Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Ý nghĩa hoa văn trên trang phục dân tộc Lào

Nguyệt Anh (T/h) - 17:00, 05/05/2022

Từ xa xưa, nghề dệt truyền thống của dân tộc Lào ở các tỉnh Tây Bắc Việt Nam đã phát triển và vẫn được duy trì, bảo tồn cho đến hôm nay. Đặc biệt, hoa văn trên vải thổ cẩm Lào thể hiện những giá trị văn hóa biểu trưng trong đời sống lao động và sinh hoạt của đồng bào.

Phụ nữ dân tộc Lào (Lai Châu) trong trang phục truyền thống (Ảnh tư liệu)
Phụ nữ dân tộc Lào (Lai Châu) trong trang phục truyền thống (Ảnh tư liệu)

Người Lào (dân tộc Lào) là 1 trong 53 dân tộc thiểu số ở Việt Nam. Người Lào còn có tên gọi là Thay, Thay Duổn, Thay Nguồn, Phu Thay, Phu Lào, thuộc nhóm ngôn ngữ Tày - Thái (hệ ngôn ngữ Thai - Ka Đai) ở Việt Nam.

Người Lào ở Việt Nam có hai nhóm địa phương là Lào Bốc (Lào Cạn) và Lào Nọi (Lào Nhỏ). Theo số liệu Điều tra 53 dân tộc thiểu số công bố vào năm 2019, người Lào có 17.532 người, cư trú tập trung tại các huyện Điện Biên, Phong Thổ (tỉnh Điện Biên), huyện Sốp Cộp (tỉnh Sơn La), huyện Bình Lư (Lai Châu), Than Uyên (tỉnh Lào Cai).

Phụ nữ Lào nổi tiếng là những người dệt vải khéo tay. Theo truyền thống, trang phục phụ nữ Lào mặc đều do phụ nữ tự thu bông, kéo tằm, nhuộm vải, dệt và phải tự thêu hoa văn theo hoa tay của mình. Để hoàn thành một bộ trang phục gồm: váy, áo, khăn trước ngực, khăn đội đầu phải mất ít nhất 2 tháng vì những trang phục ấy phải tự tay làm hoàn toàn.

Trang phục truyền thống của dân tộc Lào ở Lai Châu
Trang phục truyền thống của dân tộc Lào ở Lai Châu

Theo truyền thống, phụ nữ Lào mặc váy đen quấn cao đến ngực, gấu váy thêu nhiều hoa văn sặc sỡ. Kiểu áo cánh ngắn bó thân với hàng khuy bạc phổ biến ở vùng Sông Mã (Sơn La). 

Ở vùng Điện Biên, phụ nữ Lào mặc áo giống với áo của người Khơ Mú, đó là chiếc áo dài tay, lửng trước ngực với hàng khuy bạc. Trước ngực được quàng chéo chiếc khăn “phạ biềng”. Để tôn thêm dáng vóc thon thả, phụ nữ Lào thắt thêm chiếc dây thắt lưng bằng đồng hay bằng bạc gọi là “khiểm khắt” và quấn trên đầu chiếc khăn “phạ phe”.

Cô gái Lào chưa chồng thường búi tóc lệch về bên trái. Phụ nữ Lào dùng khăn fải biêng. Khi không đội khăn, phụ nữ Lào thích cài nhiều trâm bạc và búi tóc. Phụ nữ đeo nhiều vòng ở cổ tay, xăm hình một loại cây rau ở mu bàn tay.

Hiện nay, phụ nữ Lào cũng cách tân trong trang phục của mình. Thay vì phải ngồi khung cửi dệt vải hàng giờ đồng hồ, thêu từng đường kim mũi chỉ, kéo sợi tằm, nhuộm vải đến vài tháng, họ lại thay đổi bằng những bộ trang phục có màu sắc rực rỡ, may đo theo hình tiết hoa văn của dân tộc Kinh. Người Lào cách tân từ mặc váy màu đen truyền thống sang những chiếc váy đủ màu sắc, may các loại hoa văn theo yêu cầu người sử dụng. Áo cũng được cách tân từ chiếc áo dài tay ngắn giữa ngực chuyển đổi thành chiếc áo dài qua eo phần đuôi bồng bềnh thiết kế theo thời thượng.

Phụ nữ dân tộc Lào trình diễn các công đoạn dệt thổ cẩm tại Làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam
Phụ nữ dân tộc Lào trình diễn các công đoạn dệt thổ cẩm tại Làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam

Người Lào thường dệt rất nhiều loại hoa văn, nhưng phổ biến nhất là hoa văn hình rồng cổ đỏ, con hổ, đôi rắn quấn vào nhau, em gái biến thành chim và hình người cưỡi voi, hoa văn hình voi - con vật biểu tượng của đất nước Lào. Ngoài ra, tùy hoa tay từng người mà họ sáng tạo ra nhiều hoa văn mô tả các loại hoa lá trong tự nhiên.

Mỗi loại hoa văn này đều gắn với một sự tích khác nhau, có ý nghĩa giáo dục và thể hiện một phần tín ngưỡng, quan niệm về cuộc sống của người Lào. Với hoa văn đôi rắn quấn vào nhau xuất phát từ quan niệm: ai may mắn mới thấy đôi rắn quấn nhau. Nếu thấy vậy thì cởi áo ra, ném vào đôi rắn và đợi chúng bỏ đi thì lấy áo mang về cất vào hòm. Khi nào con cháu trong gia đình đến tuổi tìm vợ cho mặc áo này sẽ lấy được người mình yêu, vợ chồng sau này sẽ hạnh phúc. Người đi buôn bán mang theo áo này cũng rất may. Vì vậy, người Lào dệt hoa văn con rắn trên chân váy để cầu mong may mắn.

Hoa văn hình hổ thể hiện sức mạnh của con người, khi thấy hổ chết phải lấy vải trắng phủ lên và khóc than thương tiếc. Người lào dệt hoa văn con hổ để nhớ và để nhắc con cái không được giết hổ, nếu giết hổ sẽ khổ 3 đời.

Phụ nữ dân tộc Lào tỉnh Sơn La vui múa tại làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam
Phụ nữ dân tộc Lào tỉnh Sơn La vui múa tại làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam

Đặc biệt, người Lào rất thích dệt hoa văn hình voi có người cưỡi… Mô típ này gắn với truyền thuyết kể rằng: Xưa có một người phụ nữ đang làm nương. Cô rất khát nước nên đã quyết định uống nước từ một cái hố nhỏ được tạo nên từ vết chân voi. Cô mang thai và sinh một bé trai kháu khỉnh. Khi lớn lên, cậu bé luôn bị các bạn trong làng trêu chọc vì không có cha. Rồi một ngày cậu nghe theo lời mẹ vào rừng sâu tìm cha, và rồi cậu đã nhìn thấy một con voi. Cậu hỏi voi có phải là cha mình không. Voi trả lời rằng: “Nếu là con ta thì cậu phải trèo qua vòi, lên đầu và cưỡi được lên lưng ta. Cậu bé đã làm được điều đó. Người Lào dệt hoa văn này để nhắc nhở mọi người đi rừng, đi nương không nên uống nước ở những vũng nhỏ.

Gian hàng thổ cẩm Lào của HTX dệt Na Sang II (xã Núa Ngam, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên)
Gian hàng thổ cẩm Lào của HTX dệt Na Sang II (xã Núa Ngam, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên)

Ngày nay, những người phụ nữ vẫn đang dệt vải và trao truyền kinh nghiệm lại cho các con gái. Một số mô típ hoa văn mới ra đời nhưng những hoa văn truyền thống của dân tộc Lào vẫn được ưa chuộng và xuất hiện nhiều nhất trên bộ nữ phục.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Kon Tum nỗ lực bảo tồn văn hóa cồng chiêng

Kon Tum nỗ lực bảo tồn văn hóa cồng chiêng

Nhận thức được ý nghĩa, vai trò, giá trị của văn hóa truyền thống, cũng như công tác bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống các DTTS trong giai đoạn hiện nay, những năm qua, tỉnh Kon Tum đã nỗ lực thực hiện việc gìn giữ, bảo tồn cồng chiêng, từ đó đã đạt được nhiều kết quả khả quan.
Tin nổi bật trang chủ
Thừa Thiên Huế: Tháo gỡ vướng mắc trong thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia 1719

Thừa Thiên Huế: Tháo gỡ vướng mắc trong thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia 1719

Chính sách dân tộc - Minh Thu - 19:04, 10/06/2023
Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 - 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719) đã đi được gần nửa chặng đường. Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện Chương trình tại nhiều địa phương cũng bộc lộ một số bất cập cần tháo gỡ. Về vấn đề này, phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển đã có cuộc trao đổi với ông Hồ Xuân Trăng - Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Thừa Thiên Huế.
Những “đầu tàu” trong phát triển kinh tế ở Đầm Hà

Những “đầu tàu” trong phát triển kinh tế ở Đầm Hà

Gương sáng - Mỹ Dung - 18:54, 10/06/2023
Trong nhiều năm trở lại đây, ngoài đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, nhiều Người có uy tín của huyện Đầm Hà (Quảng Ninh) còn gương mẫu đi đầu trong phát triển kinh tế, vận động bà con chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất… góp phần xóa đói giảm nghèo vùng đồng bào DTTS.
Nghệ nhân Đàng Thị Hoa với nghề “sống cùng đất”

Nghệ nhân Đàng Thị Hoa với nghề “sống cùng đất”

Tìm trong di sản - Sơn Ngọc - 18:49, 10/06/2023
Tại làng gốm Bàu Trúc thuộc thị trấn Phước Dân (huyện Ninh Phước, Ninh Thuận) có nhiều nghệ nhân người Chăm làm gốm thủ công rất giỏi. Trong số đó có nghệ nhân Đàng Thị Hoa từng đoạt giải Nhất tại Hội thi Bàn tay vàng do HTX Gốm Chăm Bàu Trúc tổ chức.
Vẻ đẹp của phụ nữ Lai Châu trong trang phục truyền thống

Vẻ đẹp của phụ nữ Lai Châu trong trang phục truyền thống

Sắc màu 54 - Hà Minh Hưng - 18:46, 10/06/2023
Lai Châu - miền đất địa đầu phía Tây Bắc Tổ quốc với 20 dân tộc sinh sống. Mỗi dân tộc có một nét đẹp văn hóa riêng, góp phần làm phong phú cho văn hóa các dân tộc. Sự phong phú của văn hóa ấy được thể hiện rõ nét từ phong tục tập quán, ẩm thực cho đến trang phục. Khoác trên mình những bộ trang phục truyền thống, phụ nữ các dân tộc ở Lai Châu toát lên vẻ đẹp trong sáng, thuần hậu...
Hàng chục năm sống cơ cực trong vùng lõi Vườn quốc gia Bến En

Hàng chục năm sống cơ cực trong vùng lõi Vườn quốc gia Bến En

Xã hội - Quỳnh Trâm - 18:36, 10/06/2023
Sau khi quy hoạch Vườn quốc gia Bến En, nhiều người dân tộc Thái vốn sống nhờ rừng ở huyện Như Xuân (Thanh Hóa) đã không còn kế sinh nhai, khi không còn đất rừng sản xuất. Trong khi ruộng lúa thì thường xuyên bị ngập nước khiến họ thiếu thốn nhiều bề, không thể thoát nghèo.
Chào mừng Kỷ niệm 98 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2023)

Chào mừng Kỷ niệm 98 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2023)

Tin tức - Mỹ Dung - Hà Linh - 18:20, 10/06/2023
Công ty Cổ phần đầu tư và thương mại quảng cáo Phong Linh, tổ 14, khu 2, phường Hà Khẩu, Tp. Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh chúc mừng Báo Dân tộc và Phát triển nhân dịp Kỷ niệm 98 năm Ngày truyền thống Báo chí Cách mạng Việt Nam.
Chuyện mở đường ở vùng cao xứ Nghệ

Chuyện mở đường ở vùng cao xứ Nghệ

Phóng sự - Nguyễn Thanh - 18:19, 10/06/2023
Chạy trên những cung đường ở miền Tây xứ Nghệ, cảm nhận rõ nhất là sự chuyển mình, đổi thay đến không ngờ. Mới mươi năm trước, nhiều con đường hãy còn gồ ghề sỏi đá, mà nay khi trở lại đã phẳng lỳ bê tông sạch đẹp. Những con đường ấy, là sự chung tay “Nhà nước và Nhân dân cùng làm” bởi lòng dân đồng thuận. Những con đường chúng tôi tin tưởng sẽ dẫn tới ấm no cho bà con dân bản...
Người Hà Nhì giữ rừng đầu nguồn sông Đà

Người Hà Nhì giữ rừng đầu nguồn sông Đà

Kinh tế - Diệp Chi - 18:04, 10/06/2023
Khắc ghi lời Bác dạy “Vì lợi ích mười năm phải trồng cây…”, bà con người Hà Nhì tại huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên luôn chủ động góp sức cùng các lực lượng chức năng làm tốt công tác quản lý, bảo vệ rừng. Từ đó, tạo thành trì vững chắc bảo vệ những cánh rừng già đầu nguồn sông Đà được xanh tốt…
Chương trình MTQG 1719 - Những “điểm nghẽn” cần được khai thông: Vướng cơ chế, khó giải ngân ở Dự án 1 - Nhìn từ thực tiễn triển khai ở Quảng Bình (Bài 1)

Chương trình MTQG 1719 - Những “điểm nghẽn” cần được khai thông: Vướng cơ chế, khó giải ngân ở Dự án 1 - Nhìn từ thực tiễn triển khai ở Quảng Bình (Bài 1)

Công tác Dân tộc - Phạm Tiến - 17:47, 10/06/2023
Sau hơn 2 năm thực hiện, Chương trình mục tiêu Quốc gia Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi (Chương trình MTQG 1719), những kết quả bước đầu đang mang lại nhiều kỳ vọng cho sự phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai ở cơ sở, một số nội dung gặp vướng mắc về cơ chế, phương thức thực hiện... cần tiếp tục rà soát tháo gỡ, "khai thông" kịp thời.
Thêm 1.000 MW nguồn điện được khôi phục vận hành, miền Bắc sẽ giảm cắt điện

Thêm 1.000 MW nguồn điện được khôi phục vận hành, miền Bắc sẽ giảm cắt điện

Tin tức - PV - 17:24, 10/06/2023
Từ 10/6, công suất nguồn điện miền Bắc sẽ có phần cải thiện và đưa vào vận hành trở lại tổng cộng khoảng 1.000 MW, chủ yếu nhờ một số tổ máy nhiệt điện bị sự cố (Quảng Ninh, Nghi Sơn 1, Thái Bình 2) đã được khẩn trương xử lý khắc phục.