhân, diễn viên đến từ các xã trên địa bàn huyện và diễn viên Trung tâm Văn hóa- Nghệ thuật tỉnh. Đến dự có ông Phạm Văn Hậu, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy- Chủ tịch HĐND tỉnh; lãnh đạo các sở ngành và đông đảo người dân địa phương.
Tin nổi bật trang chủ
Thủ tướng: Phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho cấp nào sát thực tế, gần dân, sát dân, làm tốt hơn, hiệu quả hơn

Thủ tướng: Phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho cấp nào sát thực tế, gần dân, sát dân, làm tốt hơn, hiệu quả hơn

Chiều 17/5, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp triển khai kế hoạch rà soát các nhiệm vụ phân cấp, phân quyền thuộc phạm vi lĩnh vực của các bộ, cơ quan ngang bộ khi thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Sóc Trăng: Nhiều hoạt động ý nghĩa của Bộ đội Biên phòng nhân Kỷ niệm 135 năm ngày sinh nhật Bác

Sóc Trăng: Nhiều hoạt động ý nghĩa của Bộ đội Biên phòng nhân Kỷ niệm 135 năm ngày sinh nhật Bác

Nhịp cầu nhân ái - Văn Long - Tào Đạt - 21:00, 17/05/2025
Nhân dịp Kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), Đồn Biên phòng Lai Hòa, Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Sóc Trăng, đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa, chăm lo cho người nghèo trên địa bàn khu vực biên giới biển do đơn vị quản lý.
Tìm thấy thi thể 02 nạn nhân cuối cùng vụ sạt lở đất trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tìm thấy thi thể 02 nạn nhân cuối cùng vụ sạt lở đất trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tin tức - Trọng Bảo - 17:23, 17/05/2025
Chiều ngày 17/5, các lực lượng chức năng đã tìm thấy 02 thi thể cuối cùng trong vụ sạt lở khi đang thi công tại công trường thủy điện Tả Páo Hồ 1A, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu.
Bình Định: Tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh mở rộng

Bình Định: Tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh mở rộng

Thể thao - T.Nhân - H.Trường - 16:40, 17/05/2025
Hướng tới Kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025) và tiếp tục thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại”, ngày 17/5, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bình Định tổ chức Giải xe đạp các câu lạc bộ tỉnh Bình Định mở rộng năm 2025, với sự tham gia của 150 vận động viên.
Tạo điều kiện thuận lợi khi thực hiện thủ tục nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam

Tạo điều kiện thuận lợi khi thực hiện thủ tục nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam

Thời sự - Hoàng Quý - 16:16, 17/05/2025
Ngày 17/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường để nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam.
Bình Định: Phấn đấu giảm 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025

Bình Định: Phấn đấu giảm 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025

Công tác Dân tộc - T.Nhân - H.Trường - 16:04, 17/05/2025
Theo kế hoạch thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, tỉnh Bình Định đặt ra mục tiêu phấn đấu giảm từ 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo đồng bào DTTS trong năm 2025.
Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 17/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Đặc sắc Lễ hội Điện Trường Bà. Chùa Tây Thiên Tam Đảo. Đánh thức tiềm năng du lịch từ sản vật quê Bác. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Phú Yên: Tập huấn, nâng cao năng lực giám sát Chương trình MTQG 1719

Phú Yên: Tập huấn, nâng cao năng lực giám sát Chương trình MTQG 1719

Công tác Dân tộc - T.Nhân-H.Trường - 15:33, 17/05/2025
Nhằm nâng cao năng lực giám sát cho đội ngũ cán bộ, Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Phú Yên vừa tổ chức Hội nghị tập huấn nâng cao năng lực tham gia giám sát, đánh giá thực hiện các dự án, tiểu dự án, nội dung thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719).
Dấu ấn 100 năm báo chí cách mạng hội tụ tại Quảng Ninh

Dấu ấn 100 năm báo chí cách mạng hội tụ tại Quảng Ninh

Trang địa phương - Mỹ Dung - 15:31, 17/05/2025
Sáng 17/5, tại Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh, Hội Nhà báo tỉnh, Trung tâm Truyền thông tỉnh, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Bảo tàng Báo chí Việt Nam đã tổ chức khai mạc Triển lãm “100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam” nhằm tái hiện chặng đường vẻ vang của báo chí cách mạng, tôn vinh những đóng góp của người làm báo trong sự nghiệp phát triển quê hương, đất nước.
Kon Tum: Chủ trương tháo dỡ nhà rông để xây dựng phòng học của huyện Đăk Hà là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh

Kon Tum: Chủ trương tháo dỡ nhà rông để xây dựng phòng học của huyện Đăk Hà là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh

Pháp luật - Ngọc Chí - 13:34, 17/05/2025
Sáng ngày 17/5, trao đổi với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, ông Phan Văn Hoàng – Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum cho biết, việc huyện Đăk Hà yêu cầu dân làng dỡ bỏ nhà rông để xây dựng phòng học, trong khi người dân không đồng tình như báo nêu là đi ngược lại sự chỉ đạo của tỉnh.
JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

JICA tổ chức hội thảo hỗ trợ kỹ thuật trồng tỏi cho đồng bào DTTS tại Nghệ An

Kinh tế - An Yên - 13:30, 17/05/2025
Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An vừa phối hợp với Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức hội thảo phổ biến kỹ thuật trồng tỏi Sanuki cho đồng bào DTTS vùng núi cao Nghệ An. Hội thảo còn hướng đến mục tiêu quan trọng hơn là xây dựng chuỗi giá trị từ sản xuất đến bán hàng, góp phần thay đổi từ tư duy sản xuất ứng dụng KHCN đến quá trình tiêu thụ sản phẩm.
Đã tìm thấy thi thể 3 nạn nhân vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Đã tìm thấy thi thể 3 nạn nhân vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện trên địa bàn huyện Phong Thổ

Tin tức - Trọng Bảo - 13:27, 17/05/2025
Thông tin từ lực lượng cứu nạn, cứu hộ cho biết, đến cuối giờ trưa nay (17/5) lực lượng chức năng đã tìm thấy thi thể 03 nạn nhân trong vụ sạt lở tại công trình thi công thủy điện Tả Páo Hồ 1A, xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu.